Kırgızistan’ın dağ eteğinde yer alan bir camii
IQNA’nın raporuna göre, Kırgızistan’ın güneyindeki Oş kentinde çok sayıda asil tarihi eser bulunmaktadır. Ancak, miladi 1960 yılında genel dinsizleştirme kampanyasından bu yana şehirde daha az eser korunmuştur. Bunlardan biri, miladi 16. yüzyılın ikinci yarısında Süleyman Dağı'nın kuzeydoğu yamacında inşa edilen II Abdullah Han Camii'dir.
Kırgızistan’daki İran Kültür Ataşeliği'nin araştırma bölümünün bu konudaki raporu şöyledir: Bu mimari eserlerden ikisi Fergana Vadisi'nde sağlam kalmıştır. Bunlardan biri Oş büyük camii diğeri ise Tacikistan'ın Isfara kentindeki Nogilem köyündeki bir dinî okuldur.
Fergana, Orta Asya'da bugün üç bölüme ayrılmış bir vadidir: Özbekistan, Tacikistan ve Kırgızistan.
II. Abdullah kimdir?
Abdullah (1534-1598), Shibani hanedanlığının önde gelen bir üyesiydi. Bu hanedanlık yüzlerce yıl Buhara hanedanlığını yönetti. II. Abdullah, Semerkant eyaletinin Afrin Kand kasabasında İskender Shebani'nin ailesinde doğdu.
Babasının ölümünden sonra 1583 yılında, Buhara'nın hükümdarı oldu. II. Abdullah Han, dini okulların, camilerin, kervansarayların, su depolarının ve köprülerin inşasına özel önem verirdi. Onun yönetimi altında, Buhara'da iki okuldan oluşan güzel bir "Hoş" mimari kompleksi inşa edildi.
15. Abdullah Han Camii, Oş şehrinin eski bölgesinde, Taktıkul Kütüphanesi'nin yakınında yer almaktadır. Arkeologlar caminin, Cuza Camii (miladi 15. yüzyıl) bölgesinde inşa edildiğine inanıyorlar ünlü Babürname (Zahiruddin Babür’in anıları ve yorumları) tarihi kitabında bahsedilmiştir.
Caminin yedi çıkışı
Caminin ana cephesi doğuya bakmaktadır. Dikdörtgen camii, 16 x 27 m boyutunda inşa edilmiş olup ana salonu 3 metre yüksekliğindedir. Caminin yedi çıkışı vardır. Beş çıkış doğu tarafında ve iki çıkışta batı tarafında doğrudan Süleyman dağı eteklerine ulaşır. Camiyi inşa etmek için alçı kombinasyonu ile özel bir tuğla kullanılmıştır.
Tanınmış Kırgız mimar Vladimir Nosev, caminin bir Fergana tarzında inşa edildiğine inanıyor. Cami, Sovyet yönetiminin ilk yıllarında henüz faaliyet gösteriyordu. Ancak 1930 yılında işçi yurduna dönüştürüldü. II. Dünya Savaşı yıllarında cami, yün üretimi için bir atölye olarak kullanıldı.
Ancak, Sovyetler Birliği 1943-1944 yıllarındaki kritik döneminde, camiyi geçici olarak Müslüman ve Hıristiyan din adamlarına devretmeye karar verdi. Sonra, Sovyet hükümetinin din karşıtı kampanyası sırasında camiyi tekrar mü’minlerden alarak müzeye dönüştürdüler.
1990 yılında bugünkü binayı ekleyerek orada Oş, Tarih ve Zooloji Müzesi kuruldu. Tekrar mü’minlere iade edilerek şimdi Oş'taki aktif camilerden biridir.
En çok konuşulan başlıklar 