Kur’an’da şehit kelimesinin anlamı
Kur’an’da geçen şehid kavramı genellikle ‘tanıklık eden’ anlamına gelirken, bu kelimenin çoğulu olan şüheda kelimesi dört yerde ‘sırf İlay-ı Kelimetullah’ı yüceltmek için savaşıp öldürülen’ manasında kullanılmaktadır.
Şehit kelimesinin farklı anlamları vardır. Bunlardan biri ilmine hiçbir şeyin gizli olmadığı kimsedir. Bu tür bir özelliğe sahip olabilecek tek Allah’tır. Bu nedenle Kur’an’ın pek çok ayetinde Allah’ın bir sıfatı olarak zikredilmektedir. Al-i İmrân suresi 98. ayeti: “De ki: “Ey Ehl-i kitap! Allah yaptıklarınızı görüp dururken niçin Allah’ın âyetlerini inkâr edersiniz?”
Bundan sonraki aşamada peygamberler : “İşte böylece, siz insanlara şahit olasınız, peygamber de size şahit olsun diye sizi aşırılıklardan uzak bir ümmet yaptık. “(Bakara:143) ve melekler : “Her şahıs, yanında bir sürüp götüren görevli, bir de tanıkla gelir.” (Kâf: 21)
Şehit bazen tanık anlamına gelir.” ..Kâtip Allah’ın kendisine öğrettiği gibi yazmaktan geri durmasın. Artık o yazsın, borçlu da yazdırsın; rabbi olan Allah’tan korksun ve borçtan hiçbir şeyi eksik bırakmasın. Eğer borçlu akılca zayıf veya eksik yahut kendisi yazdıramaz durumda olursa velisi adaletle yazdırsın…” (Bakara :282),
Bazen de hazır bulunmak manasına gelir. “Artık içinizden kim bu aya yetişirse onu oruçlu geçirsin”. (Bakara: 185)
Bazen de hüccet ve yol gösterici anlamına gelir. “İşte böylece, siz insanlara şahit olasınız, peygamber de size şahit olsun diye sizi aşırılıklardan uzak bir ümmet yaptık. Biz bu yöneldiğin kıbleyi özellikle resule uyanlarla sırt çevirenleri açıkça ayırt edelim diye belirledik. Bu, Allah’ın hidayet verdiği kimselerden başkasına elbette ağır gelecektir. Allah imanınızı asla zayi edecek değildir. Çünkü Allah insanlara karşı çok şefkatli, çok merhametlidir.” (Bakara :143)
Şehit kelimesi sadece Nisâ suresi 69. ayetinde Allah yolunda öldürülen anlamında kullanılır. “Kim Allah’a ve peygambere itaat ederse işte onlar, Allah’ın kendilerine lütuflarda bulunduğu peygamberler, sıddıklar, şehidler ve sâlih kişilerle beraberdirler; bunlar ne güzel arkadaşlardır!”
Peygamber Efendimiz hayattayken ve sonrasında Allah yolunda öldürülenler için şehit kelimesi çokça kullanılmıştır.
Allah yolunda öldürülen bir kişiye, Allah’ın dini uğruna canını feda ettiği, böylece Allah’ın ve O’nun emirlerinin hak, diğerlerinin batıl olduğuna şahitlik ettiği için Şehit denilmiştir. Dünya hayatında canını feda ederek hakikate şahitlik eden böyle bir kimse, diğerlerine şahitlik edenlerden olmaya hak kazanır. Al-i İmrân suresi 18. ayeti: “Allah, hak ve adaleti ayakta tutarak, kendinden başka tanrı olmadığını bildirdi; melekler ve ilim sahipleri de bunu ikrar ettiler. (Evet) O’ndan başka tanrı yoktur; O mutlak güç ve hikmet sahibidir.”
