Мавъизаи илоҳӣ дар адои амонат ва ҳукм ба адолат
إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا وَإِذَا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا يَعِظُكُمْ بِهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ سَمِيعًا بَصِيرًا; “Ҳамоно, ки Худованд шуморо фармон медиҳад, ки амонатҳоро ба аҳлаш бозгардонед ва чун миёни мардумон ҳоким шавед ба адолат доварӣ кунед. Ҳар оина Худованд беҳтарин насиҳатҳоро ба шумо мекунад ва Ӯ шунаво ва биност”. (Нисо, 58).
Ду фармони ин оят монанди дигар фармонҳо дар дилҳои мо бо хатти заррини фитрат навишта шудааст. Чӣ касе намедонад, ки амонатро бояд ба аҳлаш боздод? Ва чӣ касе намедонад, ки вақте байни мардум ҳукм мекунад бояд ағрози шахсӣ ва манофеи ин ду он ва мулоҳизоти гуногунро раҳо кунад ва таслими ҳақ бошад ва ба адл ва инсоф ҳукм кунад.
Нишони фитрӣ будани ин ду ҳукм он аст, ки бо ҳар кас бигӯянд ту дар амонат хиёнат кардӣ ё инкор мекунад ё аз шарм сар ба зер меафканд ва нишони дигари он ин аст, ки дар ҳамаи фарҳангҳо ва ақвом ва милали ҷаҳон ва адабиёт ва фарҳанги онон ин ҳукм ва амсоли он тавсия шуда ва инсонҳои шарофатманд ҳама бадон оростаанд.
Бинобар ин оят ниёзе ба тафсир надорад. Фақат шахс бояд ҳиммат кунад ва ҳамаи баҳонаҳоро канор бизанд ва дар ҳангоми ҳукм кардан, ҷуз адолат ва ҳаққро бар забон наоварад. Агар амонате назди ӯ ҳаст, бар васвасаи нафс ғолиб шавад ва амонатро фориғ аз ҳаргуна савдои суд ё кинаҳои шахсӣ ва ағроз ба амонатгузор бозгардонад.
Аз ҳазрати имоми Саҷҷод(а) нақл шудааст, ки фармуд агар шамшере, ки бо он падарам имом Ҳусайн(а)-ро ба қатл расонданд, ба назди ман амонат гузоранд, чун амонатро бихоҳанд ба ишон боз диҳам ва ҳеҷ савобиқи деринаро дар адои амонат ба ёд наёварам.
Ҳукм кардан ба адолат агарчи вазифаи ҳамаи мардум аст, аммо ба хусус асҳоби қудрат ва амирон ва подшоҳон беш аз ҳама бояд онро мадди назар дошта бошанд ва ҳеҷ ибодати ишонро ба ин дараҷа аз савоб нест, ки байни мардум ба адл ва дод ҳукумат кунанд.
Ин, ки дар охири оят Худованд фармудааст, ки «Ин чӣ хуш ва чӣ некӯ мавъизае аст шуморо» нишони он аст, ки аз муҳимтарин насиҳатҳо ва тавсияҳои илоҳӣ ҳамин фармон ба адои амонат ва ҳукумат ба адл ва дод аст. Чигуна аст, ки ин ҳақиқати бадеҳӣ ва фитриро, ки одамиён ҳама мефаҳманд ва аз он суҳбат мекунанд камтар амал мекунанд ва ин ҳама зулмат ва хиёнат дар амонат дар ҷаҳон мушоҳида мешавад?
Аҳли маърифат гуфтаанд, ки амонат ҳамон гавҳари илоҳии зоти мост, ки бояд аз он нигаҳбонӣ кунем ва онро солим ва бенуқсон ҳамчун қалби салим ба Парвардигорамон таслим дорем. Фитрати пок ва салим мабдаи пайдоиши ҳамаи макорими ахлоқӣ ва мурувват ва ҷавонмардӣ ва гузашт ва ишқ ва дӯрӣ аз ғурур ва такаббур аст.
Баргирифта аз китоби “365 рӯз дар сӯҳбати Қуръон” навиштаи устод Ҳусайн Муҳйиддини Илоҳии Қумшаӣ.
