Vehbi İsmail Hakkı: Kur’an öğretilerini Arnavutçaya yayınlanmasında öncü
Muslimsaroundtheworld sitesinin haberine göre, Arnavutluk, Güneydoğu Avrupa’da, Yunanistan, Sırbistan ve Makedonya ile sınırı olan, başkenti Tiran olan, nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan bir ülkedir.
Nüfusun yaklaşık %70’i Müslüman olup İslam’ın bu bölgeye ilk nasıl geldiğine dair farklı görüşler mevcuttur. Bazı araştırmacılar, Balkanlar’daki ilk temasların Osmanlı hakimiyetinden önce İranlı tüccarlar aracılığıyla gerçekleştiğine inanırken diğerleri ise bunu, Arapça yer adlarının hâlâ varlığını sürdürdüğü Lega bölgesindeki “Sicilyalı” Arapların etkisine bağlıyor.
Bu ülke Vehbi İsmail Hakkı gibi İslam kültürünün aktarılmasına ve yayılmasına büyük katkılarda bulunan büyük İslam alimleri yetiştirmiştir.
Arnavutluk’un en eski şehirlerinden İslami ilimler ve eğitim alanında önemli isimler yetiştiren İşkodra şehrinde 1919 yılında doğan Vehbi İsmail Hakkı’nın doğumu şehrin kaderi açısından kritik bir zamanda gerçekleşti. Şehir, I. Dünya Savaşı sırasında istikrarsızlık ve işgalin iniş çıkışlarıyla dolu kritik bir dönemde önemli siyasi çalkantılar yaşadı. Arapça, Osmanlıca ve Farsça metinlerden oluşan geniş bir kütüphaneye sahip tanınmış bir imam olan babasının etkisinden erken yaşlarda yararlandı. Arnavut öğrenciler 1923’ten itibaren eğitim için İstanbul yerine Kahire’yi tercih etmeye başlayınca, Vehbi İsmail bu harekete katıldı ve El-Ezher’e kaydolarak 1945’te mezun oldu. Arnavutluk’ta komünist rejimin kurulması, ülkesine dönmesini engelledi ve Mısır’a kalıcı olarak yerleşmesine yol açtı.
Bu yıllarda Arap kültürünü yakından tanıdı ve Taha Hüseyin, Abbas Mahmud El-Akkad, Abdülkadir El-Muzaini ...vb Arap yazarlarının yer aldığı en önemli Arap kültür dergileriyle işbirliği yaptı.
Öte yandan, 1948 savaşı arifesinde Arap dünyasının en hareketli döneminde Kahire’de bulunması Arnavutluk’a gitmeden önceki son haftalarda, Şubat 1949’da El-Risale dergisinde yayınlanan “Cihat Sahasında” adlı öyküsüne ilham kaynağı olmuştur. Öykü, Arnavutlar ve Boşnakların 1948 Filistin Savaşı’na katılımını konu almaktadır.
Amerika Arnavut Müslüman Derneği’nin davetini kabul ederek 1949’da Detroit’e yerleşti ve imam olarak görev yaptı. Derneğin, işçilere ve çocuklara Arnavutça dini öğretileri rahatlıkla aktarabilecek, tanınmış bir üniversiteden mezun Arnavut bir imama ihtiyacı vardı. İlk İslam merkezinin kuruluşuna yardımcı oldu.
Vehbi İsmail Hakkı’nın hizmetinin çeşitli yönleri ortaya çıktı. İmam, din yazarı, öykü yazarı, romancı ve Arapçadan Arnavutçaya tercüman olarak tanındı. Ayrıca üç ayda bir çıkan bir dergi çıkardı, bir yayınevi ve kütüphane kurarak eserlerini Arnavutça yayınlamaya başladı.
Bunun yanısıra Tevfik El Hekim’in Ashab-ı Kehf oyunu gibi bazı Arapça edebi eserlerin Arnavutçaya çevrilmesini üstlendi. 1988’de Peygamberin Müezzini Bilal ve 1989’da “Hakikatin Arayıcısı Selman-ı Farisi” adlı kitaplarını yayınladı.
Arapçadan Arnavutçaya ve Arnavutçadan Arapçaya çeviri konusunda bu zengin deneyimin ardından, Vehbi İsmail Hakkı Kur’an-ı Kerim’i Arnavutçaya çevirme görevini üstlenmeye karar verdi.
Arnavutluk’un 1912 yılında bağımsızlığını ilan etmesiyle birlikte, Milliyetçi hareketin öncülerinden İ. Kafzi, Kur’an-ı Kerim’i İngilizceden Arnavutçaya çevirme girişiminde bulunmuş ve ilk bölümünü 1921 yılında yayınlamıştır.
Vehbi İsmail, 1950’den itibaren “Arnavut Müslümanlarının Hayatı” adlı dergide Fatiha, Bakara, Hucurat, Furkan vb. sureleri yayınlamaya başladı ve bunlar büyük ilgi gördü. Daha sonra Kur’an’ın tamamını tercüme etmeye karar verdi ve bunu başardı. Kitabın basımı için para toplamak üzere bazı Arap ülkelerine gitmişti. Ancak bu seyahat sırasında çeviriyi koyduğu çanta kayboldu.
Daha sonra projesini, Yugoslavya’da komünist dönemde çalışmış ve sonunda 1985’te Priştine’de Arapçadan Arnavutçaya ilk tam Kur’an çevirisini yayınlamış olan arkadaşı Fathi Mehdiu’ya devretti.
Çeviriden memnun kalan Vehbi İsmail, çeviriyi Amerika ve Kanada’da tanıttı. Ayrıca, 1986 yılında İstanbul’da düzenlenen Birinci Uluslararası Kur’an Tercümeleri Sempozyumu’nda çeviriyi tanıttı.
4305152
