Ekonomik alanda işbirliği ilkesi
Kur’an ekonomi dâhil olmak üzere birçok alanda uygulanabilecek bir zemin sunmaktadır.
Kooperatifler iki şekilde ele alınabilir ve önerilebilir: kooperatif şirketleri ve kooperatif ekonomisi. Kooperatif şirketleri, Maide Suresi’nin 1. ayetinin genel hükümlerine tabidir. “Ey iman edenler! Sözleşmeleri yerine getirin. İhramda bulunduğunuz sırada avlanmayı helâl saymamanız şartıyla, size bildirilecek olanlar dışındaki “en‘âm” denen hayvanlar sizin için helâl kılınmıştır. Şüphesiz Allah dilediği gibi hükmeder.”
Ve hadisi şerifte de şöyle belirtilir: “Müminler, kendi şartlarına ve sözleşmelerine bağlıdırlar.”
Ancak iktisad veya koofaratif ekonomisi hareketi 19. yüzyılın başlarında liberal kapitalist sistemin kurulmasıyla ortaya çıkan yozlaşmanın yayılması sonucunda oluşmuştur. Çünkü ontolojik ve antropolojik ilkelere dayanan bu sistem, pratikte tüm üretim fazlasının sermayeye tahsis edildiği ve işgücüne yalnızca sabit bir ücret ödendiği bir yöne gitmiştir. Bu yaklaşım, sınıf ayrımını artırmış ve yoksulluğun yaygınlaşmasına yol açmıştır. Düşünürler, işçileri kurtarmak ve yaygın yoksulluğu ortadan kaldırmak için kooperatif ekonomisi arayışındaydı.
Kooperatif ekonomik sistemi, değer temelli ve ahlaki bir ekonomidir. Örneğin, fedakarlık, yardımseverlik, adalet, özveri, sosyal sorumluluk ve dürüstlük gibi ilke ve değerlerin hayata geçirilmesi olmadan kooperatif ekonomisinin hayata geçirilmesi mümkün değildir ve bu değerler, yoğun kâr hırsı ve rekabetin hakim olduğu sistemin yerini almalıdır.
Dolayısıyla, Uluslararası Kooperatifler Birliği, kooperatifçilik sistemi düşünürlerinin de katkılarıyla çeşitli modelleri açıklamak ve kooperatifçiliği geliştirmek için etkin çabalar sarf etmesine rağmen, kooperatifçilik sisteminin kapsamının genişlemesi için gerekli güvenceler sağlanmadığı için beklenen düzeyde yaygınlaşamamıştır.
Bugün dünya, kapitalist sistemin bencil ve açgözlü destekçilerinin kontrolü altında pek çok sorunla karşı karşıyadır Bu nedenle İslami öğretilerden yararlanarak, bunun vizyon ve değerlerinin temellerini oluşturmak ve savunmak mümkündür.
Teavün ve Uluslararası Kooperatifler Birliği arayışında olanlar, İslam’ın geliştirdiği şekilde, halkın gözünde kişisel çıkar çemberini genişletebilirlerse, büyük ekonomik, sosyal, kültürel ve siyasal hedeflerine en az maliyetle ulaşacaklardır.
Kapitalist sistemin aksine, İslam’da yardımlaşma öğretilerine göre hareket eden kişi hiçbir zaman bir şey kaybettiğini hissetmez, aksine bu tür eylemlerin hayatta bol ve sürdürülebilir faydaları olan bir yatırım türü olduğundan emin olur.
Çünkü mümin bir insan bu dünya hayatından sonra kendisini sonsuz ve ebedî bir hayatın beklediğine inanmaktadır.
Bu yüzden kapitalist ekonomik sistem, ideolojik, değer temelli ve ilkesel birçok temelde İslami sistemle bağdaşmazken, bazı ilke ve davranışlarda reformlar içeren kooperatif ekonomik sistemi, İslami ekonomik sistemin bir parçası olarak onaylayarak kullanılabilmektedir.
