Takvanın mertebeleri

Takva ilk akla gelen haramları terktir. Bu sıradan insanların kazanabileceği takvanın ilk aşamasıdır. Ancak bazı has müminlerin ulaştığı başka bir takva seviyesi daha vardır.

Peygamberlerin gönderilmesinin neticesi, dünyada tevhidin idraki ve tevhid bilgisinin tecellisidir ve bu bilginin zuhuru, insanın Allah’a dua etmesindedir. Fatır suresi 10. ayeti:” Kim izzet isterse bilmeli ki izzet tamamıyla Allah’a aittir. Güzel sözler O’na yükselir; rızâsına uygun iş ve davranışları da O yüceltir. Sinsi sinsi kötülük tasarlayanlar için çetin bir azap vardır ve onların tuzakları altüst olur.”

Kur’an’ın öğretilerine göre Allah’ın evliyaları, Allah’la öyle bir ilişki ve konuma ulaşırlar ki Allah’a dua eder kişisel arzularını Allah’la paylaşırlar ve Allah'tan isterler. Hastalandıkları zaman Allah’tan şifa ve çocuk istediklerinde de kendilerine çocuk vermesini isterler.

Bu doğrultuda Allah’ın azizlerinden ikisi ebeveynlerinin dualarıyla dünyaya geldi. Birincisi annnesi Allah katında özel bir konuma sahip olan Hz. Meryem. Diğeri ise Hz İsa’nın kuzeni Yahya’dır. Babası Zekeriya’nın duasıyla dünyaya gelir.

Allah’ın büyük peygamberlerinden biri olan Zekeriya, eşinin çocuk sahibi olması için sadece dua etmekle kalmaz, aynı zamanda o çocuğun iyi niteliklerini de Allah’tan ister. Pek çok rivayette asla reddedilmeyen ve daima kabul olunan dualardan biri de bir babanın evladı için duasıdır.

İmam Sadık’ın (a.s) Resûlullah'tan (r.a.) rivayet ettiğine göre dört kişinin duaları asla geri çevrilmez. İlki anne-babanın evleatlarına duasıdır. Hz Zekeriya oğlunun üç sıfata sahip olması için Allah’a dua etti:  “ Rabbim!” demişti, “Benim kemiklerim zayıfladı, saçlarım ağardı. Rabbim! Ben sana ettiğim dualarda hiç eli boş dönmedim”. (Meryem:4 )

Allah’ta onun duasını kabul etti: “Allah buyurdu ki: “Ey Zekeriyyâ! Biz sana Yahyâ adında bir oğul müjdeliyoruz. Bu adı daha önce kimseye vermedik.” (Meryem:7)

Kur’an’ın anlatımında Yahya’nın özellikleri

Bu iyi haber okadar büyüktü ki Zekeriya bunun Allah’tan olduğuna emin olmak için Allah’tan işaretler istedi. Allah üçgün boyunca kendisinden başka kimseyle konuşamayacağını söyledi. Sonunda Zekeriya’nın kısır ve yaşlı olan karısı hamile kaldı ve bir çocuk doğdu.

Yahya’nın (as) Kur’an’da bahsedilen özelliklerinden biri de takvadır: “Ayrıca katımızdan ona şefkat ve ruh temizliği de (verdik). O, kötülükten çok sakınan biriydi”. (Meryem:13 )

Molla Hadi Sabzevari'ye göre tövbenin farklı dereceleri olduğu gibi, takvanın da farklı dereceleri vardır. Sıradan insanların takvası haramdan sakınmaktır ve bu takvanın birinci mertebesidir. Asil ve has müminler için olan ikinci mertebe ise zaruri olmayan helallerden dahi kaçınmaktır. Üçüncü ve en yüksek mertebe ise Allah’a ulaşma yolunda engel olan her şeyden kaçınmaktır. Yahya’nın (as) takvası bu mertebededir. Sonuç olarak bazı alimlere göre takvanın üç mertebesi vardır: Aklın takvası, bedenin takvası ve kalbin takvası.

Üniversitede öğretim görevlisi Ayetullah Seyyid Mustafa Muhakkık Damad'ın Kur’an-ı Kerim tefsir toplantısındaki konuşmasından alınmıştır.