در گفت‌وگو با ایکنا مطرح شد؛
مراسم اربعین نمادی از آرمان‌شهر اسلامی است
گروه بین‌الملل ــ «حیدر عبدالزهره التمیمی»، استاد دانشگاه بغداد، با بیان اینکه در پیاده‌روی اربعین حالتی از اتوپیا (آرمان‌شهر) حقیقی اسلامی وجود دارد، تصریح کرد: در زیارت اربعین به هیچ مذهبی اهانت نمی‌شود. از سوی دیگر این زیارت به نهضت امام حسین(ع) شباهت دارد، چرا که ایشان طبقه‌بندی مردم بر اساس جایگاه اجتماعی را رد و با همه به طور یکسان رفتار می‌کردند.
راهپیمایی اربعین از آیین‌های شیعی است که در روزهای منتهی به ۲۰ صفر (اربعین حسینی) برگزار می‌شود. این پیاده‌روی از نقاط مختلف عراق به طرف کربلا و با هدف زیارت حرم مطهر امام حسین(ع) انجام می‌شود.
به گفته برخی پژوهشگران، راهپیمایی در روز اربعین از زمان امامان معصوم(ع) در بین شیعیان رایج بوده است.
در سال‌های اخیر میلیون‌ها نفر در این راهپیمایی شرکت می‌کنند؛ به نحوی که این رویداد را بزرگترین گردهمایی سالانه مذهبی در جهان دانسته‌اند. درباره تعداد حاضران در این راهپیمایی آمارهایی بین 12 تا 20 میلیون نفر بیان شده است.
به همین مناسبت «حیدر عبدالزهره التمیمی»، استاد دانشکده علوم تربیتی دانشگاه بغداد، در حاشیه برگزاری همایش بین‌المللی اربعین که دوشنبه، 8 مهرماه، به همت دانشگاه علامه طباطبایی در تهران برگزار شد، در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار ایکنا، به سؤالاتی درباره مراسم بزرگ اربعین و آثار آن پاسخ داد که متن آن به شرح زیر است:
ایکنا ــ با توجه به اینکه در زیارت اربعین زائرانی از کشورهای مختلف جهان و مذاهب و ادیان گوناگون حضور دارند، ارزش این همزیستی میان ادیان و مذاهب مختلف را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در زیارت اربعین شخصیت هیچ کس خدشه‌دار و به هیچ مذهبی اهانت نمی‌شود، زیرا امام حسین(ع) نمونه اخلاق انسانی در میان بشریت است. از سوی دیگر این زیارت به نهضت امام حسین(ع) شباهت دارد، چرا که امام حسین(ع) در نهضت خود طبقه‌بندی مردم بر اساس جایگاه اجتماعی را رد و با همه یکسان رفتار می‌کرد؛ همان‌طور که انسان‌ها در دین اسلام جز با تقوا از یکدیگر برتری نمی‌یابند.
از این رو امروز در پیاده‌روی اربعین حالتی از اتوپیا (آرمان‌شهر) حقیقی اسلامی وجود دارد و انسان‌ها بدون القاب و اسما و بدون توجه به مذهب و اختلاف طبقاتی با یکدیگر رفتار می‌کنند.
در اربعین شعار «حُبّ الحسین یَجمَعُنا» نمود فراوانی دارد؛ امام حسین(ع) همه انسان‌ها را به دور یکدیگر جمع می‌کند، از این رو همه این افراد به نام «احباب الحسین» (دوستداران امام حسین) شناخته می‌شوند. همه به یکدیگر خدمت می‌کنند، بدون اینکه احساس کنند از چه مذهب یا طبقه اجتماعی خاصی هستند و از این بابت هم بسیار خرسندند.
لذا اگر در ایام اربعین در کربلا حضور داشته باشیم، مشاهده می‌کنیم که شیعه و سنی، کرد و عرب و غیرعرب از جمهوری اسلامی ایران و کشورهای عربی و اروپایی، همه در یک‌جا جمع شده‌اند و براساس شعار «حُبّ الحسین یَجمَعُنا» با عشق خدمت‌رسانی می کنند.
ایکنا ــ با توجه به اینکه جنابعالی از اساتید دانشگاه هستید، درباره جنبش فرهنگی اربعین در دانشگاه‌های عراق چه نگرشی دارید؟
مؤسسات علمی و دانشگاه‌های عراق همواره تلاش می‌کنند که با شرکت در کنفرانس‌های فرهنگی خارج از عراق، که در برخی کشورهای اسلامی برگزار می‌شود، مسئله اربعین را از جوانب مختلف بررسی کنند.
چنانکه در همایش اربعین به میزبانی جمهوری اسلامی ایران نیز علاوه بر نمایندگانی از آستان حسینی و مرکز تحقیقات این آستان، اساتیدی از دانشگاه‌های کربلا، بغداد و مستنصریه نیز حضور داشتند و به ارائه آرا و نظریات خود درباره مراسم بزرگ اربعین پرداختند. لذا اقدامات گسترده‌ای میان دانشگاه‌های عراقی و مؤسسات و مراکز دینی و فرهنگی در کشورهای جهان وجود دارد.
ایکنا ــ همان‌طور که می‌دانید هر ساله موکب‌های قرآنی برای آموزش سوره‌های کوتاه قرآن کریم یا تصحیح قرائت قرآن زائران در مسیر پیاده‌روی اربعین برپا می‌شود. نظر شما درباره جایگاه این جلسات قرآنی چیست؟
شمار زیادی از زائران اباعبدالله الحسین(ع) با دل‌های پاک و عقاید راسخ در راهپیمایی اربعین حضور می‌یابند. لذا برگزاری و بهره‌گیری از چنین جلساتی ضروری است و همان‌طور که خدمات دیگر از جمله غذا، محل استراحت و سایر خدمات به زائران ارائه می‌شود، لازم است زائران از نظر فکری نیز تغذیه شوند و آموزه‌های قرآنی، حفظ قرآن، قرائت صحیح این کتاب آسمانی و همچنین آموزش درست خواندن نماز و برخی مسائل فقهی و احادیث شریف نبوی را نیز فرابگیرند.
این خدمات به نحوی است که در مسیر کربلا و برخی استان‌های عراق، موکب‌های خاص آموزش قرآن وجود دارد. در این موکب‌ها سخنرانی‌های مذهبی درباره نهضت امام حسین(ع) و کلاس‌های حفظ قرآن و تصحیح قرائت قرآن کریم برگزار می‌شود؛ همچنین احکام فقهی مانند احکام وضو و نماز و نیز برخی مسائل عقیدتی نیز آموزش داده می‌شود و برخی احادیث نبوی درباره ارزش‌های بزرگ اخلاقی در اختیار زائران قرار می‌گیرد. لذا هرکس که به زیارت اربعین امام حسین(ع) مشرف شود خدمات این موکب‌های قرآنی را به روشنی مشاهده خواهد کرد.
ایکنا ــ دیدگاه شما درباره نقش همایش بین‌المللی اربعین که در آستانه مراسم بزرگ اربعین در جمهوری اسلامی ایران برگزار شد چیست؟
برگزاری این همایش اقدام مهم و کارآمدی بود که از سوی جمهوری اسلامی ایران اجرا شد. شرکت‌کنندگان در این همایش در مورد مسئله زیارت اربعین، به منزله یکی از شعائر اسلامی، به بررسی دقیق جنبه‌های فکری، عقیدتی، فقهی و روایی آن پرداختند. این زیارت در عمق جان مسلمانان به ویژه پیروان اهل بیت(ع) رخنه کرده است. به همین دلیل امروز نباید تنها به ظاهر این زیارت توجه شود، بلکه باید به این مراسم با نگاهی عمیق نگریسته و به جنبه‌ها و تمام آثار آن در جامعه پرداخته شود.
همچنین می‌توان در تحقیقات خود بر نظریات جدید و بهره‌گیری آنها تمرکز داشت و با اندیشه آزاد و فکر آگاهانه آثار و فواید آن را بررسی کرد تا بتوان از ثمرات فکری و ارزشی زیارت اربعین بهره گرفت.
متأسفانه افرادی در جهان اسلام با منهج اسلام آزاد مبارزه و تلاش می‌کنند این مراسم را بیهوده و بی‌نتیجه جلوه دهند؛ این در حالی است که همه می‌دانیم این اقدام بزرگ در جهان اسلام ثمرات فراوانی در همه زمینه‌ها از جمله ارزش‌های اخلاقی، انقلابی، نهضت‌های فکری یا مقابله با کشورهای استکباری و مستبد، که بدخواه اسلام هستند، دارد اما این افراد ثمرات زیارت اربعین و نتایج فکری آن را نادیده می‌گیرند.
از این رو، در شرایط امروز باید تلاش بیشتری برای نهادینه شدن ثمرات این زیارت انجام دهیم و درباره این زیارت تحقیقات گسترده‌ای داشته باشیم؛ همچنین کمیته‌هایی را برای مدیریت این مراسم تشکیل دهیم.
همایش بزرگ اربعین نیز، که به منظور بررسی این ثمرات تشکیل شده، حلقه وصلی میان دانشگاه‌های جمهوری اسلامی ایران و دانشگاه‌های سایر کشورهای جهان اسلام است.
انتهای پیام به گفته برخی پژوهشگران، راهپیمایی در روز اربعین از زمان امامان معصوم(ع) در بین شیعیان رایج بوده است.
در سال‌های اخیر میلیون‌ها نفر در این راهپیمایی شرکت می‌کنند؛ به نحوی که این رویداد را بزرگترین گردهمایی سالانه مذهبی در جهان دانسته‌اند. درباره تعداد حاضران در این راهپیمایی آمارهایی بین 12 تا 20 میلیون نفر بیان شده است.
به همین مناسبت «حیدر عبدالزهره التمیمی»، استاد دانشکده علوم تربیتی دانشگاه بغداد، در حاشیه برگزاری همایش بین‌المللی اربعین که دوشنبه، 8 مهرماه، به همت دانشگاه علامه طباطبایی در تهران برگزار شد، در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار ایکنا، به سؤالاتی درباره مراسم بزرگ اربعین و آثار آن پاسخ داد که متن آن به شرح زیر است:
ایکنا ــ با توجه به اینکه در زیارت اربعین زائرانی از کشورهای مختلف جهان و مذاهب و ادیان گوناگون حضور دارند، ارزش این همزیستی میان ادیان و مذاهب مختلف را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در زیارت اربعین شخصیت هیچ کس خدشه‌دار و به هیچ مذهبی اهانت نمی‌شود، زیرا امام حسین(ع) نمونه اخلاق انسانی در میان بشریت است. از سوی دیگر این زیارت به نهضت امام حسین(ع) شباهت دارد، چرا که امام حسین(ع) در نهضت خود طبقه‌بندی مردم بر اساس جایگاه اجتماعی را رد و با همه یکسان رفتار می‌کرد؛ همان‌طور که انسان‌ها در دین اسلام جز با تقوا از یکدیگر برتری نمی‌یابند.
از این رو امروز در پیاده‌روی اربعین حالتی از اتوپیا (آرمان‌شهر) حقیقی اسلامی وجود دارد و انسان‌ها بدون القاب و اسما و بدون توجه به مذهب و اختلاف طبقاتی با یکدیگر رفتار می‌کنند.
در اربعین شعار «حُبّ الحسین یَجمَعُنا» نمود فراوانی دارد؛ امام حسین(ع) همه انسان‌ها را به دور یکدیگر جمع می‌کند، از این رو همه این افراد به نام «احباب الحسین» (دوستداران امام حسین) شناخته می‌شوند. همه به یکدیگر خدمت می‌کنند، بدون اینکه احساس کنند از چه مذهب یا طبقه اجتماعی خاصی هستند و از این بابت هم بسیار خرسندند.
لذا اگر در ایام اربعین در کربلا حضور داشته باشیم، مشاهده می‌کنیم که شیعه و سنی، کرد و عرب و غیرعرب از جمهوری اسلامی ایران و کشورهای عربی و اروپایی، همه در یک‌جا جمع شده‌اند و براساس شعار «حُبّ الحسین یَجمَعُنا» با عشق خدمت‌رسانی می کنند.
ایکنا ــ با توجه به اینکه جنابعالی از اساتید دانشگاه هستید، درباره جنبش فرهنگی اربعین در دانشگاه‌های عراق چه نگرشی دارید؟
مؤسسات علمی و دانشگاه‌های عراق همواره تلاش می‌کنند که با شرکت در کنفرانس‌های فرهنگی خارج از عراق، که در برخی کشورهای اسلامی برگزار می‌شود، مسئله اربعین را از جوانب مختلف بررسی کنند.
چنانکه در همایش اربعین به میزبانی جمهوری اسلامی ایران نیز علاوه بر نمایندگانی از آستان حسینی و مرکز تحقیقات این آستان، اساتیدی از دانشگاه‌های کربلا، بغداد و مستنصریه نیز حضور داشتند و به ارائه آرا و نظریات خود درباره مراسم بزرگ اربعین پرداختند. لذا اقدامات گسترده‌ای میان دانشگاه‌های عراقی و مؤسسات و مراکز دینی و فرهنگی در کشورهای جهان وجود دارد.
ایکنا ــ همان‌طور که می‌دانید هر ساله موکب‌های قرآنی برای آموزش سوره‌های کوتاه قرآن کریم یا تصحیح قرائت قرآن زائران در مسیر پیاده‌روی اربعین برپا می‌شود. نظر شما درباره جایگاه این جلسات قرآنی چیست؟
شمار زیادی از زائران اباعبدالله الحسین(ع) با دل‌های پاک و عقاید راسخ در راهپیمایی اربعین حضور می‌یابند. لذا برگزاری و بهره‌گیری از چنین جلساتی ضروری است و همان‌طور که خدمات دیگر از جمله غذا، محل استراحت و سایر خدمات به زائران ارائه می‌شود، لازم است زائران از نظر فکری نیز تغذیه شوند و آموزه‌های قرآنی، حفظ قرآن، قرائت صحیح این کتاب آسمانی و همچنین آموزش درست خواندن نماز و برخی مسائل فقهی و احادیث شریف نبوی را نیز فرابگیرند.
این خدمات به نحوی است که در مسیر کربلا و برخی استان‌های عراق، موکب‌های خاص آموزش قرآن وجود دارد. در این موکب‌ها سخنرانی‌های مذهبی درباره نهضت امام حسین(ع) و کلاس‌های حفظ قرآن و تصحیح قرائت قرآن کریم برگزار می‌شود؛ همچنین احکام فقهی مانند احکام وضو و نماز و نیز برخی مسائل عقیدتی نیز آموزش داده می‌شود و برخی احادیث نبوی درباره ارزش‌های بزرگ اخلاقی در اختیار زائران قرار می‌گیرد. لذا هرکس که به زیارت اربعین امام حسین(ع) مشرف شود خدمات این موکب‌های قرآنی را به روشنی مشاهده خواهد کرد.
ایکنا ــ دیدگاه شما درباره نقش همایش بین‌المللی اربعین که در آستانه مراسم بزرگ اربعین در جمهوری اسلامی ایران برگزار شد چیست؟
برگزاری این همایش اقدام مهم و کارآمدی بود که از سوی جمهوری اسلامی ایران اجرا شد. شرکت‌کنندگان در این همایش در مورد مسئله زیارت اربعین، به منزله یکی از شعائر اسلامی، به بررسی دقیق جنبه‌های فکری، عقیدتی، فقهی و روایی آن پرداختند. این زیارت در عمق جان مسلمانان به ویژه پیروان اهل بیت(ع) رخنه کرده است. به همین دلیل امروز نباید تنها به ظاهر این زیارت توجه شود، بلکه باید به این مراسم با نگاهی عمیق نگریسته و به جنبه‌ها و تمام آثار آن در جامعه پرداخته شود.
همچنین می‌توان در تحقیقات خود بر نظریات جدید و بهره‌گیری آنها تمرکز داشت و با اندیشه آزاد و فکر آگاهانه آثار و فواید آن را بررسی کرد تا بتوان از ثمرات فکری و ارزشی زیارت اربعین بهره گرفت.
متأسفانه افرادی در جهان اسلام با منهج اسلام آزاد مبارزه و تلاش می‌کنند این مراسم را بیهوده و بی‌نتیجه جلوه دهند؛ این در حالی است که همه می‌دانیم این اقدام بزرگ در جهان اسلام ثمرات فراوانی در همه زمینه‌ها از جمله ارزش‌های اخلاقی، انقلابی، نهضت‌های فکری یا مقابله با کشورهای استکباری و مستبد، که بدخواه اسلام هستند، دارد اما این افراد ثمرات زیارت اربعین و نتایج فکری آن را نادیده می‌گیرند.
از این رو، در شرایط امروز باید تلاش بیشتری برای نهادینه شدن ثمرات این زیارت انجام دهیم و درباره این زیارت تحقیقات گسترده‌ای داشته باشیم؛ همچنین کمیته‌هایی را برای مدیریت این مراسم تشکیل دهیم.
همایش بزرگ اربعین نیز، که به منظور بررسی این ثمرات تشکیل شده، حلقه وصلی میان دانشگاه‌های جمهوری اسلامی ایران و دانشگاه‌های سایر کشورهای جهان اسلام است.
مطالب مرتبط
