دوفصلنامه علمی ـ ترویجی «حدیث حوزه» در ایستگاه 17
گروه اندیشه ــ هفدهمین شماره از دوفصلنامه علمی ـ ترویجی «حدیث حوزه»، به صاحب امتیازی مرکز تخصصی علوم حدیث، مدیر مسئولی سیدهاشم حسینی بوشهری و سردبیری مهدی غلامعلی به زیور طبع آراسته شد.
به گزارش ایکنا؛ در این شماره از دوفصلنامه علمی ـ ترویجی «حدیث حوزه»، مقالاتی با عناوین «نقش تاويل در اعتبارسنجي إسناد حديث» نوشته محمد مرادي؛ «تحليل انتقادي نگره تمارض ابراهيم عليه السلام بر پايه روايات اماميه» تالیف علي راد؛ «سبك‌هاي ارتباطي اهل بيت عليه السلام در تغيير نگرش مخاطبان» به قلم محمدصادق شجاعي، جعفر جديري و محمدامين انواري‌نسب؛ «ارزيابي گزارش صد كتاب اصحاب امام صادق عليه السلام به روايت احمد اشعري از ابن ابي عمير» نوشته احسان سرخه‌اي و سيدمحسن ميرغفاري؛ «شخصيت فردي و رجالي عمار بن موسي ساباطي وثاقت و مذهب» نوشته مجتبي وظيفه‌دوست؛ «بازشناسي روايات تفسيري كتاب كمال الدين در حوزه تعيين مصداق با موضوع امام مهدي(عج)» تالیف سميرا قلي‌ئي و سيدقاسم حسيني و «ناقدان حديث شيعه در اردن؛ كتابشناسي جديدترين كتب اهل سنت اردن درباره حديث شيعه» به قلم مهدي غلامعلي منتشر شده است.
نقش تاويل در اعتبارسنجي إسناد حديث
در چکیده مقاله «نقش تاويل در اعتبارسنجي إسناد حديث» آمده است «اين نوشته، در پي بررسي جايگاه تاويل در فهم دقيق حديث و نيز حفظ جايگاه آن به عنوان سندي معتبر در متون ديني است؛ ازآنجايي كه حديث، منبعي مهم و غيرقابل چشم‌پوشي در معرفت دين است، كاوش در ابعاد و رسيدن به حقيقت آن، از نيازهاي بنيادين علم حديث است؛ چنانكه از گذشتههاي دور، اين رويكرد در ميان عالمان اسلامي وجود داشته است؛ واقعيت اين است كه در لابهلاي احاديث، سخنان و گزارههايي وجود دارد كه با قرآن، حديث و عقل ناسازگارند؛ براي حل اين ناسازگاري، راهكارهايي انديشيده و ارائه شده است. اين پژوهش توصيفي تحليلي، با استفاده از ديدگاه‌هاي شارحان حديث و نيز دانشيان اصول فقه، كوشيده است، مسئله تاويل حديث و اعتبارسنجي آن را بررسي كند. نتيجه اين نگاشته، تبيين اين نكته است كه تاويل، علاوه بر فهم عميقتر حديث، در اعتباربخشي به آن، نقشي غيرقابل چشم پوشي دارد».
تحليل انتقادي نگره تمارض ابراهيم عليه السلام بر پايه روايات اماميه
نویسنده مقاله «تحليل انتقادي نگره تمارض ابراهيم(ع) بر پايه روايات اماميه» در طلیعه نوشتار خود آورده است «يكي از مسائل مهم در نبوت‌شناسي ابراهيم(ع) تمارض ايشان در ابتلاي به مرض خاص جسمي به عنوان عذري براي حاضر نشدن در عيدگاه ستاره پرستان است كه به شبهه تمارض شهرت دارد. اين شبهه برآيند تبيين‌هاي خاص از ظاهر آيه «فنظر نظره في النجوم فقال إني سقيم» و مستند به برخي از متون روايي و اقوال تابعان است. پژوهه حاضر با محوريت اين شبهه به دنبال پاسخ به اين مسائل است: مهم‌ترين رهيافت‌هاي رايج در توجيه تمارض ابراهيم عليه السلام چيست؟ چه نقدهايي بر اين رهيافت ها وارد است؟ رهيافت معيار بر پايه احاديث اماميه در پاسخ به شبهه تمارض ابراهيم(ع) كدام است؟ نتايج پژوهش نشان داد كه پنج رهيافت مهم در توجيه تمارض ابراهيم(ع) ميان دانشوران مسلمان شكل گرفته است: دروغ مصلحتي، اخبار منجمانه، بيماري كوچك، تاويل سقيم به مرگ، شبه كذب. هر يك از اين رهيافت‌ها دچار آسيب‌هاي مبنايي، روشي و منبعي است و در رفع شبهه تمارض ابراهيم عليه السلام ناتوان و ناتمام هستند. رهيافت معيار با استناد به گوهر معنايي سقيم، توجه به سياق و قرائن درون متني و روايات اماميه و پرهيز از تاويل گرايي عقلي و ادبي، سقيم بودن ابراهيم(ع) در آيه مذكور را به گونه‌هايی تبيين مي‌كند كه مستلزم اسناد كذب به ابراهيم(ع) نيست و از شمول حيل نيز خارج است؛ پس راه هر نوع ترديد در عصمت ابراهيم(ع) را نيز مسدود مينمايد».
سبك‌هاي ارتباطي اهل بيت عليه السلام در تغيير نگرش مخاطبان
در چکیده مقاله «سبك‌هاي ارتباطي اهل بيت عليه السلام در تغيير نگرش مخاطبان» می‌خوانیم «نگرش و تغيير نگرش يكي از موضوعات مهم در حوزه روانشناسي است كه ارتباط تنگاتنگي با رفتار افراد دارد. از آنجا كه اهل بيت(ع) به عنوان هاديان بشريت داراي بهترين روش‌ها در شيوه ارتباطي و تغيير نگرش افراد هستند؛ اين پژوهش به سراغ سبك‌هاي ارتباطي ايشان رفته است. هدف بررسي سبك‌هاي ارتباطي اهل بيت(ع)، در تغيير نگرش مخاطبان است و روش به كاررفته در اين پژوهش توصيفي تحليلي است؛ بدين منظور، ابتدا آموزه‌هاي مربوط به سبك هاي تربيتي اهل بيت(ع) از منابع اسلامي استخراج و باتوجه به هدف پژوهش مورد تحليل و بررسي قرار گرفت. يافته هاي پژوهش نشان داد اهل بيت(ع) در تغيير نگرش مخاطبان از پنج سبك انگيزش محور، اقناعي، تاكيدي، عيني سازي و واكنشي استفاده مي كردند. معصومان(ع) در سبك انگيزش محور از تقويت كننده هاي مثبت، تنبيه، الگو و طرح پرسش و در سبك عيني‌سازي از روش‌هاي بلاغي، داستاني و نمايشي، در سبك اقناعي از روش‌هاي استدلال، ايجاد جذابيت، در سبك تاكيدي از روش تكرار محتوا و هيئت تاكيدي در قالب هاي مختلف و در سبك واكنشي از واكنش آرام، ارعابي، خطابي و نظامي استفاده مي‌كردند.
ارزيابي گزارش صد كتاب اصحاب امام صادق عليه السلام
نویسنده مقاله «ارزيابي گزارش صد كتاب اصحاب امام صادق عليه السلام به روايت احمد اشعري از ابن ابي عمير» در طلیعه نوشتار خود آورده است «ابن ابي عمير از راويان برجسته اواخر قرن دوم و اوايل قرن سوم و از طبقه سوم اصحاب اجماع است. وي محضر امام كاظم(ع)، امام رضا(ع) و امام جواد(ع) را درك كرده و يكي از راويان شاخص در نقل و انتقال منابع حديثي به شاگردانش بوده است. احمد بن محمد بن عيسي اشعري از برجسته ترين شاگردان وي به شمار مي رود. بنابر گزارش شيخ طوسي، احمد اشعري آثار صد نفر از اصحاب امام صادق(ع) را از طريق ابن ابي عمير روايت كرده است؛ اين نوشتار برآن است تا با استناد به فهارس برجاي مانده و شواهد موجود، اين گزارش را مورد ارزيابي و راستي آزمايي قرار دهد؛ باتوجه به مستندات موجود مي توان حدس زد اين عدد تقريبي و نزديك به واقعيت بوده است».
شخصيت فردي و رجالي عمار بن موسي ساباطي
در چکیده مقاله «شخصيت فردي و رجالي عمار بن موسي ساباطي وثاقت و مذهب» می‌خوانیم «عمار بن موسي ساباطي از اصحاب امام صادق(ع) و امام كاظم(ع) است كه فراوان روايت از ايشان نقل مي‌كند. احاديث وي در فقه بسيار تاثيرگذار است، ولي تعارض‌ها و منفرداتي دارد؛ همين امر سبب شده شخصيت و روايات او به چالش كشيده شود. برخي او را ضعيف دانسته، مذهبش را دليل رد روايات ساباطي مي‌دانند. نوشتار پيش‌رو مي‌كوشد با تكيه بر اقوال رجاليان و شواهد تاريخي، وثاقت و مذهب ساباطي را مورد بررسي قرار دهد. در اين مقاله وثاقت ساباطي باتوجه به شهادت نجاشي و سخن شيخ طوسي و قرائن ديگري چون كلمات عياشي و مفيد، نقل اجلاء و اكثار روايت به اثبات مي‌رسد؛ مشهور نيز اين نظر را قبول دارند. مذهب او نيز مورد اختلاف رجاليان است؛ آيا ساباطي تا آخر فطحي ماند يا از آن بازگشت؟ مشهور باتوجه به كلمات رجالياني مانند عياشي، كشي، شيخ طوسي و حديث هشام بن سالم نظر نخست را قبول كرده اند؛ در مقابل برخي باتوجه به حديث استيهاب، ظاهر توصيف نجاشي، ظاهر كلام مفيد و قرارگرفتن در ميان اصحاب امام كاظم(ع) و امام رضا(ع) بازگشت به مذهب امامي را برگزيده‌اند؛ اين دلايل به ضميمه شواهدي ديگر صحيح المذهب بودن او را ثابت مي‌كند».
بازشناسي روايات تفسيري كتاب كمال الدين در حوزه تعيين مصداق با موضوع امام مهدي(عج)
در طلیعه نوشتار «بازشناسي روايات تفسيري كتاب كمال الدين در حوزه تعيين مصداق با موضوع امام مهدي(عج)» آمده است «كتاب «كمال الدين و تمام النعمه» نگاشته شيخ صدوق (311-381 ق) از كتاب‌هاي معتبر و متقدم در نقل روايات مهدويت محسوب ميشود؛ پژوهش حاضر به مصداقيابي روايات تفسيري مهدويت در اين كتاب پرداخته است؛ دستاورد اين پژوهش كه با روش توصيفي ـ تحليلي نگاشته شده، نشانگر آن است كه گونه‌هاي روايات تفسيري كمال الدين در حوزه تعيين مصداق، به گونه‌هاي مختلف قابل تقسيم است، گونه اول، رواياتي است كه امام عصر(عج) با ساير معصومان(ع) در مصداق مشترك است؛ گونه دوم، رواياتي است كه مصداق «غيب» را امام مهدي(عج) و اصحاب ايشان مي داند و گونه سوم، رواياتي است كه مصداق «بقيه الله» به صورت مصداق عيني بر امام عصر(عج) و ظهور ايشان متعين مي داند و بخش ديگر رواياتي است كه نفخ صور با ظهور را مصداق باطني روايات تفسيري كمال الدين در حوزه مهدويت مي داند؛ بنابراين در اين كتاب چهار گونه روايات تفسيري در حوزه تعيين مصداق بازشناسي شده است».
ناقدان حديث شيعه در اردن
در طلیعه نوشتار «ناقدان حديث شيعه در اردن؛ كتابشناسي جديدترين كتب اهل سنت اردن درباره حديث شيعه» آمده است «از ديرباز برخي نويسندگان اهل سنت با مطالعه متون روايي شيعه به نقد روايات شيعي پرداخته‌اند. در سال‌هاي اخير حجم نگارش‌هاي اين چنيني نسبت به قبل افزايش يافته است. در اين مقاله با سه اثر جديد از كتاب‌هاي منتشرشده در اردن آشنا مي‌شويم كه هر يك از زاويه‌اي به احاديث اماميه توجه كرده‌اند. كتاب‌هاي «كافي السنه من كافي الشيعه» و «صريح الإمامه» هر دو اثر محمد الصالح الضاوي است. نويسنده در كتاب اول مجموعه احاديث نبوي در اصول كافي را ارزيابي مي‌كند و در كتاب دوم احاديث مربوط به اثبات امامت را نقد كرده است. كتاب «دراسات في طرق الحديث عن الائمه» اثر سودد الالوسي به ارزيابي طرق روايات اهل بيت پرداخته و گمان كرده كه بسياري از راويان اهل بيت(ع) انسان‌هاي فاسد و غيرقابل اعتماد هستند. هر سه كتاب از پژوهش ضعيف نويسندگان، بيگانه بودن ايشان با شيوه‌هاي ارزيابي شيعه و عدم تتبع كافي حكايت دارد. مولفان بيشتر به منابع اينترنتي يا واسطه اعتماد كرده و به نظر مي‌رسد اين آثار تنها قابل استفاده براي جوانان عامه‌اي است كه امكان مطالعه منابع شيعي را ندارند».
یادآور می‌شود، علاقه‌مندان برای دریافت اصل مقالات می‌توانند به نشانی اینترنتی http://mheh.ahadithona.ir/ مراجعه کنند.
انتهای پیام
