Dünyevi hayata istiğfarın etkisi
İstiğfarın dünyevi ve ûhrevi hayat üzerinde sayısız etkisi olup manevi etkileri neredeyse açıktır, ancak istiğfarın dünya hayatı üzerindeki etkisi açıklama gerektirir. İnsan davranışları üzerinde doğrudan, dolaylı ve görünmez olmak üzere üç etkisi olabilir.
İslam’ın bakış açısına göre, tüm olaylar Yaratıcılarına döner. Al-i İmran suresi 109. ayeti: “Göklerde ve yerde ne varsa Allah’ındır. İşler, dönüp dolaşıp Allah’a varır. “
Fâtır suresi 18. ayeti: `Hiçbir günahkâr başkasının günahını yüklenmez. Günah yükü ağır gelen kimse onun taşınması için yardım çağrısında bulunsa -çağrılan yakını bile olsa- o yükten hiçbir şeyi başkası üzerine alamaz. Sen ancak, görmedikleri halde rablerinden korkanları ve namazı özenle kılanları uyarabilirsin. Kim arınırsa sadece kendi yararına arınmış olur. Her şeyin sonu Allah’a varır.”
Tüm olaylar O’nun iradesiyle ve “sebepler” aracılığıyla yaratılır. Bu sebepler sadece doğal nedenlerle sınırlı olmayıp insan gözlemi ve bilgisinin ötesinde olan ve ancak vahiy yoluyla gelen öğretilerle keşfedilebilen manevi faktörler de vardır.
Kur’an ayetlerine göre , insan eylemleri ile yaratılış sistemi arasında özel bir ilişki vardır; öyle ki, insan toplumu inanç ve eylemlerinde fıtratına göre hareket ettiğinde, bereket kapıları ona açılır; eğer yoldan saparsa, bu onu helake götürür.
Rûm Suresi 41. ayet: “İnsanların kendi elleriyle yapıp ettikleri yüzünden karada ve denizde düzen bozuldu; böylece Allah -dönüş yapsınlar diye- işlediklerinin bir kısmını onlara tattırıyor.”
A’râf Suresi 96. ayeti: “O ülkelerin halkı inansalar ve günahtan sakınsalardı, elbette onların üstüne gökten ve yerden nice bereket kapıları açardık. Fakat yalanladılar; biz de ettikleri yüzünden onları yakalayıverdik.”
Ra’d Suresi 11. ayeti: “Kişinin önünde ve arkasında Allah’ın emriyle onu kayıt ve koruma altına alan takipçiler vardır. Bir toplum kendisindekini değiştirmedikçe Allah onlarda bulunanı değiştirmez. Allah herhangi bir toplumun başına bir kötülük gelmesini diledi mi, artık onun geri çevrilmesi mümkün değildir. Onların Allah’tan başka yardımcıları da bulunmaz.”
Şûrâ Suresi 30. ayeti: “Başınıza gelen her musibet kendi yapıp ettikleriniz yüzündendir; kaldı ki Allah birçoğunu da bağışlar.”
Kudsî bir hadiste Allah kendi izzet ve celali üzerine yemin ederek şöyle buyurmaktadır: “Herkes kendi isteğini benim isteğime tercih etse ben onun vücuduna ihtiyaçsızlığı yerleştirir ve ahireti düşünmeye sevk ederim, gökleri ve yeri onun rızkının güvencesi yaparım ve her tüccarla ticarette ortağı olurum.”
Hadisin son cümleri ticaretin yasadışı olmadığını ve piyasayı yöneten bir sistemin var olduğunu, bu sistemin de Allah'ın izniyle tüccarın lehine işleyeceğini ifade etmektedir.
Dolayısıyla, istiğfarın ekonomik büyümeye etkisi (Nuh Suresi 10-12. ayetler: “Dedim ki: “Rabbinizden bağışlanmanızı dileyin; O, çok bağışlayıcıdır. (Dileyin ki) üzerinize gökten bol bol yağmur indirsin. Mallar ve oğullar vererek sizi desteklesin, size bahçeler versin ve sizin için ırmaklar akıtsın”) iki yönlüdür; birincisi, gerçek istiğfar sadece sözlü olarak af dilemekle sınırlı değildir, büyük ölçüde ahlaki ve davranışsal bozulmadan arınmak için yapılan pratik bir istektir; dolayısıyla istiğfarın ekonomik etkilerinin bir kısmı, müşteri çeken bu tutum değişikliğinden kaynaklanmaktadır. Ancak dini metinler, görünmeyen etkisinin çok daha derin olduğunu göstermektedir.
