تحمل مخالف بر اساس اصل «رُحَمآءُ بَینَهُم»

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، رهبر معظم انقلاب در دیدار هزاران نفر از معلمان و فرهنگیان سراسر کشور به موضوعات مهمی اشاره کردند که از جمله می‌توان آینده‌سازی، تربیت، عناصر قدرت کشور، مفاهیم جریان‌ساز، هویت مستقل و اخلاص را نام برد.

یکی از دغدغه‌های مطرح شده از سوی رهبر معظم انقلاب در این دیدار، احیای شاخص‌های ممتاز و برجسته در دانش‌آموزان بود. ایشان در این زمینه اظهار کردند: ما باید شاخص‌هاى ممتاز و برجسته را در دانش‌آموزمان زنده کنیم؛ بله، در همین سوگندنامه هم بود که فطرت خداداد او را فعّال کنیم؛ بله، درست است؛ در همه من و شما، خداى متعال یک مایه‌اى قرار داده که این مایه قابل رشد پیدا کردن است و می‌شود از آن استفاده کرد. این را در این بچه فعال کنید، رشد بدهید. این شاخص‌ها اینها است؛ حالا عمده‌اش مفاهیم جریان‌ساز، در او مفاهیم جریان‌ساز و عمل‌ساز را تولید کنیم و به راه بیندازیم و زنده کنیم؛ ایمان؛ اندیشه‌ورزى، یاد بگیرد فکر کند؛ مشارکت اجتماعى، دورى از انزواهاى اجتماعى نامطلوب؛ تکافل اجتماعى که یک معناى خیلى والاى اسلامى دارد ... تحمل مخالف؛ بله، تا یک کسى یک مختصر تنه‌اى زد به ما، ما برگردیم با مشت به سینه‌اش بکوبیم؛ این عدم تحمل است. اسلام این را از ما نمی‌خواهد؛ اسلام عکس این را از ما می‌خواهد؛ رُحَمآءُ بَینَهُم.

رهبر معظم انقلاب در این فراز از بیاناتشان بخشی از آیه 29 سوره فتح را مورد استناد قرار دادند؛ آیه‌ای که به ویژگی‌ها و خصلت‌های همراهان پیامبر اسلام(ص) که همان مؤمنان هستند، اشاره دارد. دو ویژگی ابتدایی مؤمنان در این آیه مربوط به نوع تعامل با امت اسلامی و کفار است.

در این آیه آمده است: مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَي الْکُفَّارِ رُحَماءُ بَيْنَهُمْ تَراهُمْ رُکَّعاً سُجَّداً يَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اللَّهِ وَ رِضْواناً سيماهُمْ في‏ وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذلِکَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْراةِ وَ مَثَلُهُمْ فِي الْإِنْجيلِ کَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوي‏ عَلي‏ سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغيظَ بِهِمُ الْکُفَّارَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَ أَجْراً عَظيماً/ محمّد ( ص ) فرستاده خداست و کسانی که با او هستند در برابر کفّار سرسخت و شدید ، و در میان خود مهربانند پیوسته آنها را در حال رکوع و سجود می‌بینی در حالی‌که همواره فضل خدا و رضای او را می‌طلبند نشانه آنها در صورتشان از اثر سجده نمایان است این توصیف آنان در تورات و توصیف آنان در انجیل است ، همانند زراعتی که جوانه های خود را خارج ساخته ، سپس به تقویت آن پرداخته تا محکم شده و بر پای خود ایستاده است و بقدری نموّ و رشد کرده که زارعان را به شگفتی وامی دارد این برای آن است که کافران را به خشم آورد (ولی) کسانی از آنها را که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند ، خداوند وعده آمرزش و اجر عظیمی داده است.

علامه طباطبائی در تفسیر المیزان و در ذیل دو ویژگی ابتدایی اشاره شده در این آیه برای مؤمنان پیامبر(ص) آورده است: مؤمنان و کسانی که به پیامبر گرویده‌اند دوصفت متضاد شدت و رحمت را با هم آمیخته‌اند؛ یعنی در برابر کفار شدید و بی‌رحم و در میان خودشان مهربان و رحیم هستند.

همراهی رحمت و شدت و مرزبندی میان این دو از جمله شاخصه‌های است که برای مؤمنان واقعی شمرده شده است؛ امروز تربیت نسل نوجوان و جوان بر اساس این ویژگی‌ها متضمن چنین جامعه‌ای در دوره‌های مختلف خواهد بود نسلی که باید «در برابر دشمنان سختگیر و در برابر دوستان مهربان» باشد.

بر اساس تأکید رهبر معظم انقلاب در دیدار معلمان و فرهنگیان، در چنین جامعه‌ای اقوال مختلفی بیان می‌شود که ممکن است مخالف یکدیگر باشد اما این نکته نباید فراموش شود که این گفته از میان مردم برخاسته و نوع مقابله با آن باید بر اساس اصل «رحماء بینهم» باشد و هر چه خارج از این قاعده باشد خارج از اصول جامعه ایمانی خواهد بود.

از سوی دیگر دشمنانی وجود دارند که از هر ابزاری برای مقابله با چنین جامعه‌ای استفاده می‌کنند. با این حال جامعه‌ای ایمانی هرگز برای مقابله سخت با چنین دشمنانی پیش‌قدم نمی‌شود. با این حال هر لحظه آماده مقابله و پاسخگویی به هر نوع تهدیدی است و حفظ آمادگی در برابر تهدیدات دشمن رمز ماندگاری و عزت نظام اسلامی است. همانطور که رهبر معظم انقلاب فرمودند: جمهورى اسلامى علاوه بر اینکه هست، دَه‌ها برابر قدرتمندتر از اوّل هم شده؛ خب این شکست است. قرآن این را به ما یاد داده: «تُرهِبونَ بِه‌ عَدُوَّ اللهِ وَ عَدُوَّکُم».

این آموزه مهم قرآنی بخشی از آیه 60 سوره انفال است. آیه‌ای که به مسلمانان مجوز می‌دهد برای ممانعت از عملیاتی شدن توطئه‌های دشمن خود را به تمام امکانات و تجهیزات مجهز سازند. در این آیه آمده است: «وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّکُمْ وَ آخَرينَ مِنْ دُونِهِمْ لا تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ يَعْلَمُهُمْ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ شَيْ‏ءٍ في‏ سَبيلِ اللَّهِ يُوَفَّ إِلَيْکُمْ وَ أَنْتُمْ لا تُظْلَمُونَ/ هر نیرویی در قدرت دارید ، برای مقابله با آنها [ دشمنان ] ، آماده سازید! و ( همچنین ) اسبهای ورزیده ( برای میدان نبرد ) ، تا به وسیله آن ، دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید! و ( همچنین ) گروه دیگری غیر از اینها را ، که شما نمی شناسید و خدا آنها را می شناسد! و هر چه در راه خدا ( و تقویت بنیه دفاعی اسلام ) انفاق کنید ، بطور کامل به شما بازگردانده می شود ، و به شما ستم نخواهد شد».

نتیجه حفظ آمادگی مؤمنان «تُرهِبونَ بِه‌ عَدُوَّ اللهِ وَ عَدُوَّکُم» است. علامه طباطبایی در تفسیر این اصل قرآنی به این نکته اشاره دارد که «اگر چه ارهاب دشمن به وسیله تدارک قوا، غرض صحیحی است اما غرض اصلی از این عمل آنست که مسلمانان به قدر توانائیشان بتوانند دشمن را دفع کرده و جامعه خود را از دشمنی که جان و مال و ناموسشان را تهدید می کند حفظ نمایند و لذا باعث تحقق کلمه حق و اثبات دین و بطلان و نابودی کافران گردند».

و نیز رهبر معظم انقلاب در تکمیل سخنانشان در رابطه با این آموزه قرآنی تصریح می‌کنند: خودتان را آنجور آماده کنید که دشمن خدا و دشمن شما، واهمه داشته باشند و هراس داشته باشند از شما. دشمن؛ مراد همسایه نیست، مراد رقیب نیست، مراد آن کشورى که با ما دشمنى نمی‌کند نیست؛ دشمن، [یعنى‌] آن‌که دشمنى می‌کند که او را هم همه مى‌شناسند.