شرط حرام نبودن پیش‌بینی نتایج مسابقات فوتبال
گروه اقتصاد ــ اگر دریافت جوایزی که به ازای مسابقات پیامکی داده می‌شود، مانند پرداخت جایزه در مورد پیش‌بینی نتایج مسابقات فوتبال یا غیره، در صورتی که در قبال شرکت در قرعه‌کشی، چیزی و مبلغی دریافت نشود و کسب پول در قبال هزینه پیامک باشد، فی نفسه اشکال ندارد اما اگر مبلغی برای شرکت در قرعه‌کشی کسر می‌شود، به نحوی که با پول شرکت‌کنندگان جایزه تهیه شود و به قید قرعه به برنده بدهند، صورت شرعی ندارد و همان شرطبندی حرام است.
حجت‌الاسلام والمسلمین اکبر بیگی، مدرس احکام و مسائل شرعی در حوزه علمیه قم و از کارشناسان مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات شرعی، در گفتوگو با ایکنا، به بیان نکاتی درباره ابعاد فقهی شرطبندی در اسلام پرداخت و گفت: یکی از مسائلی که در دین مبین اسلام حرام شمرده شده شرطبندی و قمار است؛ خداوند متعال قمار را در ردیف می‌گساری، شرابخواری و بُت‌پرستی و از کارهای پلید و شیطانی دانسته و دستور به اجتناب از آن داده است.
دیدگاه قرآن درباره قماربازی
وی به اشاره خداوند در قرآن کریم در مورد قماربازی و شرطبندی اشاره کرد و یادآور شد: خداوند متعال در آیه 90 سوره مبارکه مائده می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ؛ اى كسانى كه ايمان آوردهايد شراب و قمار و بتها و تيرهاى قرعه پليدند و از عمل شيطان‌اند. پس از آنها دورى گزينيد. باشد كه رستگار شويد». «میسر» در این آیه به معنای قمار است و لذا قمار باز را «یاسر» می‌گویند و ریشه آن هم «یُسر» به معنای آسانی است و علت نامیدن قمار به میسر این است که قمارباز با آن، مال دیگران را به آسانی و بدون زحمت به چنگ می‌آورد.
بیگی با اشاره به دیدگاه امام رضا(ع) درباره این آیه افزود: حضرت امام رضا (ع) در تفسیر آیه شریفه 90 در سوره مبارکه مائده در تفسیر کلمه «میسر» فرمودند: «الْمَيْسِرُ هو القمار» یعنی میسر همان قمار است. در آیه 91 سوره مبارکه مائده نیز به علت حرمت این کار اشاره کرده و فرموده است: « إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَعَنِ الصَّلَاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ؛ همانا شيطان مىخواهد با شراب و قمار ميان شما دشمنى و كينه ايجاد كند و شما را از ياد خدا و از نماز بازدارد. پس آيا شما دست برمى‌داريد» (المائده/ 91). خداوند در این آیه به تلاش شیطان برای ایجاد کینه‌توزی میان مسلمانان و دوری آنها از یاد خداوند و برپایی نماز اشاره کرده است.
قماربازی و می‌گساری؛ ابزارهای شیطان برای گمراهی انسان
کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات شرعی یادآور شد: قماربازی و می‌گساری، ابزار شیطان در نیل و رسیدن به این هدف است. بنابراین آیا نباید باز دست از این کار برداشت. خداوند متعال در این آیه شریفه، به وضوح و روشنی، یکی از ابزارهای مؤثر شیطان را برای گمراهی انسان از رسیدن به راه سعادت و رستگاری، قماربازی و شرابخواری می‌داند.
این مدرس احکام شرعی در ادامه چند مسئله را پیرامون احکام شرطبندی بیان کرد و گفت: اولاً ممکن است شرطبندی به صورت‌های مختلفی برگزار شود که از جهت شرعی حرام است. البته در برخی موارد استثنا شده و حرمتی ندارد که آن موارد را هم بیان خواهم کرد. یکی از موارد شرطبندی این است که ممکن است شرطبندی به صورت یک‌طرفه باشد. مثلاً شخصی می‌گوید خودم و برادرم گاهی اوقات بازی می‌کنیم و برادرم می‌گوید اگر تو در این بازی برنده شدی، به تو فلان مقدار پول می‌دهم ولی من نه، آیا این شرطبندی قمار محسوب می‌شود و حرام است؟
شرط بندی بین دوطرف در مسابقات فوتبال حرام است
وی افزود: دفتر مقام معظم رهبری در پاسخ به این سؤال فرموده‌اند که اگر براساس شرط مذکور، پولی پرداخت شود، قمار و حرام است اما غالباً شرط‌بندی‌هایی که انجام می‌شود دوطرفه است. شرطبندی در تمامی مسابقات بین بازیگران بدین معنا که طرف‌های مسابقه قرار بگذارند هرکس بازنده شد، چیزی را به برنده بدهد، یا کاری برای او انجام دهد حرام است.
بیگی بیان کرد: مثلاً مسابقه فوتبال برگزار و شرط کنند هر تیمی بازنده شد مبلغی را به تیم برنده پرداخت یا اجاره سالن را پرداخت کند که در این صورت حرام است و مرتکب گناه شده‌اند. صورت دیگر شرطبندی ممکن است شرطبندی بین تماشاگران باشد و بین بازیکنان نباشد. در این صورت اگر تماشاگران با همدیگر شرطبندی کنند که اگر فلان تیم برنده شد، شما باید مبلغی را به ما پرداخت کنید یا اگر تیم دیگر برنده شد، مبلغی را به شما می‌پردازیم. در این صورت هم مانند صورت قبل شرعاً حرام است و گرفتن آن مبلغ و جایزه هم در این دو صورت جایز نیست.
احکام پیش‌بینی مسابقات از طریق پیامک
کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات شرعی یادآور شد: اما یک صورت دیگر که متداول شده و در برخی از موارد هم از رسانه‌ها پخش می‌شود، این است که پیش‌بینی نتایج مسابقات از طریق پیامک انجام می‌شود و به کسانی که برنده باشند و نتیجه مسابقه را درست پیش‌بینی کرده باشند، جوایزی اهدا می‌شود. در اینجا فرموده‌اند که اگر دریافت جوایزی که به ازای مسابقات پیامکی داده می‌شود، مانند پرداخت جایزه در مورد پیش‌بینی نتایج مسابقات فوتبال یا غیره، در صورتی که در قبال شرکت در قرعه‌کشی، چیزی و مبلغی دریافت نشود و کسب پول در قبال هزینه پیامک باشد، فی نفسه اشکال ندارد اما اگر مبلغی به جهت شرکت در قرعه‌کشی کسر می‌شود، به نحوی که با پول شرکت‌کنندگان جایزه تهیه شود و به قید قرعه به برنده بدهند، صورت شرعی ندارد و همان شرطبندی حرام است.
وی ادامه داد: همچنین اگر در ابتدا مبلغی جهت انجام هزینه‌های مسابقه از طرفین مسابقه گرفته شود و در نهایت بخشی از آن برای جایزه آنها صرف شود، چون جایزه از اموال بازنده گرفته شده است، در این صورت هم شرطبندی محسوب می‌شود و حرام است.
احکام فقهی شرط بندی در سوارکاری و تیراندازی
بیگی با اشاره به مواردی که در اسلام، شرطبندی در آنها مجاز است، افزود: همان گونه که گفته شد، مواردی از شرطبندی وجود دارد که در دین مبین اسلام استثناء شده و اشکال ندارد که این موارد شامل شرکت‌کنندگان در مسابقات سوارکاری و اسب‌دوانی و همچنین تیراندازی است. این موارد از تحریم در دین مبین اسلام استثنا شده‌اند؛ چنانچه رسول گرامی اسلام(ص) در روایتی فرموده‌اند: «مسابقه دادن فقط در مواردی که اسب‌دوانی، شتردوانی یا تیراندازی باشد جایز است». البته آن هم باید به نحوی باشد که مسابقه بین خود افراد برگزار شود و هرکسی که برنده شد، بتواند از آن بازنده جایزه‌ای را دریافت کند.
کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات شرعی با اشاره به احکام شرعی در مورد شرطبندی در شنا یادآور شد: نکته حائز اهمیت این است که هرچند در مورد شنا در آموزه‌های دینی به آن توصیه شده اما شرطبندی در شنا هم مانند موارد دیگر حرام است و جایز نیست. یکی دیگر از مواردی که حرمت آن استثنا شده و اشکالی ندارد، مربوط به زمانی است که مثلاً از طرف دولت، ارگان، مؤسسه یا شخص سومی در قالب هدیه، جایزه و یا به نحوی دیگر در مسابقات، مالی به برنده داده شود. در این صورت هم شرطبندی نبوده و اشکالی ندارد. مثلاً اگر دو تیم با یکدیگر مسابقه دهند و از طرف مدرسه به تیم برنده جایزه اهدا شود و آن تیم برنده مورد تشویق قرار گیرد، در این صورت هم اشکالی ندارد.
حکم پول حاصل از شرط بندی در مسابقات
این مدرس احکام شرعی اظهار کرد: سؤالی که ممکن است به ذهن خطور کند این است که حکم پولی که شخص در شرطبندی مسابقات در صورت برنده شدن به دست آورده است، چیست و چه وظیفه‌ای در قبال پولی که از این طریق شرطبندی حرام به دست آورده است، دارد؟ در پاسخ به این سؤال مراجع معظم تقلید فرموده‌اند گرفتن پول برای جایزه دادن در مقابل شرطبندی اکل مال به باطل و حرام است و وظیفه شخصی که این جایزه را دریافت کرده این است که اولاً از گناه خود توبه کند و دیگر مرتکب چنین گناهی نشود اما پولی را که گرفته است، چند صورت دارد و چند نکته لازم به ذکر است.
وی به صورت‌های مختلف در مورد بازپرداخت مبلغ دریافت‌شده در قبال شرطبندی اشاره کرد و افزود: یک صورت آن است که صاحب آن پول را می‌شناسد و باید پول را به آن بازنده بازگرداند و در واقع ملکیتی به این پول حاصل نشده است. صورت دوم این است که صاحب آن پول را نمی‌شناسد. در این صورت، آن شخص وظیفه دارد که آن مبلغ را با اجازه دفتر مرجع تقلدیش به عنوان مجهول‌المالک، از طرف صاحب اصلی آن که نمی‌داند چه کسی است، به فقیر پرداخت کند.
شرطبندی در مورد شنا در اذهان عمومی به اشتباه جا افتاده است
کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات شرعی ادامه داد: صورت سوم هم این است که چنانچه، نه مقدار آن مبلغ و نه صاحبش را می‌شناسد، در این صورت، آن مبلغ را با پرداخت خمس آن به دفتر مرجع تقلید خود، مال خود را پاک کند.
بیگی در پایان اظهار کرد: نکته لازم به اشاره این است که در آن موارد استثنائی، دین مبین اسلام به خاطر مصالحی که در مورد اسب‌دوانی و تیراندازی وجود داشته، چنین احکامی را در مورد آنها صادر کرده است. در مورد یادگیری شنا هم توصیه شده که به فرزندان خود بیاموزید اما شرطبندی در مورد شنا هم صحیح نیست و گاه در اذهان به صورت اشتباه جا افتاده است و فقط در مورد اسب‌دوانی و تیراندازی، به آن شروطی که بیان شد، شرطبندی جایز است.
انتهای پیام
من با دوستانی شرط بندی کردم خیلی کم بوردم و خیلی زیاد از دوستانم باختم ایا باید پول را به انان برگردانم 
