İslam ümmetinin tarihinden ilmi bir hazine: Mescid-i Aksa Kütüphanesi
El-Cezire ağının internet sitesi hazırladığı raporda, Mushafların yanı sıra Memluk ve Osmanlı dönemlerine ait tarihi kitapların da aralarında bulunduğu el yazması dini kitapların yer aldığı Kudüs’teki Mescid-i Aksa’nın eski kütüphanesini araştırdı.
Bu kütüphanede dini, tarihî, edebî, fıkıh (dört Sünni mezhebe ait içtihat), tefsir ve hadis kitapları bulunmaktadır.
Mescid-i Aksa Kütüphanesi, bu caminin batı kısmında ve Kıble Cami’nin yanında, cami ile İslam Müzesi arasında yer almaktadır.
Şeyh Halil el-Halidi ile Muhammed el-Halili’nin kendi kitaplarını Aksa Kütüphanesine devretmesinin ardından oldukça zengin bir kütüphane haline gelir.
Mescid-i Aksa Kütüphanesi'nin inşası Eyyubi dönemine kadar uzanır ve inişli çıkışlı tarihi boyunca her biri farklı isimler taşıyan farklı aşamalardan geçmiştir:
1-Mescid-i Aksa Hazinesi: Mescid-i Aksa’da Emeviler döneminden beri el yazmalarının saklandığı bir hazine mevcuttur. Kütüphane inşaatlarının hızla arttığı Abbasi döneminde geliştirildi. Bu dönemde kağıt ithalatı da arttı ve kitap basım endüstrisi gelişti.
Kubbet-üs-Sahra Camii’nin hazinesi çeşitli kitap ve yazma eserlerle dolduktan sonra, bu kütüphaneyle ilgilenecek bir memura ihtiyaç duyuldu. Kitapların, yazmaların sıhhatini korumak, restorasyon ve bakımlarını denetlemek amacıyla hazineden sorumlu bir kişi görevlendirildi.
2- Mescid-i Aksa Kitap Evi: Kütüphane binası birkaç kez değişti ve 20. yüzyılda kütüphane için çeşitli binalar kullanıldı. Hicri 1920 yılında Kudüs şehrinde Yüce İslam Şurası kuruldu. Bu şuranın ilk icraatlarından biri de Mescid-i Aksa Kitap Evi’nin kurulması oldu.
Bu kitap evi 2 Ekim 1922 açıldı. Mescid-i Aksa Kitapevi, satın alma, bağışlama veya bağış yoluyla dini ilimler ve Arap dili ile ilgili birçok kitap topladı. Bu kütüphanedeki elyazmalarının birçoğu vakıf yoluyla toplanmış olup, bir kısmı da Mescid-i Aksa’da ve Kubbet-üs-Sahra’da ve Mescid-i Aksa’nın içindeki okullarda bulunmuştur.
3- Mescid-i Aksa Kütüphanesi: Mescid-i Aksa Kitapevi, yavaş yavaş gelişti. Ancak bölgedeki şartlar kütüphanenin çalışmalarının devamına ve sorumluluğunu yerine getirmesine engel olduğundan, birkaç yıl sonra bu kütüphane başka bir yere taşınmış ve nakil sırasında kitaplarından bir kısmı kaybolmuştur.
Filistin Evkaf ve Diyanet İşler Bakanlığı’na bağlı Kudüs Şerif Vakıflar Dairesi, 1976 yılında Eşrefiye Mektebi binasında bir kütüphane açmış ve kütüphanedeki kitapları yeni binasına taşınmıştır. Daha sonra bu kütüphane 2000 yılında Nisa Camii’ne nakledilmiştir.
Ancak bu binanın bir kütüphane için kurulmadığından nem, doğal ışık eksikliği..vb pek çok sıkıntı yaşandı.
Mescid-i Aksa kütüphanesinde dini ilimler, tasavvuf, Arap ilimleri, tarih, coğrafya, siyaset, edebiyat, sosyoloji gibi çeşitli konularda 120 bin ciltten fazla kitap bulunmakta olup tarihi El Aksa Kütüphanesi toplamda 3 bölüme ayrılır:
Birinci bölüm: Genel konuları kapsayan eserlerin yer aldığı kısımdır. farklı ilimlerde 110 bin kitap
İkinci bölüm: Çocuklara ayrılmıştır. 1-15 yaş arası çocukların ihtiyaçlarını karşılamak üzere toplamda 9 binden fazla kitap bulunur.
Üçüncü bölüm: Elyazmaları kütüphanesi, çoğu Osmanlı dönemine ait olmak üzere bin 143 el yazması eser içermektedir ve bunların arasında çok sayıda Mushaf bulunmaktadır.
Tarihi belgeler ve kaynaklar, bu kütüphanenin en eski el yazmasının tarihinin miladi 1071 yılında Hatib Bağdadi tarafından yazılan Hicri 6. yüzyıla kadar dayandığını göstermektedir.
Mescid-i Aksa kütüphanesinde 20. yüzyılın başlarından kalma binlerce matbu kitap ve dergi bulunmaktadır ve bu kitap ve dergilerin bir kısmı Türkçe yazılmıştır.
Kütüphanede ayrıca Osmanlı’nın son döneminden Filistin’deki İngiliz sömürgeciliğinin sonuna kadar yayınlanmış değerli gazete ve dergi koleksiyonu da bulunuyor.
Bu kütüphanede sunulan hizmetlerden bazıları şunlardır: Kitap ödünç verme, bilgisayar hizmetleri, kütüphane ziyaretçileri için veri tabanının taranması ve ücretsiz kablosuz internetin kullanılması, yazma eserlerle ilgilenen kütüphaneler ve bilim merkezleri ile iletişim, ilmi araştırmaların kopyalanması ve basılması ve el yazmalarının görüntülenmesi...vb
4263752
