در نخستین کارگروه «نهضت فهم قرآن» مطرح شد:
جای مقوله تدبر در قرآن خالی است/ در زمینه مباحث قرآنی پیشرفت متناسب نداشته‌ایم
گروه اندیشه: حجت‌الاسلام خسروی در نخستین کارگروه «نهضت فهم قرآن» گفت: جای تدبر در قرآن در جامعه ما خالی است. آیت‌الله هاشم‌زاده هریسی نیز عنوان داشت که در زمینه مباحث قرآنی پیشرفت متناسب با نیازهای جامعه نداشته‌ایم.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، کارگروه «نهضت فهم قرآن»، ظهر امروز، 6 اردیبهشت ماه، در دفتر معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد. در این نشست حجت‌الاسلام محمدعلی خسروی، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، آموزش و توسعه مشارکت‌های معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد اسلامی، با عنوان اینکه برنامه اصلی این معاونت در سال جاری تلاش در جهت پیشبرد «نهضت فهم قرآن» خواهد بود، گفت: پس از انقلاب اسلامی انس با قرآن به شدت افزایش یافت.
جای مقوله تدبر در قرآن خالی است
وی ادامه داد: تمام موفقیت‌های امام خمینی(ره) از برکت قرآن بود و با نفس مسیحائی ایشان نسل جوان با قرآن آشنا شدند. ما امروز قاریان و حافظان قرآن زیادی داریم که این تعداد در زمان پیش از انقلاب انگشت‌شمار بود. پس از انقلاب قرآن وارد مدارس شد و نیز ما امروز بیش از 2400 موسسه قرآنی داریم که از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز فعالیت گرفته‌اند.
خسروی ادامه داد: امروزه جای تدبر در قرآن خالی است. استقبال نوجوانان و جوانان برای حفظ و قرائت قرآن خوب است و افراد مستعد و حفظ و قرائت زیاد هستند اما زمینه تدبر در قرآن کاستی‌هایی وجود دارد و باید تلاش‌های لازم انجام شود. یکی از دلایلی که تدبر در قرآن به اندازه قرائت و حفظ قرآن رشد نکرده است این است که این کار بسیار دشوار است و نیاز به مقدمات علمی فراوان دارد.
تدبر در قرآن قفل دل را می‌گشاید
خسروی با بیان اینکه «نهضت فهم قرآن» کار بزرگی است که ما باید انجام دهیم، گفت: ما باید ابتدا در جامعه احساس نیاز به تدبر و توجه در قرآن را به وجود بیاوریم. خانواده‌ها نباید تنها به حفظ و قرائت فرزندان خود قناعت کنند و باید این نکته را به جامعه گوشزد کنیم که قفل دل انسان را نه حفظ و قرائت که تدبر در قرآن می‌گشاید.
وی افزود: تدبر بالاتر از فهم است و انسان قرآنی با اندیشه بر قرآن حاصل می‌شود و پس از اندیشیدن بر قرآن است که حفظ و قرائت قرآن مفید خواهد بود. برای موفقیت در این زمینه باید از کسانی که در این زمینه تلاش کرده‌اند کمک بگیریم و وزارت فرهنگ و ارشاد نمی‌تواند با تشکیل کلاس‌هایی این کار را انجام دهد و وظیفه این نهاد حمایت از موسسات قرآنی در این زمینه است.
در زمینه مباحث قرآنی پیشرفت متناسب با نیازهای جامعه نداشته‌ایم
در این نشست همچنین آیت‌الله هاشم‌زاده هریسی، عضو مجلس خبرگان رهبری و نویسنده فرهنگ قرآن به سخنرانی پرداخت. وی در آغاز سخنانش گفت: ما پیش از انقلاب و با توجه به نیازهای آن دوره در خصوص روش‌های تدریس و تدبر در قرآن پژوهش‌هایی انجام داده و مطالبی را ذکر می‌کردیم اما متاسفانه امروز پس از 40 سال همان حرف‌ها زده می‌شود و این نشان‌دهنده آن است که با توجه به نیازهایی که امروز داریم، در زمینه مباحث قرآنی چنان‌چه باید پیش نرفته‌ایم.
هاشم‌زاده هریسی ادامه داد: آشنا کردن همگان با قرآن نیازمند مرحله‌بندی است و بدون کار برنامه‌ریزی شده فعالیت قرآنی نتیجه نخواهد داشت. ما نیازمند کارهای فنی و سیستماتیک هستیم تا بتوانیم بگوئیم پس از 10 سال بگوئیم در کجا قرار داریم.
وی تصریح کرد: اولین قدم برای کار سیستماتیک این است که با توجه به سطوح مختلف مخاطبان آموزش برای عموم را داشته باشیم و این در حقیقت دو حرکت طولی و عرضی را می‌طلبد. حرکت طولی آموزش‌های عمومی قرآنی برای همه صنوف و سطوح است و البته این با حرکت عرضی که آموزش متناسب با هر بخش از جامعه باشد متناقض نیست.
هاشم‌زاده هریسی خاطرنشان کرد: باید کلاس های آموزشی در سطوح مختلف ابتدایی، متوسطه، راهنمایی و دانشگاهی برگزار شود و روش ها ساده، روان و چند منظوره باشد.
وی در ادامه اظهارداشت: همزمان باید معنای کلمات، برداشت از قرآن و موضوعات قرآن آموزش داده شود. باید مرحله بندی، موضوع بندی و مخاطب‌بندی برای آموزش انجام شود، درغیراین صورت درجا می‌زنیم.
قرآن از هنر و موسیقی کمتر نیست که مدرسه قرآنی نداشته باشیم
در ادامه این کارگروه، امیرنیا مدیرکل تبلیغ و ترویج معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه ما باید به دنبال روش‌هایی برای عملیاتی کردن نهضت فهم قرآن باشیم، گفت: این کار به سه مرحله آشنائی اولیه باقرآن، تدبر و عمل به قرآن تقسیم می‌شود و هر سه مرحله باید طی شود.
وی ادامه داد: نسخه واحدی برای فهم قرآن وجود ندارد، زیرا مخاطبان قرآن واحد نیستند و هر سن، صنف و سطح از جامعه برنامه خاصی را برای فهم می‌طلبند.
امیرنیا با بیان اینکه ما در زمینه هنر و موسیقی شاهد حضور آموزش در مدارس ویژه، هنرستان و دانشگاه هستیم، گفت: قرآن از هنر و موسیقی کمتر نیست و ضرورت دارد تا مدارس قرآن و عترت به وجود بیاید.
مساله تدبر در قرآن در فضای مجازی جدی گرفته شود
حجت‌الاسلام محمدعلی کوشا، استاد حوزه و خادم قرآن در زمینه ترجمه، به بیان نظرات خود پرداخت، وی در آغاز سخنانش گفت: چندی پیش وزارت ارشاد برنامهای برای آموزش ترجمه برای طلاب سراسر کشور در زمینه ترجمه داشت که ما در این زمینه موفقیت چشم‌گیری داشتیم و دلیل این مسئله وجود برنامه‌ریزی قبلی بود و اگر ما می‌خواهیم در «نهضت فهم قرآن» پیشرفتی داشته باشیم باید برنامه‌ریزی کنیم.
کوشا ادامه داد: ما در خصوص نهضت فهم قرآن باید در دو مرحله نگارشی و شفاهی کارهایی را انجام دهیم. در مرحله نگارشی باید موضوعاتی مشخص شده و کار انجام شود که زمان کمی خواهد برد اما در زمینه نگارشی باید کلاس‌هایی برای آموزش افراد مستعد برای تعلیم در این زمینه برگزار شود و این کار زمان زیادی نیاز دارد.
وی تصریح کرد: همچنین ما باید مسئله تدبر در قرآن در فضای مجازی را جدی بگیریم. ما باید برنامه‌ریزی جدی برای فضای مجازی که امروز یکی از مصادیق آن تلگرام است داشته باشیم و این کار باید به صورت طراحی صورت‌فصل‌هائی انجام شود و پس از مطالبی تولید و در فضای مجازی منتشر شود و ما با این کار شاهد نقد‌ها و اظهارنظرهای گوناگون خواهیم بود.
ترجمه‌های موجود مانعی برای فهم عموم مردم از قرآن هستند
حجت الاسلام صفوی نویسنده ترجمه قرآن بر اساس تفسیر المیزان با بیان اینکه مراد مخاطب «نهضت فهم قرآن» عموم مردم هستند، گفت: چند سالی است که بعد از نماز ها در مساجد آیاتی از قرآن قرائت شده و ترجمه‌اش خوانده می‌شود و این می‌تواند زمینه مناسبی برای این نهضت باشد.
صفوی ادامه داد: مشکلی که در این میان وجود دارد این است که ترجمه‌ها برای عموم مردم گویا نیست و نه کسی که آن‌ها را می‌خواند و نه کس که آن‌ها را می‌شوند نمی‌داند که مراد از آیات چیست. به نظرم باید ترجمه‌ای گویا برای مردم ارائه شود و کتاب این‌جانب با عنوان «ترجمه قرآن بر اساس تفسیر المیزان» تا حدودی این مشکل را حل کرده است.
جای مقوله تدبر در قرآن خالی است
وی ادامه داد: تمام موفقیت‌های امام خمینی(ره) از برکت قرآن بود و با نفس مسیحائی ایشان نسل جوان با قرآن آشنا شدند. ما امروز قاریان و حافظان قرآن زیادی داریم که این تعداد در زمان پیش از انقلاب انگشت‌شمار بود. پس از انقلاب قرآن وارد مدارس شد و نیز ما امروز بیش از 2400 موسسه قرآنی داریم که از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز فعالیت گرفته‌اند.
خسروی ادامه داد: امروزه جای تدبر در قرآن خالی است. استقبال نوجوانان و جوانان برای حفظ و قرائت قرآن خوب است و افراد مستعد و حفظ و قرائت زیاد هستند اما زمینه تدبر در قرآن کاستی‌هایی وجود دارد و باید تلاش‌های لازم انجام شود. یکی از دلایلی که تدبر در قرآن به اندازه قرائت و حفظ قرآن رشد نکرده است این است که این کار بسیار دشوار است و نیاز به مقدمات علمی فراوان دارد.
تدبر در قرآن قفل دل را می‌گشاید
خسروی با بیان اینکه «نهضت فهم قرآن» کار بزرگی است که ما باید انجام دهیم، گفت: ما باید ابتدا در جامعه احساس نیاز به تدبر و توجه در قرآن را به وجود بیاوریم. خانواده‌ها نباید تنها به حفظ و قرائت فرزندان خود قناعت کنند و باید این نکته را به جامعه گوشزد کنیم که قفل دل انسان را نه حفظ و قرائت که تدبر در قرآن می‌گشاید.
وی افزود: تدبر بالاتر از فهم است و انسان قرآنی با اندیشه بر قرآن حاصل می‌شود و پس از اندیشیدن بر قرآن است که حفظ و قرائت قرآن مفید خواهد بود. برای موفقیت در این زمینه باید از کسانی که در این زمینه تلاش کرده‌اند کمک بگیریم و وزارت فرهنگ و ارشاد نمی‌تواند با تشکیل کلاس‌هایی این کار را انجام دهد و وظیفه این نهاد حمایت از موسسات قرآنی در این زمینه است.
در زمینه مباحث قرآنی پیشرفت متناسب با نیازهای جامعه نداشته‌ایم
در این نشست همچنین آیت‌الله هاشم‌زاده هریسی، عضو مجلس خبرگان رهبری و نویسنده فرهنگ قرآن به سخنرانی پرداخت. وی در آغاز سخنانش گفت: ما پیش از انقلاب و با توجه به نیازهای آن دوره در خصوص روش‌های تدریس و تدبر در قرآن پژوهش‌هایی انجام داده و مطالبی را ذکر می‌کردیم اما متاسفانه امروز پس از 40 سال همان حرف‌ها زده می‌شود و این نشان‌دهنده آن است که با توجه به نیازهایی که امروز داریم، در زمینه مباحث قرآنی چنان‌چه باید پیش نرفته‌ایم.
هاشم‌زاده هریسی ادامه داد: آشنا کردن همگان با قرآن نیازمند مرحله‌بندی است و بدون کار برنامه‌ریزی شده فعالیت قرآنی نتیجه نخواهد داشت. ما نیازمند کارهای فنی و سیستماتیک هستیم تا بتوانیم بگوئیم پس از 10 سال بگوئیم در کجا قرار داریم.
وی تصریح کرد: اولین قدم برای کار سیستماتیک این است که با توجه به سطوح مختلف مخاطبان آموزش برای عموم را داشته باشیم و این در حقیقت دو حرکت طولی و عرضی را می‌طلبد. حرکت طولی آموزش‌های عمومی قرآنی برای همه صنوف و سطوح است و البته این با حرکت عرضی که آموزش متناسب با هر بخش از جامعه باشد متناقض نیست.
هاشم‌زاده هریسی خاطرنشان کرد: باید کلاس های آموزشی در سطوح مختلف ابتدایی، متوسطه، راهنمایی و دانشگاهی برگزار شود و روش ها ساده، روان و چند منظوره باشد.
وی در ادامه اظهارداشت: همزمان باید معنای کلمات، برداشت از قرآن و موضوعات قرآن آموزش داده شود. باید مرحله بندی، موضوع بندی و مخاطب‌بندی برای آموزش انجام شود، درغیراین صورت درجا می‌زنیم.
قرآن از هنر و موسیقی کمتر نیست که مدرسه قرآنی نداشته باشیم
در ادامه این کارگروه، امیرنیا مدیرکل تبلیغ و ترویج معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه ما باید به دنبال روش‌هایی برای عملیاتی کردن نهضت فهم قرآن باشیم، گفت: این کار به سه مرحله آشنائی اولیه باقرآن، تدبر و عمل به قرآن تقسیم می‌شود و هر سه مرحله باید طی شود.
وی ادامه داد: نسخه واحدی برای فهم قرآن وجود ندارد، زیرا مخاطبان قرآن واحد نیستند و هر سن، صنف و سطح از جامعه برنامه خاصی را برای فهم می‌طلبند.
امیرنیا با بیان اینکه ما در زمینه هنر و موسیقی شاهد حضور آموزش در مدارس ویژه، هنرستان و دانشگاه هستیم، گفت: قرآن از هنر و موسیقی کمتر نیست و ضرورت دارد تا مدارس قرآن و عترت به وجود بیاید.
مساله تدبر در قرآن در فضای مجازی جدی گرفته شود
حجت‌الاسلام محمدعلی کوشا، استاد حوزه و خادم قرآن در زمینه ترجمه، به بیان نظرات خود پرداخت، وی در آغاز سخنانش گفت: چندی پیش وزارت ارشاد برنامهای برای آموزش ترجمه برای طلاب سراسر کشور در زمینه ترجمه داشت که ما در این زمینه موفقیت چشم‌گیری داشتیم و دلیل این مسئله وجود برنامه‌ریزی قبلی بود و اگر ما می‌خواهیم در «نهضت فهم قرآن» پیشرفتی داشته باشیم باید برنامه‌ریزی کنیم.
کوشا ادامه داد: ما در خصوص نهضت فهم قرآن باید در دو مرحله نگارشی و شفاهی کارهایی را انجام دهیم. در مرحله نگارشی باید موضوعاتی مشخص شده و کار انجام شود که زمان کمی خواهد برد اما در زمینه نگارشی باید کلاس‌هایی برای آموزش افراد مستعد برای تعلیم در این زمینه برگزار شود و این کار زمان زیادی نیاز دارد.
وی تصریح کرد: همچنین ما باید مسئله تدبر در قرآن در فضای مجازی را جدی بگیریم. ما باید برنامه‌ریزی جدی برای فضای مجازی که امروز یکی از مصادیق آن تلگرام است داشته باشیم و این کار باید به صورت طراحی صورت‌فصل‌هائی انجام شود و پس از مطالبی تولید و در فضای مجازی منتشر شود و ما با این کار شاهد نقد‌ها و اظهارنظرهای گوناگون خواهیم بود.
ترجمه‌های موجود مانعی برای فهم عموم مردم از قرآن هستند
حجت الاسلام صفوی نویسنده ترجمه قرآن بر اساس تفسیر المیزان با بیان اینکه مراد مخاطب «نهضت فهم قرآن» عموم مردم هستند، گفت: چند سالی است که بعد از نماز ها در مساجد آیاتی از قرآن قرائت شده و ترجمه‌اش خوانده می‌شود و این می‌تواند زمینه مناسبی برای این نهضت باشد.
صفوی ادامه داد: مشکلی که در این میان وجود دارد این است که ترجمه‌ها برای عموم مردم گویا نیست و نه کسی که آن‌ها را می‌خواند و نه کس که آن‌ها را می‌شوند نمی‌داند که مراد از آیات چیست. به نظرم باید ترجمه‌ای گویا برای مردم ارائه شود و کتاب این‌جانب با عنوان «ترجمه قرآن بر اساس تفسیر المیزان» تا حدودی این مشکل را حل کرده است.
