İlahi Peygamberlerin eğitim yöntemleri

İlahi peygamberler her dönemde farklı şartlara ve ihtiyaçlara sahip farklı kişi ve gruplarla karşılaşmışlardır. Bu sebeple insanı belli şekillerde yönlendirmeye ve eğitmeye çalışmışlardır. Kur'an-ı Kerim bugün herhangi bir eğitimcinin veya öğretmenin kullanabileceği Peygamberlerin eğitim yöntemlerinin bazılarından bahseder.

Yaratılış sistemindeki en zor görevlerden biri insan eğitimi konusudur. Peygamberler, mevcut duruma bağlı olarak insanları eğitmek için farklı yöntem ve araçlar kullanmışlardır.

Birinci yöntem soru sorma yöntemidir. Yani, akla yatkın eğitime ulaşma yolunda sorular yaratmak. Hiçbir şey insan zihnini bir soru kadar meşgul edemez. Soru sorma, insan gelişimi ve mükemmelliği için zemin sağlar. Sorunun kendisi bilimin ve farkındalığın nedenidir. Bilgisi olmayanın sorusu olmaz. Soru sormak, rasyonel bir eğitim yöntemidir ve insan zihnini harekete geçirir. Bu konuyu Kur’an'ın farklı ayetlerinde görmekteyiz. İbrahim suresi 10. ayeti: Peygamberleri ‘’ Gökleri ve yeri yaratan Allah hakkında bir şüphe mi var? O günahlarınızı bağışlamak için size bir çağrıda bulunuyor ve size belli vakte kadar da süre veriyor’’ dediler. Onlar ‘’ Siz de bizim gibi sade insansınız ; bizi atalarımızın tapmış olduğu tanrılardan uzaklaştırmak istiyorsunuz. O halde bize açık bir delil getirin! diye cevap verdiler.

Soru sormanın bazı şartları vardır. İlk şart, soru sorma alanlarını bilmektir. Yani, eğitmen önce sorunun ilgi çekici alanlarına aşina olmalı ve ardından cevabın bilincinde olmalıdır. Bu yöntem muhatabın zihnini mantıklı bir şekilde eğitmek ve yönlendirmek için en saf yöntemlerden biridir.

İkinci yöntem ise öğrencilik ve bilinçlendirmedir. İnsan aklı, yakıta ihtiyaç duyan bir cihazdır. Akıl kaynak değil, analiz aracıdır ve bilgiye ihtiyaç duyar. Aktivite için aklın beslenmesi gerekir. Aklı en çok harekete geçiren şey şuur ve bilimdir. Kur'an, ilk günden itibaren insanda aklın yeşermesi için eğitim ve öğretim ile başlar. Bakara suresi 31. Ayet: Allah Âdem’e isimlerin tamamını öğretti, sonra da  onları meleklere gösterip: ‘’ Haydi doğru söylüyorsanız bunların isimlerini bana haber verin’’ buyurdu.

Allah, ilim öğrenme konusunu Peygamberimiz (sav)'e indirdiği ilk ayetlerde bildirmiştir. Alak suresi 1. ayet: Yaratan Rabbinin adıyla oku! 2. ayet:  O insanı alaktan yaratmıştır. 3-5. Ayet: Oku! Kalemle (yazmayı) öğreten böylece insana bilmediğini bildiren rabbin sonsuz kerem sahibidir.

Allah, eğitim ve öğretim şeklinde insanı eğitime yönlendirir. Yani ilahi peygamberler önce öğretmen, sonra mürebbidir. Unutulmamalıdır ki eğitimde ilk bela sabırsızlıktır.

Peygamberlerin kullandıkları bir diğer etkili yöntem ise akıl yürütme ve ispattır: Bakara suresi 111. Ayetinde şöyle buyruluyor: Bir de Yahudi ve Hristiyanlardan başkası Cennet’e girmeyecek’ dediler. Bu onların kuruntuları! De ki: ‘’ Sözünüz doğru ise delillerinizi getirin.

Kur'an müfesssiri (1964 doğumlu) Muhammed Ali Ensari'nin insan eğitimi konusundaki bir tefsir oturumunda yaptığı konuşmadan alınmıştır.

4057126