احصای پیشنهادات و انتقادات کارشناسان کشور در حوزه آموزش عمومی قرآن
گروه فعالیت‌های قرآنی: پیشنهادات و انتقادات کارشناسان کشور در پنل تخصصی بررسی مسائل اساسی تأمین اهداف منشور توسعه فرهنگ قرآنی در حوزه آموزش عمومی قرآن مطرح و بررسی شد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، پنل تخصصی بررسی مسائل اساسی تأمین اهداف منشور توسعه فرهنگ قرآنی در حوزه آموزش عمومی قرآن در همایش تخصصی بررسی مسائل اساسی فراروی اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی که صبح امروز، هشتم مردادماه در مجتمع اردویی باهنر تهران با حضور جمعی از مدیران و اساتید و صاحب‌نظران، به ریاست مهدی فیض، معاون پرورشی و فرهنگی آموزش و پرورش و دبیری عرفانی‌نسب برگزار شد.
در این جلسه عرفانی‌نسب، از اعضای کمیسیون آموزش عمومی قرآن و دبیر این همایش، به اهداف آموزش عمومی قرآن کریم پرداخت و اظهار کرد: تقویت ایمان و گرایش به قرآن و عترت، توانایی خواندن قرآن، درک معنای آیات، توانایی و التزام به تدبر در آیات، حفظ قرآن، انس با قرآن، آشنایی با علوم و معارف قرآن، توانایی استفاده از قرآن و تبعیت از قرآن و عترت از جمله اهداف 9 گانه است.
در ادامه حجت‌الاسلام اسکندری، معاون فرهنگی و تبلیغی حوزه علمیه بانوان سراسر کشور، گفت: خوب بود که زحمات این افراد پیشاپیش به مراکز ارسال می‌شد تا افراد در خصوص گزارشات ارائه شده با پیشنهادات و راهکارهای کامل حضور پیدا می‌کردند.
وی با اشاره به اینکه متولیان نظام دغدغه جدی نسبت به مسائل قرآنی ندارند، عنوان کرد: این عاملی است که موجب می‌شود که فعالیت‌های قرآنی به ثمر نرسد و تا نهادینه نشدن قرآن در جامعه ما به جایی نرسیده‌ایم.
اسکندری با اشاره به عضویتش در کمیسیون تبلیغ و ترویج اظهار کرد: امید است که جلسات بیشتری برای این کمیسیون‌ها به صورت منظم برگزار شود. پیشنهاد عملی من این است که باید با تمام وجود و با پشتوانه علمی جلسات این کمیسیون‌ها تشکیل شود.
وی عنوان کرد: آموزش عمومی قرآن وظیفه آموزش و پرورش نیست اما طبعاً باید آموزش عمومی قرآن از آموزش و پرورش شروع شود چون تأثیرگذاری‌اش در کودکی و نوجوانی است اگر ما در نظام آموزشی روخوانی و تجوید قرآن و آشنایی با مفاهیم اولیه قرآن را نهادینه کردیم، قطعاً پس از مراحل فراغت از تحصیل و پس از ورود به تحصیلات تکمیلی، دانشجوی ما مسیری را رفته است که در مسیر تدبر در قرآن گام بردارد.
اسکندری اضافه کرد: نکته مهم این است که آموزش قرآن نیاز به تمرین دارد که برای این تمرین تنها نباید به مدارس اکتفا شود بلکه از طریق پیوند خانواده و آموزش و پرورش و مسجد و مراکز دینی باید تحقق پیدا کند. خیلی از دانش‌آموزان در نظام آموزشی نمره روخوانی آنها 10-12 بوده است و حال آنکه در مقاطع بالاتر نمی‌تواند قرآن را خوب بخواند چون قرآن نیازمند تمرین است.
وی با اشاره به استفاده از ظرفیت و هم‌افزایی، افزود: در مجموعه حوزه علمیه قریب به 170 هزار خواهر مشغول به تحصیل داریم که این آمادگی را داریم که با آموزش و پرورش در این زمینه همکاری داشته باشیم.
معاون فرهنگی و تبلیغی حوزه علمیه بانوان سراسر عنوان کرد: این بانوان به صورت خودجوش 55 هزار و 653 جلسه قرآنی بدون دریافت بودجه‌ای و به دلیل انگیزه‌های دینی و معنوی برگزار کردند لذا باید برویم سراغ اینکه انگیزه‌های مردمی را افزایش دهیم.
محمدمهدی بحرالعلوم، رئیس مرکز قرآن و عترت وزارت بهداشت با اشاره به اینکه جلسات کارگروه‌ها و این کمیسیون‌ها به صورت منظم برپا شد، اضافه کرد: اعضای این کمیسیون مجموعه‌ای از دستگاه‌های فعال در حوزه آموزش قرآن هستند که قطعاً آموزش و پرورش از قوی‌ترین دستگاه‌ها در حوزه آموزش است.
وی با اشاره به اینکه معاون فرهنگی و تبلیغی حوزه علمیه بانوان سراسر کشور عنوان کرد: موضوع تخصصی حفظ قرآن از جدی‌ترین مطالبه در سال‌های اخیر مقام معظم رهبری است که حدود 6 سال از آن می‌گذرد. در شورای عالی انقلاب فرهنگی شورایی در خصوص این موضوع تشکیل شد که چند بار احیا شد و جلسات آن تشکیل شد و سپس افول کرد.
بحرالعلوم با اشاره به اینکه باید بررسی کنیم که برای جامه عمل پوشاندن به مطالبات مقام معظم رهبری چگونه برنامه‌ریزی شده است؟ عنوان کرد: مؤسسات مردمی تلاش زیادی در این زمینه کردند اما باید ببینیم که کمیسیون تابعه شورای توسعه در این زمینه چه کرده‌اند.
خواجه‌پیری از پیشکسوتان قرآنی کشورمان با اشاره به اینکه من از طرفداران شورا توسعه فرهنگ قرآنی هستم، عنوان کرد: این مسیر قطعاً ما را موفق نمی‌کند و بیشتر از 5 درصد از مطالبات مقام معظم رهبری در حوزه قرآن هنوز احصا نشده ست.
طالبی، نماینده کمیسیون آموزش عمومی از سوی استان‌های کشور در بخشی از این پنل به سخنرانی پرداخت و ضمن تأیید و تأکید بر صحبت‌ها و دغدغه‌های انجام شده در این حوزه، اظهار کرد: کاش این بیان نظرات و نقاط قوت و ضعف پیرامون کمیسیون آموزش با کارشناسان مطرح می‌شد تا با آمادگی بیشتری در این جلسات حاضر می‌شدند.
وی ادامه داد: وضعیت به وجود آمده در حوزه قرآن و اینکه 80 درصدی که نمی‌توانند قرآن بخوانند باید به دنبال درمان این امر باشیم. قوی‌ترین کمیسیون‌ها و حتی پر‌برنامه‌ترین کمیسیون همین کمیسیون آموزش عمومی قرآن است. احساسم این است که پنل تخصصی این است که راهکار باید ارائه دهیم و نه اینکه باهم تعارف داشته باشیم.
طالبی اضافه کرد:اهداف و وظایف کمیسیون‌ها اصلاً جدی گرفته نشده ست و در حوزه کمیسیون آموزش عمومی قرآن احساس می‌کنم باید بر آن وظایف مرور کنیم چنانکه نموداری رسم کنیم که از سال 88 و یا 89 که فعالیت این کمیسیون‌ها شروع شده است وضعیت ما در آن چگونه است. باید بسنجیم که آیا توانایی خواندن قرآن کریم از پس از انقلاب روند صعودی داشته است و یا نه؟
وی پیشنهاد کرد: که اگر می خواهیم کار را جدی بگیریم، باید خود رئیس کمیسیون‌ها که از وزرا هستند موضوع قرآن را به صورت جدی دنبال کنند. همچنین کار کارشناسی قوی در این گونه جلسات برای تعیین دستور جلسات و تبیین راهبردها و اقدامات عملیاتی انجام شود. پیشنهاد سوم هم نقش دبیرخانه کمیسیون‌ها در استان‌ها پررنگ شود.
در ادامه این جلسه نیز شکری از سازمان دارالقرآن الکریم اظهار کرد: به نظر می‌آید در کل کاری که باید انجام می‌گرفت، انجام نگرفت و خروجی که باید می‌داشتند، نداشتند. باید ببینیم از زمان آغاز فعالیت کمیسیون آموزش عمومی قرآن تا کنون چه وضعیت روشنی از این فعالیت داریم و اگر بحث آموزش عمومی قرآن در آموزش و پرورش که گلوگاه اصلی آموزش قرآن است حل نشود در جای دیگر نیز حل نمی‌شود.
وی عنوان کرد: خود کمیسیون از خروجی کمیسیون و فعالیت‌های آن چه تصویری دارد. آیا مصوبات بیش از 40 جلسه کمیسیون آموزش عمومی منتشر شده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا شاهسونی، مدیر مؤسسه بیت‌الاحزان حضرت زهرا(س) از دیگر کارشناسانی بود که به بیان نقطه نظراتش پرداخت و بیان کرد: با توجه به فعالیت دو دهه در حوزه قرآن آنچه که واقعاً در فعالیت‌های قرآنی دیده‌ام این است که این فعالیت‌ها آنگونه که باید و شاید از لحاظ کمی و کیفی توسعه پیدا نکرده است هرچند این فعالیت‌ها از لحاظ کیفی تا حدودی رضایت رهبری را براساس آنچه که در فرمایشاتشان فرموده‌اند تأمین کرده است.
وی با تأکید بر اینکه با این صورت جلسه‌ها و آئین‌نامه‌ها و... به نتیجه نخواهیم رسید، اضافه کرد: وقتی بیمه فعالان قرآنی هنوز پس از گذشت سالیان دراز در پرده ابهام است و یک معلم قرآن از خیلی از مزایای اجتماعی و حقوقی بی‌بهره است و هیچ اقدامی در این زمینه نشده است، آن هنگام چه انتظاری است.
شاهسونی بیان کرد: هرگاه جایگاه حقوقی و اجتماعی قرآنیان در کشور حل شود اتفاقات خوبی می‌افتد چرا نباید در نظام استخدامی کشور اولویتی برای قرآنیان و حافظان قرآن درنظر گرفته شود.
سپس مسعود وکیل، از مؤلفان کتاب گفت: عزم جدی مدیران ارشد از بالاترین مقام در شورای توسعه تا رده‌های پایین، کم است باید فکری کرد که ریاست و مدیران شوراها کارشان را به نحو احسن انجام دهند.
وی با اشاره به اینکه اساس فعالیت این کمیسیون بر هم‌افزایی و ارتقا و هماهنگی است، گفت: اگر قرار بود که وزارتخانه‌ها و بخش‌های نیمه دولتی با مکانیزم‌های رایج و معمولیشان در ارتباط با قرآن نقششان را ایفا کنند، این کار را نمی‌کردند لذا احساس وظایفی وجود داشت که این بخش‌ها به طور طبیعی توانایی ایفای نقش خاص ندارند. اگر وزاتخانه‌ها کارشان را درست انجام می‌دادند نیازی به این جریان جدید نبود. معاونت پرورشی آموزش و پرورش کجا و مسئولیت کمیسیون آموزش عمومی قرآن کجا.
وکیل اظهار کرد: این مواردی که بیان شده به معنای زیر سؤال بردن معاونت پرورشی آموزش و پرورش نیست چرا که مسئولیت کمسیون آموزش عمومی به معاونت پرورشی داده شده است از این باب نقد انجام می شود و این نباید با هم خلط شود.
جعفری، از کانون فرهنگی ـ هنری مساجد کشور از دیگر کارشناسان حاضر در این جلسه بود که با تأکید بر اینکه به نظر می‌رسد بخشی از کارهای قرآنی دوستان با خروجی زائد‌الوصفی همراه است، عنوان کرد: اگر بخواهیم وضع قرآنی کشور را بررسی کنیم یقیناً می‌دانیم برای بدست آوردن نتایج مطلوب نیازمند زمان و نظام‌سازی هستیم تا خروجی‌هایمان را به کارآمدی و اثربخشی تبدیل کنیم.
در ادامه حمیدرضا کفاش، معاون پرورشی و فرهنگی سابق آموزش و پرورش با اشاره به اینکه تعدادی از حافظان قرآن به نام کشور دست پرورده معلمان دلسوز کشورمان هستند، عنوان کرد: آموزش و پرورش دارای تشکیلات قرآنی و کارشناسان حوزه قرآن در سطح استان و کشور است و معاونت پرورشی آموزش و پرورش اصلی‌ترین فعالیتش قرآنی بوده است.
وی افزود: اینکه چند در صد از مردم می‌توانند قرآن بخوانند و یا نخوانند در حوزه معاونت پرورشی نیست بلکه در این معاونت فعالیت‌های در حوزه فوق‌برنامه قرآن انجام شده است چنانکه بزرگترین مانور دانش‌آموزی آموزش و پرورش در صحن جهان در حوزه قرآن به همت این معاونت انجام می‌شود.
کفاش با اشاره به تجربه چهار دهه فعالیت در حوزه قرآنی، اظهار کرد: مشکل ساختار نیست بلکه گره جای دیگر است که باید به آن بپردازیم ضروریت به توسعه روخوانی قرآن، روانخوانی قرآن و ... اینکه چه بودیم و چه شده و به کجا رسید‌ه‌ایم را تحلیل کنیم و هر دستگاهی نیز باید پاسخگو باشد و مجموعه نقاط قوت و ضعف را باهم ببینیم.
حجت‌الاسلام سیدجواد بهشتی از مشاوره قرآنی وزیر آموزش و پرورش با اشاره اهداف 9 گانه آموزش عمومی قرآن کریم اظهار کرد: باید ببینیم که در کدام یک از این مورد گام های مثمرثمر برداشته‌ایم و در کدام یک راه به جایی نبرده‌ایم تا در آن زمینه‌ها فعالیتمان را افزایش دهیم،
خاکساری، عضو کارگروه آموزش عمومی استان و مدیر مهد قرآن اصفهان از دیگر کارشناسان این عرصه بود که به بیان نکاتی پرداخت و گفت: اولین مطلب این است که مخاطب این آموزش عمومی از سوی آموزش و پرورش دانش آموزان هستند اما حال اینکه آموزش عمومی باید مخاطبش عموم مردم باشد و منظور از آموزش عمومی همه افرادی است که باید تحت پوشش قرار گیرد.
وی با اشاره به اینکه عزمی برای تشکیل منظم جلسات نیست، عنوان کرد: دبیرخانه استان‌ها پیگیری تشکیل جلسات کمیسیون‌ها نیستند. اگر آموزش و پرورش متولی آموزش عمومی افراد دیگر افراد به غیر از مردم نیست آن را به مؤسسات مردمی بسپارد که در حل حاضر نیز اتحادیه مدغم در استان‌ها در حال تشکیل است.
در ادامه رضا نباتی، مؤلف کتاب‌های درسی به بیان نقطه نظراتش پرداخت و گفت: اگر اهداف آموزش عمومی قرآن را بدانیم می دانیم دو مورد از آن پنج مورد مربوط به آموزش و پرورش است اما این مستلزم اینست که چیستی آموزش عمومی تعریف شود و دیگر اینکه آموزش عمومی باید برای عموم مردم باشد. برپایی مسابقات بین‌المللی قرآن وظیفه آموزش و پرورش نیست چون برای آن آموزشی برقرار نشده است و فعالیت‌هایی که انجام می گیرد چون نخبه گرایی آیا از عموم هست و یا قاری پروری و تربیت حافظ قرآن که اینها در شرح وظایف آموزش و پرورش نیست.
وی با تأکید بر اینکه فعالیت های امروزه جامعه ما جواب ذائقه‌ها و نیازهای مردم را نمی دهد، تصریح کرد: معتقدم روخوانی و روانخوانی جزو مقدمات آموزش قرآن است و حفظ و قرائت قرآن جزو محسنات قرآن است. اما آنها اصل آموزش عمومی قرآن نیست معتقدم کمیسیون آموزش عمومی قرآن باید بازنگری در فعالیت های قرآنی انجام دهد بنا براین اگر بخواهیم عموم مردم به سمت قرآن بیایند باید نگاهمان عمومی باشد.
نباتی اضافه کرد: کمیسیون آموزش عمومی قرآن در سه بخش باید برنامه‌هایش را تهیه کند یکی در برنامه های کوتاه مدت که طرح جامعه ای در این زمینه تهیه شود که متناسب با وظیفه هر دستگاه فعالیت آموزش عمومی قرآن را تقسیم کنیم .همچنین آموزش های معلمان با اشکالاتی روبرو ست و طرح جامع آموزش عمومی قرآن باید در میان آنها اجرا شود.
این کارشناس کتب درسی اظهار کرد: همچنین در میان مدت باید ایده سازی کنیم. می توان به خوبی از این پتانسیل موجود و از حضور این کارشناسان قرآنی استفاده کنیم و مجموعه کارها را گسترش دهیم و به فعالت های مثمر ثمر بیشتری برسیم.
وی عنوان کرد: سیاست گذاری و نظارت از وظایف مهم این کمیسیون است که این نظارت به نحو مطلوب انجام نمی‌شود.
محمد بنیادی، پیشکسوت قرآنی کشورمان از دیگر کارشناسان قرآنی با ابراز امیدواری از خروجی مطلوب این جلسه، عنوان کرد: یأس و عدم همفکری از حرکت‌های بزرگ نباید مطرح شود چون این فعالیت‌ها اساسی است و حرکت روبه جلو است اما باید سعی کنیم تا کاستی‌های آن را برطرف کنیم.
وی با اشاره به اینکه ساختار آموزش و پرورش و کمیسیون قابل قیاس نیست، عنوان کرد: همچنین از لحاظ محتوا نیز مشکلی نداریم اما مهم‌ترین مسئله اینست که اهتمام و حرکت جمعی نیست یعنی این کمیسیون هنرش بر هم افزایی است البته اهتمام دارند ما این هم افزایی انجام نشده است.
بنیادی با تأکید بر اینکه باید همه سازمان های خود را در مقابل کمیسیون آموزش عمومی قرآن پاسخگو بدانند و خود را مکلف به تبعیت از آن بدانند، اظهار کرد: سازمان‌ها پاسخگوی این نیستند که چه تعدادی را در این زمینه تربیت کرده‌اند و یا اگر هم آماری وجود داشته باشد ما از آن بی اطلاع هستیم.
در ادامه سرهنگ مشهدی، مسئول اداره قرآن و حدیث ناجا اظهار کرد: جالب است بدانید برای جذب نیرو در ناجا شرط پذیرش در درجه داری و دیپلم روخوانی قرآن و در مقطع فوق دیپلم به بالاتر نیز روانخوانی قرآن است که 80 تا 85 درصد از افرادی که مراجعه می کنند در آموزش عمومی مشکل دارند و آنها را به مراکز آموزشی ارجاع می دهیم و سپس به آنها مدرک می دهیم .
مسئول اداره قرآن و حدیث ناجا بیان کرد: اما خودمان در خصوص بی سوادی قرآن در ناجا کارهایی انجام دادیم همچنین لازم است بدانید که در مراکز آموزش سربازی که زیر سطح دیلم هستند بی سوادی قرآن فاجعه است. اشکال در رویه آموزشی توسط اساتید است که نقیصه ای دارد.
وی عنوان کرد: در بحث آموزش قران از لحاظ محتوا و اساتید تقریبا بی نیاز هستم بلکه از لحاظ رویه آموزشی دچار مشکل هستیم. اساتید قرآنی باید از حالت انفعال در بیایند و از این که با یک رویه ثابت به امر آموزش قرآن می پردازند از جذابیت آن گرفته می شود. خود اساتید جذابیت در روش و در بحث قرآن ایجاد کنند چنانکه این موضوع باید نیازسنجی شود و سعی کنند قرآن را به طرق شاد و مفرح آموزش دهند.
این کارشناس قرآنی ناجا بیان کرد: از اساتید قرآنی در خواست می کنیم که از قالب خشک خارج شوند. استاد قرآن وقتی دلسوز نشد جذابیت ایجاد نمی کند. جذابیت هنری در امر آموزش قرآن ایجاد کنیم.
وظیفه شعاع، مسئول مهد قرآن و عترت آذربایجان شرقی تبریز تصریح کرد: اگر مسئولین قرآنی نباشد، دغدغه قرآنی نخواهند داشت. به همین خاطر تا مسئولان قرآنی حاکم نشوند، عمومیت به بخش آموزش قرآن تنها در حالت رؤیا باقی می ماند.
وی با اشاره به اینکه در شورای توسعه باید بازنگری اساسی صورت گیرد، عنوان کرد: ما که در بدنه مردمی هستیم بود و نبود شورای توسعه را درک و احساس نکردیم ما که نزدیک به 400-500 چهره قرآنی را طی فعالیتمان تربیت کرده‌ایم و توانستیم 14 مدرسه غیردولتی با دست خالی افتتاح و راه اندازی کردیم که برای 600 نفر کار ایجاد کردیم.
وظیفه شعاع تأکید کرد: این شورای توسعه سد راه برای فعالیت های قرآنی ما شد اگر روحیه جهادی و همچنین رویکرد مردمی در شورای توسعه نباشد، راه به جایی نخواهیم برد. قدرت مانور مردمی از سوی مؤسسات مردمی کاملا معلوم و مشخص است. نهادهای مردمی جایگاهش در شورای توسعه کجاست که این خیلی کمرنگ است و می توان از ظرفیت مردمی در امر توسعه آموزش عمومی قرآن استفاده شود.
در ادامه شعبانی، معاون فرهنگی کمیته امداد گفت: در بحث آموزش عمومی قرآن محتوا و اساتید قرآنی زیادی داریم و جلسه و راهبرد زیادی داریم و از نگاه دیگر آنچه که کم داریم، انگیزه خود مخاطبان است؟ اینست که به چه طریقی می توانیم این انگیزه را در مخاطبان ایجاد کنیم تا در جلسات قرآنی حضور پیدا کنند.
پس ابوطالبی، مدیرعامل اتحادیه تشکل های قرآن و عترت اصفهان با اشاره به اینکه نکات خوبی مطرح شد، اضافه کرد: اما ما به عنوان خادم قرآن که سال ها در عرصه فعالیت قرآنی فعالیت کردم می گویم که در دهه های گذشته در هنگامی ثبت نام دوره های قرآنی در مؤسسات با چنان انبوه جمعیتی روبرو بودیم که بعضا برخی در لیست انتظار قرار می گرفتند اما در حال حاضر چی اقبال از آموزش عمومی قرآن کم است.
وی با اشاره به اینکه آیا ما به اندازه کافی وقت و بودجه کافی در این زمینه خرج می کنیم یا خیر، عنوان کرد: اگر می خواهیم بخش آموزش عمومی قرآنی در کشور رونق گیرد و شکوفا شود باید پول خرج شود و بهترین جا نیز مؤسسات قرآنی هستند که این هم نیازمند عزم عمومی است.
ابوطالبی عنوان کرد: یکی از وظایف شورای توسعه و این کمیسیون تصویب قوانین برای اخذ بودجه است تا در اختیار مؤسسات قرآنی قرار گیرد همچنین هر ایرانی در هر سال سرانه آموزش عمومی قرآن داشته باشد. هر ایرانی در کشور ما که ام‌القرای جهان اسلام هستیم باید سرانه ای در این زمینه داشته باشد.
الهی، که از سوی وزارت دفاع در این همایش حاضر شده بود، گفت: آنچه که مربوط به این کمیسیون است معزل نداشتن اهرم‌های خوب اجرایی و عملیاتی است و همچنین جزیره‌ای عمل کردن است.
دلبری، مدیرگروه تولید کتاب های درسی آموزش و پرورش بیان کرد: از سال 92 تا‌کنون چند کتاب جدید تألیف کردیم. از جمله این کتاب های جدیدالتألیف «آسمان» بود که در آن مفاهیم دینی مبتنی بر آیات طراحی نشده بود که بحمدلله با همکاری دوستان این اتفاق افتد همه دروس مبتنی بر محور آیات طراحی شده و دیگر تألیف یک کتاب با عنوان علوم و معارف قرآنی است و کتاب دیگر نیز در حوزه جامعه شناسی یک و دو است که با ماهیت متفاوت تری تهیه و چاپ شد.
وی با تأکید بر اینکه آموزش عمومی در حقیقت بیشترین فعالیتش باید در مقطع ابتدیی و متوسطه اول اتفاق بی افتد، اظهار کرد: چرا که شاهد عدم توانمندی دانش آموزن هستیم آنچه که باید اقدام شود این ست که باید آن منشأ و سرچشمه ر اصلاح کرد تا به این نوجوانان و جوانان که دارای بی سوادی قرآنی هستند، افزوده نشود.
محمدرضا مسیب‌زاده، معاون قرآن، عترت و نماز آموزش و پرورش ضمن تشکر از مباحثی که ارائه شد، عنوان کرد: امسال کاری را وزارت ارشاد انجام داد برپایی آزمون تفسیر سوره صف بود که برای کارکنان دولت انجام شود. 510 هزار نفر در این آزمون شرکت کردند که از این تعداد 480 هزار نفر فرهنگی بودند.
وی بیان کرد: سال گذشته بودجه ای که برای معلمان از طریق کمیسیون آموزش گذاشتیم اما متأسفانه ریالش را نتوانستیم جذب کنیم.
در بخش دیگری از این پنل حسین بهبودی، رئیس دبیرخانه هیئت رسیدگی به امور موسسات با اشاره به اینکه هفت سال از عمر کمیسیون می‌گذرد، گفت: باید مشخص شود چه حرکت‌های در طی این مدت انجام شده است. اگر مطالبی به عنوان فعالیت‌های صورت گرفته عنوان می‌شود، فعالیت‌های دستگاهی است که بر اساس ماموریت کاری خود انجام داده است. تاثیر کمیسیون در این بخش چندان روشن نیست.
وی افزود: قرار بود سند راهبردی کمیسیون در سال دوم تهیه و تصویب شود، اما در سال جاری و با یک تأخیر پنج‌ساله این کار رخ داد، باید معلوم شود که چرا این کار به تعویق افتاد.
بهبودی با اشاره به اینکه اعضای کمیسیون تبلیغ و ترویج حدود 20 نفر هستند، گفت: از این تعداد هفت نفر از وزارت ارشاد هستند و این یعنی بار اصلی بر دوش این وزارتخانه است. این موضوع در همه کمیسیون‌ها تبدیل به یک رویه شده است، هر دستگاهی که ریاست دارد هم بیشترین نقش و بیشترین بودجه را دارد که این قابل بازنگری است.
رئیس دبیرخانه هیئت رسیدگی به امور موسسات قرآنی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به تفاوت اعتبارات و سهمی که به دستگاه‌های مختلف داده می‌شود اشاره کرد و گفت: این سهم بسیار متفاوت است. به اعتقاد من شاخص‌ها باید تدوین شود و در اختیار دستگاه‌ها قرار گیرد.
بهبودی اذعان کرد: به نظر می‌رسد یکی از ماموریت‌های جدی کمیسیون تبلیغ و ترویج آسیب‌شناسی و احصای خلأها و نواقص و رفع موانع است؛ در سند نیز راهکارهایی پیش‌بینی شده است. در این مدت هفت سال کدام یکی از موانع برطرف شده است.
بنابر این گزارش، طی آیین اختتامیه همایش تخصصی بررسی مسائل اساسی فراروی اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی از خانواده شهید تقوی و خانواده مرحوم اصفهانی و همسر اعتصامی که امسال دار فانی را وداع گفتند، تجلیل به عمل آمد.
علی سرابی، قائم مقام شورای عالی قرآن در سخنانی با اشاره به اینکه باید مشخص کنیم در حوزه تبلیغ و ترویج با چه چالش‌هایی مواجه هستیم، گفت: مهم‌ترین چالش ابهام در جایگاه و نقش امور تبلیغی و قرآنی است. الان در ارتباط با یکی از محورهای تبلیغی قرآنی مانند قرائت قرآن یک چالش اندیشه‌ای داریم. همیشه در جامعه این صحبت و این سوال هست که قرائت هدف است یا وسیله است.
وی افزود: قاریان مورد نقد هستند که به ظاهر قرآنی می‌پردازند در حالی که باید کار کنند که مردم به قرآن عمل کنند. البته این چالش دو طرفه است و قاریان نیز می‌گویند مردم ابتدا مردم ابتدا قرآن را تلاوت کنند تا به همین آیه قرآن عمل شده باشد. باید مشخص شود که بحث تبلیغ و ترویج نسبت به بقیه فعالیت‌های قرآنی چه جایگاهی دارد.
سرابی پویایی و نوآوری در نهادها را یکی از راه‌های رفع چالش‌ها عنوان و اظهار کرد: باید به نهادها سمت و سوی قرآنی بدهیم یا اینکه نهادهای جدیدی را راه‌اندازی کنیم تا بتوانیم چشم‌انداز قرآنی خوبی تعریف و برای رسیدن به آن با برنامه جلو برویم.
قائم مقام شورای عالی قرآن در ادامه به لزوم پژوهش‌های قرآنی اشاره کرد و افزود: امیدوارم با هماهنگی بیشتر نهادها و دستگاه‌های قرآنی فرهنگ قرآنی را در تمامی عرصه‌ها متجلی سازیم.
در ادامه نیز محمدرضا پورمعین، رئیس جمعیت قرآنی استان تهران در مورد جایگاه مسابقات قرآن در تبلیغ و ترویج قرآن کریم، به بیان چند نکته پرداخت. وی گفت: یکی از نکات این است که شما یک ستاد عالی خوب دارید که واقعا عالی است، اما چینش این ستاد تکراری است و برخی دوستان که از نزدیک می‌شناسم با یک دلسردی و خستگی همکاری دارند، اولاً مسئولیت‌های متعدد دارند و توان پرداختن به همه این مسئولیت‌ها را ندارند.
وی با اشاره به اینکه باید حضور اعضا در این ستاد تاریخ مصرف داشته باشد، بیان کرد: افراد فعال و غیرفعال در این کمیته باید شناسایی شوند. نکته دیگر نیز بحث مخاطب است. در مسابقات قرآن افراد شرکت می‌کنند، این افراد وقتی حضور دارند چند ساعت حضور دارند تا تلاوتی را گوش دهند و ممکن است تلاوتشان ضوابط پخش تلویزیونی را نیز نداشته باشند و غیرقابل پخش باشد اما پخش می‌شود. از سوی دیگر مخاطب وقت خود را از دست می‌دهد؛ چراکه تلاوت سطح بالایی نمی‌شنود. ما در صحنه مسابقات هیچ چیزی برای مخاطب نداریم.
پورمعین در ادامه به بحث جوایز مسابقات قرآن پرداخت و گفت: جایزه‌های مسابقات نیز بسیار ناچیز است، در کشور مشکلات نقدینگی وجود دارد اما زمانی که طراز بین‌المللی شد باید همه چیز بین‌المللی باشد. الان حداقل جایزه مسابقات بین‌المللی 30 میلیون تومان است. مسئله داوری و انتخاب‌های هیئت داوران و از دیگر نکات است که باید به آن توجه شود. در نهایت اینکه به نظر می‌رسد اقبال عمومی مردم به مسابقات زیاد است که البته نیاز به هدایت و حمایت دارند.
عباس نظری‌راد، مدیر ارتباطات معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد در سخنانی با اشاره به پیشینه‌ای از نمایشگاه قرآن، گفت: زمانی که نمایشگاه قرآن در بهمن 1372 کلید خورد اولین نکته برای ورود به این کار یک جسارت لازم را می‌طلبید. نمایشگاه در زمانی طراحی شد که چهار بخش داشت. ضمن اینکه به لحاظ محتوایی و مکانی محدودیت بسیار زیادی داشت.
وی افزود: به عنوان مثال ما برای طراحی بخش‌ها نه‌تنها آثار قابل توجهی نداشتیم بلکه ناچار بودیم آثار را سفارش دهیم. در حال حاضر در موقعیتی هستیم که نمایشگاه 12 بخش دارد و اگر روزی سفارش کار می‌دادیم الان در موقعیتی هستیم که بیش از 20 حوزه در عرصه هنر اثر تولید می‌کند و شاهد برگزاری نمایشگاه‌ها و جشنواره‌هایی هستیم که خرید و فروش مطلوب آثار قرآنی را شاهد بوده‌ایم.
نظری راد یکی از دستاوردهای نمایشگاه قرآن را بحث اقتصاد فرهنگ دینی عنوان کرد و گفت: بحث نمایشگاه و نفس عنوان کار جای تأمل دارد. نمایشگاه هم نمایشگاه است هم جشنواره و هم فروشگاه است. اگر می‌خواهیم تغییری ایجاد کنیم باید از همان ابتدا و از عنوان و ماموریت و کارکرد آن را مورد توجه قرار دهیم.
نجفی قدسی در مورد اهمیت رسانه در بحث تبلیغ و ترویج فعالیت‌های قرآنی، گفت: اهمیت رسانه بسیار مهم است، یعنی تمام علومی که تولید می‌شود باید به مردم منتقل شود که این کار از طریق رسانه صورت می‌گیرد. رسانه تنها رادیو و تلویزیون و رسانه‌هایی از این دست نیست، بلکه بسیار فراتر از این است.
وی با تأکید بر اینکه باید مطالعه شود تا ببینیم که در حال حاضر در کجای ماجرای تبلیغ نسبت به اول انقلاب تا الان قرار داریم، گفت: باید مشخص شود که ما در این مسیر سیر صعودی داشته‌ایم یا در حال نزول هستیم. یک زمانی وقتی خبر داده می‌شد شبی با قرآن برگزار می‌شود جا برای نشستن نبود، شبی با قرآن‌ها بیش از 5000 مخاطب حضوری داشت، اما در حال حاضر با اینکه تبلیغات بسیار بیشتری صورت می‌گیرد، اما یک چهلم آن جمعیت نیز حضور نمی‌یابد.
نجفی قدسی خاطرنشان کرد: یکی از نکته‌های مهم این است که بررسی کنیم ببینیم نقص کار کجا بوده است که اثرگذاری از بین رفته است و در ادامه در راستای رفع آن حرکت کنیم. ما نباید به حجم برنامه‌ها اضافه نکنیم. نکته مهم بحث الگوپردازی است، از هر چیزی باید یک جلوه خوب آن را نشان دهیم تا مردم دنبال آن راه بیفتند. اگر ما چیز خوبی را عرضه کنیم همان بهترین تبلیغ است.
وی خاطرنشان کرد: توجه به اینکه ما در جامعه می‌خواهیم مردم را قرآنی کنیم باید نشان دهیم که این کار چگونه باید صورت بگیرد، باید در هر صنفی یک الگو معرفی کنیم در این صورت بین محتوا و وضع موجود فاصله نخواهد افتاد.
اسحاقی، معاون دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی سخنران پایانی آیین اختتامیه بود. وی عنوان کرد: نکاتی که حاضران در جلسه بیان کردند و با گذشت حدود هشت سال از تدوین منشور توسعه قرآنی و فعالیت‌هایی که صورت گرفته در این زمینه، واقع‌بینانه و با ارزیابی ظرفیت‌های موجود باید تحلیل درستی از وضعیت اجرای این منشور و مصوبات آن در کشور داشته باشیم.
معتقدم احتیاج به این داریم که ارزیابی جامع از وضعیت شاخص‌های قرآنی کشور داشته باشیم تا اهتمام مسئولان در آن سنجیده شوند تا مبتنی بر ظواهر و شاخص‌های واقعی در کل کشور و بهره‌مندی از نظرات خبرگان و گروه‌های مختلف داشته باشیم تا گزارش جامع راهبردی در صحن شورا ارائه و طراحی شود، اما با مشارکت تمامی افراد در بخش‌های مختلف این امر انجام می‌شود.
وی ادامه داد: گزارش راهبردی در خصوص وضعیت فرهنگ قرآن در کشور در سطوح مختلف و دوم وضعیت اجرای منشور توسعه قرآنی و دیگر مصوبات آن با امکانات و ظرفیت‌ها و مقدوراتی که وجود داشت.
اسحاقی تصریح کرد: در اینکه تولی‌گری از سوی دولت در چه مواردی باشد؟ می‌تواند بازنگری انجام شود و سازوکاری هم در آن بازنگری چیده و طراحی شود تا دوستان در این بازنگری مداخله موثر داشته باشند، فراخوانی داده شود و میزگردهایی هم با محوریت بازنگری منشور در صحن شورای عالی مطرح شود.
بنابر این گزارش، بیانیه پایانی همایش توسط حجت‌الاسلام بهمنی، رئیس هیئت پایش قرائت شد. متن این بیانیه بدین شرح است؛
«بسم‌الله الرحمن الرحیم
کارشناسان و صاحب‌نظران در همایش پس از مشارکت مؤثر در نشست‌های تخصصی چهارگانه و راه‌یافت مسائل اساسی فراروی اجرای منشور توسعه را به عنوان بیانیه همایش به این شرح اعلام می‌کنند؛
فرهنگ‌سازی درباره جایگاه ممتاز منشور توسعه، شورا و کمیسیون‌ها در کشور و جهان اسلامی
اجرای برنامه‌های ضروری به‌ویژه تأمین مطالبات رهبری معظم انقلاب در باره قرآن
تعامل منظم و مؤثر دبیرخانه‌های سه‌گانه کمیسیون‌ها و دبیرخانه شورای توسعه در پرتو اسناد راهبردی
تهیه آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی منشور توسعه به‌ویژه در باره شکوفایی ظرفیت‌های مردمی
بهسازی سازوکارهای واگذاری امور به دستگاه‌ها و فعال‌سازی استعدادهای موجود کشور
ایجاد سامانه خودکار پایش در همه سطوح ستادی و تهیه گزارش راهبردی منظم و احیانا سالانه
استمرار هم‌اندیشی و مشارکت جامعه نخبگان قرآنی همراه با شورای توسعه و کمیسیون‌ها و مجمع مشورتی».
در این جلسه عرفانی‌نسب، از اعضای کمیسیون آموزش عمومی قرآن و دبیر این همایش، به اهداف آموزش عمومی قرآن کریم پرداخت و اظهار کرد: تقویت ایمان و گرایش به قرآن و عترت، توانایی خواندن قرآن، درک معنای آیات، توانایی و التزام به تدبر در آیات، حفظ قرآن، انس با قرآن، آشنایی با علوم و معارف قرآن، توانایی استفاده از قرآن و تبعیت از قرآن و عترت از جمله اهداف 9 گانه است.
در ادامه حجت‌الاسلام اسکندری، معاون فرهنگی و تبلیغی حوزه علمیه بانوان سراسر کشور، گفت: خوب بود که زحمات این افراد پیشاپیش به مراکز ارسال می‌شد تا افراد در خصوص گزارشات ارائه شده با پیشنهادات و راهکارهای کامل حضور پیدا می‌کردند.
وی با اشاره به اینکه متولیان نظام دغدغه جدی نسبت به مسائل قرآنی ندارند، عنوان کرد: این عاملی است که موجب می‌شود که فعالیت‌های قرآنی به ثمر نرسد و تا نهادینه نشدن قرآن در جامعه ما به جایی نرسیده‌ایم.
اسکندری با اشاره به عضویتش در کمیسیون تبلیغ و ترویج اظهار کرد: امید است که جلسات بیشتری برای این کمیسیون‌ها به صورت منظم برگزار شود. پیشنهاد عملی من این است که باید با تمام وجود و با پشتوانه علمی جلسات این کمیسیون‌ها تشکیل شود.
وی عنوان کرد: آموزش عمومی قرآن وظیفه آموزش و پرورش نیست اما طبعاً باید آموزش عمومی قرآن از آموزش و پرورش شروع شود چون تأثیرگذاری‌اش در کودکی و نوجوانی است اگر ما در نظام آموزشی روخوانی و تجوید قرآن و آشنایی با مفاهیم اولیه قرآن را نهادینه کردیم، قطعاً پس از مراحل فراغت از تحصیل و پس از ورود به تحصیلات تکمیلی، دانشجوی ما مسیری را رفته است که در مسیر تدبر در قرآن گام بردارد.
اسکندری اضافه کرد: نکته مهم این است که آموزش قرآن نیاز به تمرین دارد که برای این تمرین تنها نباید به مدارس اکتفا شود بلکه از طریق پیوند خانواده و آموزش و پرورش و مسجد و مراکز دینی باید تحقق پیدا کند. خیلی از دانش‌آموزان در نظام آموزشی نمره روخوانی آنها 10-12 بوده است و حال آنکه در مقاطع بالاتر نمی‌تواند قرآن را خوب بخواند چون قرآن نیازمند تمرین است.
وی با اشاره به استفاده از ظرفیت و هم‌افزایی، افزود: در مجموعه حوزه علمیه قریب به 170 هزار خواهر مشغول به تحصیل داریم که این آمادگی را داریم که با آموزش و پرورش در این زمینه همکاری داشته باشیم.
معاون فرهنگی و تبلیغی حوزه علمیه بانوان سراسر عنوان کرد: این بانوان به صورت خودجوش 55 هزار و 653 جلسه قرآنی بدون دریافت بودجه‌ای و به دلیل انگیزه‌های دینی و معنوی برگزار کردند لذا باید برویم سراغ اینکه انگیزه‌های مردمی را افزایش دهیم.
محمدمهدی بحرالعلوم، رئیس مرکز قرآن و عترت وزارت بهداشت با اشاره به اینکه جلسات کارگروه‌ها و این کمیسیون‌ها به صورت منظم برپا شد، اضافه کرد: اعضای این کمیسیون مجموعه‌ای از دستگاه‌های فعال در حوزه آموزش قرآن هستند که قطعاً آموزش و پرورش از قوی‌ترین دستگاه‌ها در حوزه آموزش است.
وی با اشاره به اینکه معاون فرهنگی و تبلیغی حوزه علمیه بانوان سراسر کشور عنوان کرد: موضوع تخصصی حفظ قرآن از جدی‌ترین مطالبه در سال‌های اخیر مقام معظم رهبری است که حدود 6 سال از آن می‌گذرد. در شورای عالی انقلاب فرهنگی شورایی در خصوص این موضوع تشکیل شد که چند بار احیا شد و جلسات آن تشکیل شد و سپس افول کرد.
بحرالعلوم با اشاره به اینکه باید بررسی کنیم که برای جامه عمل پوشاندن به مطالبات مقام معظم رهبری چگونه برنامه‌ریزی شده است؟ عنوان کرد: مؤسسات مردمی تلاش زیادی در این زمینه کردند اما باید ببینیم که کمیسیون تابعه شورای توسعه در این زمینه چه کرده‌اند.
خواجه‌پیری از پیشکسوتان قرآنی کشورمان با اشاره به اینکه من از طرفداران شورا توسعه فرهنگ قرآنی هستم، عنوان کرد: این مسیر قطعاً ما را موفق نمی‌کند و بیشتر از 5 درصد از مطالبات مقام معظم رهبری در حوزه قرآن هنوز احصا نشده ست.
طالبی، نماینده کمیسیون آموزش عمومی از سوی استان‌های کشور در بخشی از این پنل به سخنرانی پرداخت و ضمن تأیید و تأکید بر صحبت‌ها و دغدغه‌های انجام شده در این حوزه، اظهار کرد: کاش این بیان نظرات و نقاط قوت و ضعف پیرامون کمیسیون آموزش با کارشناسان مطرح می‌شد تا با آمادگی بیشتری در این جلسات حاضر می‌شدند.
وی ادامه داد: وضعیت به وجود آمده در حوزه قرآن و اینکه 80 درصدی که نمی‌توانند قرآن بخوانند باید به دنبال درمان این امر باشیم. قوی‌ترین کمیسیون‌ها و حتی پر‌برنامه‌ترین کمیسیون همین کمیسیون آموزش عمومی قرآن است. احساسم این است که پنل تخصصی این است که راهکار باید ارائه دهیم و نه اینکه باهم تعارف داشته باشیم.
طالبی اضافه کرد:اهداف و وظایف کمیسیون‌ها اصلاً جدی گرفته نشده ست و در حوزه کمیسیون آموزش عمومی قرآن احساس می‌کنم باید بر آن وظایف مرور کنیم چنانکه نموداری رسم کنیم که از سال 88 و یا 89 که فعالیت این کمیسیون‌ها شروع شده است وضعیت ما در آن چگونه است. باید بسنجیم که آیا توانایی خواندن قرآن کریم از پس از انقلاب روند صعودی داشته است و یا نه؟
وی پیشنهاد کرد: که اگر می خواهیم کار را جدی بگیریم، باید خود رئیس کمیسیون‌ها که از وزرا هستند موضوع قرآن را به صورت جدی دنبال کنند. همچنین کار کارشناسی قوی در این گونه جلسات برای تعیین دستور جلسات و تبیین راهبردها و اقدامات عملیاتی انجام شود. پیشنهاد سوم هم نقش دبیرخانه کمیسیون‌ها در استان‌ها پررنگ شود.
در ادامه این جلسه نیز شکری از سازمان دارالقرآن الکریم اظهار کرد: به نظر می‌آید در کل کاری که باید انجام می‌گرفت، انجام نگرفت و خروجی که باید می‌داشتند، نداشتند. باید ببینیم از زمان آغاز فعالیت کمیسیون آموزش عمومی قرآن تا کنون چه وضعیت روشنی از این فعالیت داریم و اگر بحث آموزش عمومی قرآن در آموزش و پرورش که گلوگاه اصلی آموزش قرآن است حل نشود در جای دیگر نیز حل نمی‌شود.
وی عنوان کرد: خود کمیسیون از خروجی کمیسیون و فعالیت‌های آن چه تصویری دارد. آیا مصوبات بیش از 40 جلسه کمیسیون آموزش عمومی منتشر شده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا شاهسونی، مدیر مؤسسه بیت‌الاحزان حضرت زهرا(س) از دیگر کارشناسانی بود که به بیان نقطه نظراتش پرداخت و بیان کرد: با توجه به فعالیت دو دهه در حوزه قرآن آنچه که واقعاً در فعالیت‌های قرآنی دیده‌ام این است که این فعالیت‌ها آنگونه که باید و شاید از لحاظ کمی و کیفی توسعه پیدا نکرده است هرچند این فعالیت‌ها از لحاظ کیفی تا حدودی رضایت رهبری را براساس آنچه که در فرمایشاتشان فرموده‌اند تأمین کرده است.
وی با تأکید بر اینکه با این صورت جلسه‌ها و آئین‌نامه‌ها و... به نتیجه نخواهیم رسید، اضافه کرد: وقتی بیمه فعالان قرآنی هنوز پس از گذشت سالیان دراز در پرده ابهام است و یک معلم قرآن از خیلی از مزایای اجتماعی و حقوقی بی‌بهره است و هیچ اقدامی در این زمینه نشده است، آن هنگام چه انتظاری است.
شاهسونی بیان کرد: هرگاه جایگاه حقوقی و اجتماعی قرآنیان در کشور حل شود اتفاقات خوبی می‌افتد چرا نباید در نظام استخدامی کشور اولویتی برای قرآنیان و حافظان قرآن درنظر گرفته شود.
سپس مسعود وکیل، از مؤلفان کتاب گفت: عزم جدی مدیران ارشد از بالاترین مقام در شورای توسعه تا رده‌های پایین، کم است باید فکری کرد که ریاست و مدیران شوراها کارشان را به نحو احسن انجام دهند.
وی با اشاره به اینکه اساس فعالیت این کمیسیون بر هم‌افزایی و ارتقا و هماهنگی است، گفت: اگر قرار بود که وزارتخانه‌ها و بخش‌های نیمه دولتی با مکانیزم‌های رایج و معمولیشان در ارتباط با قرآن نقششان را ایفا کنند، این کار را نمی‌کردند لذا احساس وظایفی وجود داشت که این بخش‌ها به طور طبیعی توانایی ایفای نقش خاص ندارند. اگر وزاتخانه‌ها کارشان را درست انجام می‌دادند نیازی به این جریان جدید نبود. معاونت پرورشی آموزش و پرورش کجا و مسئولیت کمیسیون آموزش عمومی قرآن کجا.
وکیل اظهار کرد: این مواردی که بیان شده به معنای زیر سؤال بردن معاونت پرورشی آموزش و پرورش نیست چرا که مسئولیت کمسیون آموزش عمومی به معاونت پرورشی داده شده است از این باب نقد انجام می شود و این نباید با هم خلط شود.
جعفری، از کانون فرهنگی ـ هنری مساجد کشور از دیگر کارشناسان حاضر در این جلسه بود که با تأکید بر اینکه به نظر می‌رسد بخشی از کارهای قرآنی دوستان با خروجی زائد‌الوصفی همراه است، عنوان کرد: اگر بخواهیم وضع قرآنی کشور را بررسی کنیم یقیناً می‌دانیم برای بدست آوردن نتایج مطلوب نیازمند زمان و نظام‌سازی هستیم تا خروجی‌هایمان را به کارآمدی و اثربخشی تبدیل کنیم.
در ادامه حمیدرضا کفاش، معاون پرورشی و فرهنگی سابق آموزش و پرورش با اشاره به اینکه تعدادی از حافظان قرآن به نام کشور دست پرورده معلمان دلسوز کشورمان هستند، عنوان کرد: آموزش و پرورش دارای تشکیلات قرآنی و کارشناسان حوزه قرآن در سطح استان و کشور است و معاونت پرورشی آموزش و پرورش اصلی‌ترین فعالیتش قرآنی بوده است.
وی افزود: اینکه چند در صد از مردم می‌توانند قرآن بخوانند و یا نخوانند در حوزه معاونت پرورشی نیست بلکه در این معاونت فعالیت‌های در حوزه فوق‌برنامه قرآن انجام شده است چنانکه بزرگترین مانور دانش‌آموزی آموزش و پرورش در صحن جهان در حوزه قرآن به همت این معاونت انجام می‌شود.
کفاش با اشاره به تجربه چهار دهه فعالیت در حوزه قرآنی، اظهار کرد: مشکل ساختار نیست بلکه گره جای دیگر است که باید به آن بپردازیم ضروریت به توسعه روخوانی قرآن، روانخوانی قرآن و ... اینکه چه بودیم و چه شده و به کجا رسید‌ه‌ایم را تحلیل کنیم و هر دستگاهی نیز باید پاسخگو باشد و مجموعه نقاط قوت و ضعف را باهم ببینیم.
حجت‌الاسلام سیدجواد بهشتی از مشاوره قرآنی وزیر آموزش و پرورش با اشاره اهداف 9 گانه آموزش عمومی قرآن کریم اظهار کرد: باید ببینیم که در کدام یک از این مورد گام های مثمرثمر برداشته‌ایم و در کدام یک راه به جایی نبرده‌ایم تا در آن زمینه‌ها فعالیتمان را افزایش دهیم،
خاکساری، عضو کارگروه آموزش عمومی استان و مدیر مهد قرآن اصفهان از دیگر کارشناسان این عرصه بود که به بیان نکاتی پرداخت و گفت: اولین مطلب این است که مخاطب این آموزش عمومی از سوی آموزش و پرورش دانش آموزان هستند اما حال اینکه آموزش عمومی باید مخاطبش عموم مردم باشد و منظور از آموزش عمومی همه افرادی است که باید تحت پوشش قرار گیرد.
وی با اشاره به اینکه عزمی برای تشکیل منظم جلسات نیست، عنوان کرد: دبیرخانه استان‌ها پیگیری تشکیل جلسات کمیسیون‌ها نیستند. اگر آموزش و پرورش متولی آموزش عمومی افراد دیگر افراد به غیر از مردم نیست آن را به مؤسسات مردمی بسپارد که در حل حاضر نیز اتحادیه مدغم در استان‌ها در حال تشکیل است.
در ادامه رضا نباتی، مؤلف کتاب‌های درسی به بیان نقطه نظراتش پرداخت و گفت: اگر اهداف آموزش عمومی قرآن را بدانیم می دانیم دو مورد از آن پنج مورد مربوط به آموزش و پرورش است اما این مستلزم اینست که چیستی آموزش عمومی تعریف شود و دیگر اینکه آموزش عمومی باید برای عموم مردم باشد. برپایی مسابقات بین‌المللی قرآن وظیفه آموزش و پرورش نیست چون برای آن آموزشی برقرار نشده است و فعالیت‌هایی که انجام می گیرد چون نخبه گرایی آیا از عموم هست و یا قاری پروری و تربیت حافظ قرآن که اینها در شرح وظایف آموزش و پرورش نیست.
وی با تأکید بر اینکه فعالیت های امروزه جامعه ما جواب ذائقه‌ها و نیازهای مردم را نمی دهد، تصریح کرد: معتقدم روخوانی و روانخوانی جزو مقدمات آموزش قرآن است و حفظ و قرائت قرآن جزو محسنات قرآن است. اما آنها اصل آموزش عمومی قرآن نیست معتقدم کمیسیون آموزش عمومی قرآن باید بازنگری در فعالیت های قرآنی انجام دهد بنا براین اگر بخواهیم عموم مردم به سمت قرآن بیایند باید نگاهمان عمومی باشد.
نباتی اضافه کرد: کمیسیون آموزش عمومی قرآن در سه بخش باید برنامه‌هایش را تهیه کند یکی در برنامه های کوتاه مدت که طرح جامعه ای در این زمینه تهیه شود که متناسب با وظیفه هر دستگاه فعالیت آموزش عمومی قرآن را تقسیم کنیم .همچنین آموزش های معلمان با اشکالاتی روبرو ست و طرح جامع آموزش عمومی قرآن باید در میان آنها اجرا شود.
این کارشناس کتب درسی اظهار کرد: همچنین در میان مدت باید ایده سازی کنیم. می توان به خوبی از این پتانسیل موجود و از حضور این کارشناسان قرآنی استفاده کنیم و مجموعه کارها را گسترش دهیم و به فعالت های مثمر ثمر بیشتری برسیم.
وی عنوان کرد: سیاست گذاری و نظارت از وظایف مهم این کمیسیون است که این نظارت به نحو مطلوب انجام نمی‌شود.
محمد بنیادی، پیشکسوت قرآنی کشورمان از دیگر کارشناسان قرآنی با ابراز امیدواری از خروجی مطلوب این جلسه، عنوان کرد: یأس و عدم همفکری از حرکت‌های بزرگ نباید مطرح شود چون این فعالیت‌ها اساسی است و حرکت روبه جلو است اما باید سعی کنیم تا کاستی‌های آن را برطرف کنیم.
وی با اشاره به اینکه ساختار آموزش و پرورش و کمیسیون قابل قیاس نیست، عنوان کرد: همچنین از لحاظ محتوا نیز مشکلی نداریم اما مهم‌ترین مسئله اینست که اهتمام و حرکت جمعی نیست یعنی این کمیسیون هنرش بر هم افزایی است البته اهتمام دارند ما این هم افزایی انجام نشده است.
بنیادی با تأکید بر اینکه باید همه سازمان های خود را در مقابل کمیسیون آموزش عمومی قرآن پاسخگو بدانند و خود را مکلف به تبعیت از آن بدانند، اظهار کرد: سازمان‌ها پاسخگوی این نیستند که چه تعدادی را در این زمینه تربیت کرده‌اند و یا اگر هم آماری وجود داشته باشد ما از آن بی اطلاع هستیم.
در ادامه سرهنگ مشهدی، مسئول اداره قرآن و حدیث ناجا اظهار کرد: جالب است بدانید برای جذب نیرو در ناجا شرط پذیرش در درجه داری و دیپلم روخوانی قرآن و در مقطع فوق دیپلم به بالاتر نیز روانخوانی قرآن است که 80 تا 85 درصد از افرادی که مراجعه می کنند در آموزش عمومی مشکل دارند و آنها را به مراکز آموزشی ارجاع می دهیم و سپس به آنها مدرک می دهیم .
مسئول اداره قرآن و حدیث ناجا بیان کرد: اما خودمان در خصوص بی سوادی قرآن در ناجا کارهایی انجام دادیم همچنین لازم است بدانید که در مراکز آموزش سربازی که زیر سطح دیلم هستند بی سوادی قرآن فاجعه است. اشکال در رویه آموزشی توسط اساتید است که نقیصه ای دارد.
وی عنوان کرد: در بحث آموزش قران از لحاظ محتوا و اساتید تقریبا بی نیاز هستم بلکه از لحاظ رویه آموزشی دچار مشکل هستیم. اساتید قرآنی باید از حالت انفعال در بیایند و از این که با یک رویه ثابت به امر آموزش قرآن می پردازند از جذابیت آن گرفته می شود. خود اساتید جذابیت در روش و در بحث قرآن ایجاد کنند چنانکه این موضوع باید نیازسنجی شود و سعی کنند قرآن را به طرق شاد و مفرح آموزش دهند.
این کارشناس قرآنی ناجا بیان کرد: از اساتید قرآنی در خواست می کنیم که از قالب خشک خارج شوند. استاد قرآن وقتی دلسوز نشد جذابیت ایجاد نمی کند. جذابیت هنری در امر آموزش قرآن ایجاد کنیم.
وظیفه شعاع، مسئول مهد قرآن و عترت آذربایجان شرقی تبریز تصریح کرد: اگر مسئولین قرآنی نباشد، دغدغه قرآنی نخواهند داشت. به همین خاطر تا مسئولان قرآنی حاکم نشوند، عمومیت به بخش آموزش قرآن تنها در حالت رؤیا باقی می ماند.
وی با اشاره به اینکه در شورای توسعه باید بازنگری اساسی صورت گیرد، عنوان کرد: ما که در بدنه مردمی هستیم بود و نبود شورای توسعه را درک و احساس نکردیم ما که نزدیک به 400-500 چهره قرآنی را طی فعالیتمان تربیت کرده‌ایم و توانستیم 14 مدرسه غیردولتی با دست خالی افتتاح و راه اندازی کردیم که برای 600 نفر کار ایجاد کردیم.
وظیفه شعاع تأکید کرد: این شورای توسعه سد راه برای فعالیت های قرآنی ما شد اگر روحیه جهادی و همچنین رویکرد مردمی در شورای توسعه نباشد، راه به جایی نخواهیم برد. قدرت مانور مردمی از سوی مؤسسات مردمی کاملا معلوم و مشخص است. نهادهای مردمی جایگاهش در شورای توسعه کجاست که این خیلی کمرنگ است و می توان از ظرفیت مردمی در امر توسعه آموزش عمومی قرآن استفاده شود.
در ادامه شعبانی، معاون فرهنگی کمیته امداد گفت: در بحث آموزش عمومی قرآن محتوا و اساتید قرآنی زیادی داریم و جلسه و راهبرد زیادی داریم و از نگاه دیگر آنچه که کم داریم، انگیزه خود مخاطبان است؟ اینست که به چه طریقی می توانیم این انگیزه را در مخاطبان ایجاد کنیم تا در جلسات قرآنی حضور پیدا کنند.
پس ابوطالبی، مدیرعامل اتحادیه تشکل های قرآن و عترت اصفهان با اشاره به اینکه نکات خوبی مطرح شد، اضافه کرد: اما ما به عنوان خادم قرآن که سال ها در عرصه فعالیت قرآنی فعالیت کردم می گویم که در دهه های گذشته در هنگامی ثبت نام دوره های قرآنی در مؤسسات با چنان انبوه جمعیتی روبرو بودیم که بعضا برخی در لیست انتظار قرار می گرفتند اما در حال حاضر چی اقبال از آموزش عمومی قرآن کم است.
وی با اشاره به اینکه آیا ما به اندازه کافی وقت و بودجه کافی در این زمینه خرج می کنیم یا خیر، عنوان کرد: اگر می خواهیم بخش آموزش عمومی قرآنی در کشور رونق گیرد و شکوفا شود باید پول خرج شود و بهترین جا نیز مؤسسات قرآنی هستند که این هم نیازمند عزم عمومی است.
ابوطالبی عنوان کرد: یکی از وظایف شورای توسعه و این کمیسیون تصویب قوانین برای اخذ بودجه است تا در اختیار مؤسسات قرآنی قرار گیرد همچنین هر ایرانی در هر سال سرانه آموزش عمومی قرآن داشته باشد. هر ایرانی در کشور ما که ام‌القرای جهان اسلام هستیم باید سرانه ای در این زمینه داشته باشد.
الهی، که از سوی وزارت دفاع در این همایش حاضر شده بود، گفت: آنچه که مربوط به این کمیسیون است معزل نداشتن اهرم‌های خوب اجرایی و عملیاتی است و همچنین جزیره‌ای عمل کردن است.
دلبری، مدیرگروه تولید کتاب های درسی آموزش و پرورش بیان کرد: از سال 92 تا‌کنون چند کتاب جدید تألیف کردیم. از جمله این کتاب های جدیدالتألیف «آسمان» بود که در آن مفاهیم دینی مبتنی بر آیات طراحی نشده بود که بحمدلله با همکاری دوستان این اتفاق افتد همه دروس مبتنی بر محور آیات طراحی شده و دیگر تألیف یک کتاب با عنوان علوم و معارف قرآنی است و کتاب دیگر نیز در حوزه جامعه شناسی یک و دو است که با ماهیت متفاوت تری تهیه و چاپ شد.
وی با تأکید بر اینکه آموزش عمومی در حقیقت بیشترین فعالیتش باید در مقطع ابتدیی و متوسطه اول اتفاق بی افتد، اظهار کرد: چرا که شاهد عدم توانمندی دانش آموزن هستیم آنچه که باید اقدام شود این ست که باید آن منشأ و سرچشمه ر اصلاح کرد تا به این نوجوانان و جوانان که دارای بی سوادی قرآنی هستند، افزوده نشود.
محمدرضا مسیب‌زاده، معاون قرآن، عترت و نماز آموزش و پرورش ضمن تشکر از مباحثی که ارائه شد، عنوان کرد: امسال کاری را وزارت ارشاد انجام داد برپایی آزمون تفسیر سوره صف بود که برای کارکنان دولت انجام شود. 510 هزار نفر در این آزمون شرکت کردند که از این تعداد 480 هزار نفر فرهنگی بودند.
وی بیان کرد: سال گذشته بودجه ای که برای معلمان از طریق کمیسیون آموزش گذاشتیم اما متأسفانه ریالش را نتوانستیم جذب کنیم.
در بخش دیگری از این پنل حسین بهبودی، رئیس دبیرخانه هیئت رسیدگی به امور موسسات با اشاره به اینکه هفت سال از عمر کمیسیون می‌گذرد، گفت: باید مشخص شود چه حرکت‌های در طی این مدت انجام شده است. اگر مطالبی به عنوان فعالیت‌های صورت گرفته عنوان می‌شود، فعالیت‌های دستگاهی است که بر اساس ماموریت کاری خود انجام داده است. تاثیر کمیسیون در این بخش چندان روشن نیست.
وی افزود: قرار بود سند راهبردی کمیسیون در سال دوم تهیه و تصویب شود، اما در سال جاری و با یک تأخیر پنج‌ساله این کار رخ داد، باید معلوم شود که چرا این کار به تعویق افتاد.
بهبودی با اشاره به اینکه اعضای کمیسیون تبلیغ و ترویج حدود 20 نفر هستند، گفت: از این تعداد هفت نفر از وزارت ارشاد هستند و این یعنی بار اصلی بر دوش این وزارتخانه است. این موضوع در همه کمیسیون‌ها تبدیل به یک رویه شده است، هر دستگاهی که ریاست دارد هم بیشترین نقش و بیشترین بودجه را دارد که این قابل بازنگری است.
رئیس دبیرخانه هیئت رسیدگی به امور موسسات قرآنی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به تفاوت اعتبارات و سهمی که به دستگاه‌های مختلف داده می‌شود اشاره کرد و گفت: این سهم بسیار متفاوت است. به اعتقاد من شاخص‌ها باید تدوین شود و در اختیار دستگاه‌ها قرار گیرد.
بهبودی اذعان کرد: به نظر می‌رسد یکی از ماموریت‌های جدی کمیسیون تبلیغ و ترویج آسیب‌شناسی و احصای خلأها و نواقص و رفع موانع است؛ در سند نیز راهکارهایی پیش‌بینی شده است. در این مدت هفت سال کدام یکی از موانع برطرف شده است.
بنابر این گزارش، طی آیین اختتامیه همایش تخصصی بررسی مسائل اساسی فراروی اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی از خانواده شهید تقوی و خانواده مرحوم اصفهانی و همسر اعتصامی که امسال دار فانی را وداع گفتند، تجلیل به عمل آمد.
علی سرابی، قائم مقام شورای عالی قرآن در سخنانی با اشاره به اینکه باید مشخص کنیم در حوزه تبلیغ و ترویج با چه چالش‌هایی مواجه هستیم، گفت: مهم‌ترین چالش ابهام در جایگاه و نقش امور تبلیغی و قرآنی است. الان در ارتباط با یکی از محورهای تبلیغی قرآنی مانند قرائت قرآن یک چالش اندیشه‌ای داریم. همیشه در جامعه این صحبت و این سوال هست که قرائت هدف است یا وسیله است.
وی افزود: قاریان مورد نقد هستند که به ظاهر قرآنی می‌پردازند در حالی که باید کار کنند که مردم به قرآن عمل کنند. البته این چالش دو طرفه است و قاریان نیز می‌گویند مردم ابتدا مردم ابتدا قرآن را تلاوت کنند تا به همین آیه قرآن عمل شده باشد. باید مشخص شود که بحث تبلیغ و ترویج نسبت به بقیه فعالیت‌های قرآنی چه جایگاهی دارد.
سرابی پویایی و نوآوری در نهادها را یکی از راه‌های رفع چالش‌ها عنوان و اظهار کرد: باید به نهادها سمت و سوی قرآنی بدهیم یا اینکه نهادهای جدیدی را راه‌اندازی کنیم تا بتوانیم چشم‌انداز قرآنی خوبی تعریف و برای رسیدن به آن با برنامه جلو برویم.
قائم مقام شورای عالی قرآن در ادامه به لزوم پژوهش‌های قرآنی اشاره کرد و افزود: امیدوارم با هماهنگی بیشتر نهادها و دستگاه‌های قرآنی فرهنگ قرآنی را در تمامی عرصه‌ها متجلی سازیم.
در ادامه نیز محمدرضا پورمعین، رئیس جمعیت قرآنی استان تهران در مورد جایگاه مسابقات قرآن در تبلیغ و ترویج قرآن کریم، به بیان چند نکته پرداخت. وی گفت: یکی از نکات این است که شما یک ستاد عالی خوب دارید که واقعا عالی است، اما چینش این ستاد تکراری است و برخی دوستان که از نزدیک می‌شناسم با یک دلسردی و خستگی همکاری دارند، اولاً مسئولیت‌های متعدد دارند و توان پرداختن به همه این مسئولیت‌ها را ندارند.
وی با اشاره به اینکه باید حضور اعضا در این ستاد تاریخ مصرف داشته باشد، بیان کرد: افراد فعال و غیرفعال در این کمیته باید شناسایی شوند. نکته دیگر نیز بحث مخاطب است. در مسابقات قرآن افراد شرکت می‌کنند، این افراد وقتی حضور دارند چند ساعت حضور دارند تا تلاوتی را گوش دهند و ممکن است تلاوتشان ضوابط پخش تلویزیونی را نیز نداشته باشند و غیرقابل پخش باشد اما پخش می‌شود. از سوی دیگر مخاطب وقت خود را از دست می‌دهد؛ چراکه تلاوت سطح بالایی نمی‌شنود. ما در صحنه مسابقات هیچ چیزی برای مخاطب نداریم.
پورمعین در ادامه به بحث جوایز مسابقات قرآن پرداخت و گفت: جایزه‌های مسابقات نیز بسیار ناچیز است، در کشور مشکلات نقدینگی وجود دارد اما زمانی که طراز بین‌المللی شد باید همه چیز بین‌المللی باشد. الان حداقل جایزه مسابقات بین‌المللی 30 میلیون تومان است. مسئله داوری و انتخاب‌های هیئت داوران و از دیگر نکات است که باید به آن توجه شود. در نهایت اینکه به نظر می‌رسد اقبال عمومی مردم به مسابقات زیاد است که البته نیاز به هدایت و حمایت دارند.
عباس نظری‌راد، مدیر ارتباطات معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد در سخنانی با اشاره به پیشینه‌ای از نمایشگاه قرآن، گفت: زمانی که نمایشگاه قرآن در بهمن 1372 کلید خورد اولین نکته برای ورود به این کار یک جسارت لازم را می‌طلبید. نمایشگاه در زمانی طراحی شد که چهار بخش داشت. ضمن اینکه به لحاظ محتوایی و مکانی محدودیت بسیار زیادی داشت.
وی افزود: به عنوان مثال ما برای طراحی بخش‌ها نه‌تنها آثار قابل توجهی نداشتیم بلکه ناچار بودیم آثار را سفارش دهیم. در حال حاضر در موقعیتی هستیم که نمایشگاه 12 بخش دارد و اگر روزی سفارش کار می‌دادیم الان در موقعیتی هستیم که بیش از 20 حوزه در عرصه هنر اثر تولید می‌کند و شاهد برگزاری نمایشگاه‌ها و جشنواره‌هایی هستیم که خرید و فروش مطلوب آثار قرآنی را شاهد بوده‌ایم.
نظری راد یکی از دستاوردهای نمایشگاه قرآن را بحث اقتصاد فرهنگ دینی عنوان کرد و گفت: بحث نمایشگاه و نفس عنوان کار جای تأمل دارد. نمایشگاه هم نمایشگاه است هم جشنواره و هم فروشگاه است. اگر می‌خواهیم تغییری ایجاد کنیم باید از همان ابتدا و از عنوان و ماموریت و کارکرد آن را مورد توجه قرار دهیم.
نجفی قدسی در مورد اهمیت رسانه در بحث تبلیغ و ترویج فعالیت‌های قرآنی، گفت: اهمیت رسانه بسیار مهم است، یعنی تمام علومی که تولید می‌شود باید به مردم منتقل شود که این کار از طریق رسانه صورت می‌گیرد. رسانه تنها رادیو و تلویزیون و رسانه‌هایی از این دست نیست، بلکه بسیار فراتر از این است.
وی با تأکید بر اینکه باید مطالعه شود تا ببینیم که در حال حاضر در کجای ماجرای تبلیغ نسبت به اول انقلاب تا الان قرار داریم، گفت: باید مشخص شود که ما در این مسیر سیر صعودی داشته‌ایم یا در حال نزول هستیم. یک زمانی وقتی خبر داده می‌شد شبی با قرآن برگزار می‌شود جا برای نشستن نبود، شبی با قرآن‌ها بیش از 5000 مخاطب حضوری داشت، اما در حال حاضر با اینکه تبلیغات بسیار بیشتری صورت می‌گیرد، اما یک چهلم آن جمعیت نیز حضور نمی‌یابد.
نجفی قدسی خاطرنشان کرد: یکی از نکته‌های مهم این است که بررسی کنیم ببینیم نقص کار کجا بوده است که اثرگذاری از بین رفته است و در ادامه در راستای رفع آن حرکت کنیم. ما نباید به حجم برنامه‌ها اضافه نکنیم. نکته مهم بحث الگوپردازی است، از هر چیزی باید یک جلوه خوب آن را نشان دهیم تا مردم دنبال آن راه بیفتند. اگر ما چیز خوبی را عرضه کنیم همان بهترین تبلیغ است.
وی خاطرنشان کرد: توجه به اینکه ما در جامعه می‌خواهیم مردم را قرآنی کنیم باید نشان دهیم که این کار چگونه باید صورت بگیرد، باید در هر صنفی یک الگو معرفی کنیم در این صورت بین محتوا و وضع موجود فاصله نخواهد افتاد.
اسحاقی، معاون دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی سخنران پایانی آیین اختتامیه بود. وی عنوان کرد: نکاتی که حاضران در جلسه بیان کردند و با گذشت حدود هشت سال از تدوین منشور توسعه قرآنی و فعالیت‌هایی که صورت گرفته در این زمینه، واقع‌بینانه و با ارزیابی ظرفیت‌های موجود باید تحلیل درستی از وضعیت اجرای این منشور و مصوبات آن در کشور داشته باشیم.
معتقدم احتیاج به این داریم که ارزیابی جامع از وضعیت شاخص‌های قرآنی کشور داشته باشیم تا اهتمام مسئولان در آن سنجیده شوند تا مبتنی بر ظواهر و شاخص‌های واقعی در کل کشور و بهره‌مندی از نظرات خبرگان و گروه‌های مختلف داشته باشیم تا گزارش جامع راهبردی در صحن شورا ارائه و طراحی شود، اما با مشارکت تمامی افراد در بخش‌های مختلف این امر انجام می‌شود.
وی ادامه داد: گزارش راهبردی در خصوص وضعیت فرهنگ قرآن در کشور در سطوح مختلف و دوم وضعیت اجرای منشور توسعه قرآنی و دیگر مصوبات آن با امکانات و ظرفیت‌ها و مقدوراتی که وجود داشت.
اسحاقی تصریح کرد: در اینکه تولی‌گری از سوی دولت در چه مواردی باشد؟ می‌تواند بازنگری انجام شود و سازوکاری هم در آن بازنگری چیده و طراحی شود تا دوستان در این بازنگری مداخله موثر داشته باشند، فراخوانی داده شود و میزگردهایی هم با محوریت بازنگری منشور در صحن شورای عالی مطرح شود.
بنابر این گزارش، بیانیه پایانی همایش توسط حجت‌الاسلام بهمنی، رئیس هیئت پایش قرائت شد. متن این بیانیه بدین شرح است؛
«بسم‌الله الرحمن الرحیم
کارشناسان و صاحب‌نظران در همایش پس از مشارکت مؤثر در نشست‌های تخصصی چهارگانه و راه‌یافت مسائل اساسی فراروی اجرای منشور توسعه را به عنوان بیانیه همایش به این شرح اعلام می‌کنند؛
فرهنگ‌سازی درباره جایگاه ممتاز منشور توسعه، شورا و کمیسیون‌ها در کشور و جهان اسلامی
اجرای برنامه‌های ضروری به‌ویژه تأمین مطالبات رهبری معظم انقلاب در باره قرآن
تعامل منظم و مؤثر دبیرخانه‌های سه‌گانه کمیسیون‌ها و دبیرخانه شورای توسعه در پرتو اسناد راهبردی
تهیه آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی منشور توسعه به‌ویژه در باره شکوفایی ظرفیت‌های مردمی
بهسازی سازوکارهای واگذاری امور به دستگاه‌ها و فعال‌سازی استعدادهای موجود کشور
ایجاد سامانه خودکار پایش در همه سطوح ستادی و تهیه گزارش راهبردی منظم و احیانا سالانه
استمرار هم‌اندیشی و مشارکت جامعه نخبگان قرآنی همراه با شورای توسعه و کمیسیون‌ها و مجمع مشورتی».
