Mucize, sözlükte “bir şeye güç yetirememek” anlamındaki acz kökünden türeyen mûcizin (âciz bırakan) isim şeklidir. Mucize, başkalarının yapamayacağı bir eylemdir. Mucize, bir peygamberin Allah tarafından gönderildiğine dair iddiasının kanıtıdır. Örneğin ölüleri dirilteceğini söylemişse sözünün doğruluğunu ispatlamak için bunu yapması gerekir.
Mucize alışkanlığa aykırıdır. Her ne kadar sihir, büyücülük vb. ile benzerlikleri olsa da, ilahi kökenli olduğundan, başarısız olmadığı ve asla mağlup edilmediğinden dolayı onlardan farklıdır. Büyücülüğün İlahi ve doğal başlangıcı olmadığından genellikle görme ve hayal gücünü aşmak şeklinde sihire dayanır. Bazen doğal kökene sahip olsada kötülüğün amaçlarına hizmet eder. Genellikle cehalet ve hurafelerle ilişkilendirilir.
Peygamberler, insanları eğlendirmek için değil, insanlara yol göstermek ve eğitmek için mucizeler getirmişlerdir.
Hz. Musa (a.s) yaşamı boyunca pek çok mucize gösteren peygamberlerden biri olup bunlardan birine değineceğiz. Bu örneğin eğitici bir etkisi vardır:
Kalabalık bir topluluk şehirde toplandığı gün büyücüler bütün hilelerini toplayıp sihirlerini yılan şeklinde sergilediklerinde, Hz. Musa (a.s) bir an insanların sihirbazlara ve firavuna inanacaklarından halkın dağılıp kaçacağından endişe içine korkuya kapılarak ümitsizliğe düştü.
Diğer taraftan insanların sihir ve mucize arasındaki farkı anlayamayacaklarından korkuyordu.
Bunun üzerine Hz. Musa (a.s) asasını hemen yere fırlatmış ve asa bir anda büyük bir ejderhaya dönüşerek büyücülerin bütün sihir aletlerini yutmuştur. Ejderhanın heybetini görenler korku içinde kaçışmışlardır.
Burada gerçek herkese açıklanmış sihirbazlar hemen secdeye kapanarak Allah’a inandıklarını söylemişler ve Allah’ın kudreti karşısında acizliklerini itiraf etmişlerdir.
Bu olayın eğitici etkisi o kadar açıktır ki, gerçek açıklığa kavuştuktan ve Firavun’un sihirbazları bile sahte ve batıl büyülerinden sonra hemen yere kapanıp Allah’a iman etmişlerdir.
Kur’an-ı Kerim’de Hz. Musa (a.s) kıssasının eğitici yönlerine yönelik analitik bir çalışma tezinden alınmıştır.