Suudi Arabistan kütüphanelerindeki İslami el yazmaları hazinesi
IQNA - Suudi Arabistan, son 50 yıldır orijinal el yazmalarını toplayıp restore edilmesine ve basılı kataloglarını yayınlanmasına büyük önem vermektedir.
Nun Post sitesinin haberine göre, Suudi Arabistan kütüphanelerindeki İslami el yazmaları hakkında yazdığı yazısında Randa Atiye şu ifadeleri kullandı:
Suudi Kütüphanelerindeki el yazmaları bu toprakların bölgedeki medeniyet rolünü daha da güçlendirken Riyad, son yirmi yıldır dünyanın farklı yerlerinden çok sayıda el yazması eseri toplamak ve muhafaza etmek için büyük çaba sarfediyor. Eserlerin arşivlenmesi ve korunması için uzmanlaşmış merkezler kurmuş durumda.
Kral Fahd Ulusal Kütüphanesi, Kral Abdülaziz Kütüphanesi, Kral Faysal Araştırma ve Çalışmalar Merkezi ve Ulusal Belgeler ve El Yazmaları Merkezi ‘ni bu merkezler arasında sayabiliriz.
İmam Muhammed bin Suud İslam Üniversitesi Kütüphane ve Enformasyon Bilimleri Bölümü Öğretim Üyesi ve Riyad’daki Kral Abdülaziz Halk Kütüphanesi Genel Müdür Yardımcısı Abdul Kerim bin Abdurrahman El-Zeyd, Suudi Arabistan hükümetinin dini el yazmalarını koruma çabaları üzerine bir araştırma yapmış olup ülkesinin Arap ülkelerindeki tüm orijinal Arapça ve İslami el yazmalarının yüzde 27’sinden fazlasına sahip olduğunu ifade etti.
Suudi Arabiatan’nın orijinal yazma eserleri toplamak, restore etmek ve Suudi üniversiteleri, kütüphaneleri ve uzmanlaşmış merkezleri aracılığıyla bunlar için basılı kataloglar yayınlamak konusunda çalıştığını ifade eden Kral Abdülaziz Halk Kütüphanesi Genel Müdür Yardımcısı, Kütüphanede, Hicri 4. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar uzanan 150 bin orijinal el yazması ve yaklaşık 188 bin adet kağıt veya film üzerine fotoğraflanmış el yazması bunun yanısıra yüzlerce başka nadir kitap da toplandığını belirti.
Ayrıca bu çalışmalarda Riyad’ın, el yazmalarını korumak için en büyük Suudi kütüphanelerinde özel bölümler oluşturduğunu, el yazmalarını en son teknolojiler kullanılarak restore etmek ve korumak için atölyeler kurduğunu dile getirerek bu yazma eserler üzerine öğrencilerin bu hayati konuda bilimsel araştırmalara katılmalarını teşvik etmek amacıyla çalışma programları başlattığı da kaydedildi.Kral Fahd Milli Kütüphanesi
Kütüphane miladi 1986 yılında Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’ın merkezinde kurulmuş olup Suudi Arabistan kralları bu kütüphaneye büyük önem vermiş ve özellikle Suudi mirasının, genel olarak ise Arap ve İslam mirasının korunmasından ve muhafaza edilmesinden sorumlu bir sembol haline gelene kadar ona maddi bağışlar ve hediyeler yapılmıştır.
Kral Fahd Milli Kütüphanesi, geniş bir el yazması koleksiyonuna sahip kadim bir kültür merkezidir. Kütüphanede, 6 bin orijinal el yazması ve 74 bin taranmış ve arşivlenmiş el yazması olmak üzere 80 bin el yazması bulunmaktadır. Kütüphane, bölgenin en ünlü eski kütüphanelerinden biri haline gelmiştir.
Kütüphanede, Princeton Üniversitesi Kütüphanesi ve Yahudi Üniversitesi Kütüphanesi gibi Amerikan kütüphanelerinde bulunan bazı el yazmalarının mikrofilm görüntüleri de yer almaktadır.
Nadir el yazma eserlere evsahipliği yapan kütüphanede bulunan eserler arasında; İbn Kayyim’in Süleyman bin Abdullah bin Şeyh Muhammed bin Abdülvehhab’ın el yazısıyla, Hicri 1220/Miladi 1806’da Nesih hatla yazdığı el yazma ve Necid misyonerlerinin mektup ve fetvalarını içeren “Zâdü”l-Me’ad adlı el yazması. bunun yanısıra hicri üçüncü yüzyıla tarihlenen ve parşömen üzerine yazılmış Kufi yazısı ile Safevi, Memlük ve Endülüs yazılarının tamamını içeren çok sayıda seçkin el yazması eser ayrıca, biri hicri üçüncü yüzyıla ait olmak üzere, papirüs kağıdına yazılmış üç el yazma eser de yer almaktadır.
Kütüphane Genel Sekreteri Muhammed bin Abdülaziz El-Reşid, Kral Fahd Kütüphanesi’nin Suudi tarihiyle ilgili kitaplar, tezler ve yayınlar gibi önemli bilgi kaynaklarına ve ülke tarihinden 70 binden fazla fotoğrafa ev sahipliği yaptığını söyledi. Ve Kral Fahd Kütüphanesi’nin Suudi Arabistan’ın ulusal mirasını korumakla görevli olduğunu açıkladı.
El-Reşid, kütüphanenin önemli eserleri arasında Suud prensleri ve diğerlerinin vakfiyelerinin yer aldığını belirterek el yazmalarını koruma, muhafaza etme ve hasardan koruma yolları konusunda, bu kütüphanenin el yazmalarını korumak için güçlü bir sisteme sahip olduğunu vurguladı.
Kral Abdülaziz Halk KütüphanesiSuudi Arabistan Kralı bu kütüphannin Kral Fahd Milli Kütüphanesi’nin açılışından sadece bir yıl sonra 1987 yılında inşa edilmesine karar verdi. Kütüphane gelişmiş teknik araç ve mekanizmalarla donatılarak Suudi mirasını korumak ve el yazmalarını hasar ve bozulmadan korumak için yeni bir platform haline gelmesi planlandı.
Kral Abdülaziz Kütüphanesi, Suudi tarihinin önemli kaynaklarından biri olarak kabul edilmekte olup basılı, bağışlanan ve nadir el yazma eserler olmak üzere üç bölümden oluşur.
Kütüphane, 6 bin 500’ü orijinal olmak üzere 12 binden fazla el yazmasını bünyesinde barındırmaktadır.
Ayrıca, araştırmacıların, okuyucuların ve meraklıların incelemesini ve erişimini kolaylaştırmak için bu el yazmalarının iki milyondan fazla sayfası dijitalleştirilerek çevrimiçi olarak erişime açılmıştır.
Kütüphanede bulunan bazı yazma eserler şunlardır: Abbasi döneminde yazılan “Kelile ve Dimne”, Ebu Hamid Muhammed ibn Muhammed el-Gazali’nin "Minhac el-Abidin ila Cennet” kitabı, Suyuti’nin “Sahih-i Buhari” ve “El İtkan Fi Ulum El Kuran kitabı....vb
Kütüphane el yazmaları, yazma eserler, resimli kitaplar ve dijital kitaplar için de özel bir bölüme sahiptir.
Kütüphane, iki yıl önce, başlıca el yazmaları hakkında bilgi içeren “El Yazması Kataloğu” adlı bir kitap yayınladı. Bu kitabın ilk cildi 300 el yazması hakkında bilgi içeriyordu.Bu kitapta yazma eserlerin sistematik ve düzenli bir kütüphane çerçevesinde kataloglanması, kayıt numarası ve sanat numarası, yazmanın ilgili olduğu alandaki tasnifi, yazarın unvanı ve adı hicri takvime göre ölüm tarihi, müstensih adı, istinsah tarihi, istinsah yeri ve yazı türü, cilt, sayfa sayısı ve büyüklüğü, satır sayısı, yazmanın başlangıcı ve sonu, kaynaklar ve diğer bilgiler yer almaktadır.
Bu kadim mirasları ve el yazmalarını barındran bir diğer merkez Kral Faysal İslam Araştırmaları ve Çalışmaları Merkezi’dir. Hicri 2. ve 14. yüzyıllar arasındaki tarihi döneme ait 28 binden fazla el yazmasına evsahipliği yapmaktadır.
Bu merkez koruma, restorasyon ve dijital görüntüleme araçları alanında ilerlemeler kaydetmiş olup, el yazmalarını, tarihi ve kültürel değerlerini tanıtmak amacıyla çok sayıda sergi düzenlemektedir. Bunun yanısıra elyazmalarını her türlü hasardan korumak için yenilikçi çözümler de sunmaktadır.
