Hz. Musa (a.s) kıssasında ibtila ve imtihan
Kur’ani bir terim olarak ibtila insanın yeteneklerinin yeşermesi ve Allah’a kulluk yolunda güçlenmesi için Allah’ın emriyle şartlarını değiştirmesi anlamına gelir.
Bir insanı eğitim hedefine yönlendirmek istediğimizde, onun ne kadar hazır olduğunu görmek için araçlar kullanarak gerekli altyapıyı doğru şekilde sağlamalıyız. Ve eğitim için uygun olan bir dizi görevi tanıtmalıyız. Bu yönteme İbtila denir.
İbtila (zorluklarla deneme) ve imtihandan oluşan eğitim yöntemi sadece insanın zayıf ve güçlü yanlarını tanıması için değil aynı zamanda onu büyüme yolunda kirlerinden arındırmaya ve güçlendirmeye de yardımcı olur.
Hz Musa İsrailoğullarını derunî kirliliklerinden arındırmak için böyle bir duruma sokmuştur. Örneğin:
Beni İsrail kabilesinde kişi öldürülür ve katili belli değildir. Beni İsrail kabile ve grupları arasında ihtilaf ve çekişme olduğundan her kabile cinayeti diğer bir kabile üyesinin üstüne atar. Nihayetinde Hz Musa’ya giderek hakemlik yapmasını ve bu sorunu çözmesini isterler.
“Bir zaman Mûsâ kavmine, “Allah size bir inek kesmenizi emrediyor” demiş; onlar da “Bizimle alay mı ediyorsun!” demişlerdi. Mûsâ, “Cahillerden olmaktan Allah’a sığınırım!” dedi. “ (Bakara:67)
Hz Musa’nın bu cevabının ardından Beni İsrail birçok bahaneyle bu inek nasıl olmalı, rengi ne olmalı, şişman mı zayıf mı olmalı gibi ilgisiz sorular sormaya başladılar. Oysa onlar bu bahanelere devam etmeyerek bir inek kesselerdi mesele çözülmüş olacaktı.
Beni İsrail uzun yıllar Mısırlılar tarafından mahkum edildikleri için, ineklerin kutsal olduğu inancı da dahil olmak üzere Mısırlıların bazı inançlarını benimsemişlerdi.
Bu yüzden ineğin kurban edilmesi bir ibtila ve imtihandı. Geçmişte inandıkları ineğin heybet ve azametinin yok olmasını anlamalarına yardımcı olmaktı.
