Kur’an-ı Kerim insanlara istişareyi tavsiye eder

Bilgisi sınırlı olan insanoğlu, doğru hareket edebilmek için daha bilgili olanlara danışmak, onların bilgi ve tecrübelerinden istifade etmek istidadında yaratılmış bir varlıktır.

Bir iş yaparken ehline sormaya "meşveret" veya "istişare" denir. İstişare sünnettir.

İstişare, kişinin başta düşünce sahipleri ve uzmanlar olmak üzere başkalarının düşünce ve fikirlerine aşina olmasına, onların düşünce ve fikirlerini kendi düşünce ve görüşlerinin yanına koyarak kendi düşünce, kavrayış gücünü genişliği ve derinliğini artırarak diğer insanların düşünce ve fikirlerinden yararlanmasıdır.

İnsanoğlunun düşünce ve tecrübesinin sınırlı olması nedeniyle insan, hayatın bazı problemlerinde ve zorluklarında karar veremez, başkalarının tecrübe ve düşüncelerinden yararlanmak siter. Bilge ve tecrübeli kişilerle istişâre etmek, kişinin gelişimine katkıda bulunur ve ondan yararlanmayı reddetmek bu büyümeyi engelleyebilir.

İstişâre faydalı bir süreçtir. Sorunların üstesinden gelmek ve düşünsel gelişim için temel sağlayabilir teşhis ve karar verme sürecini artırabilir. Bu yüzden toplumun verimliliği ve dinamizmi istişâreye bağlıdır.

Kur’an-ı Kerim, istişârenin önemini açık bir şekilde vurgulamış aynı zamanda Hz. Peygamber’e istişâre etmeyi emretmiştir. Nitekim Hz. Peygamber’in, sadece kendi görüşüyle amel etmediğini, gerektiğinde ashâbıyla istişâre ettiğini görmekteyiz. Hz. Peygamber’in hayatı kuşatan birçok alanda istişâreleri bulunmaktadır. Al-i İmrân suresi 159. ayetinde şöyle buyurulmaktadır: “Sen onlara sırf Allah’ın lütfettiği merhamet sayesinde yumuşak davrandın. Eğer kaba, katı kalpli olsaydın, hiç şüphesiz etrafından dağılır giderlerdi. Onları affet, onların bağışlanmasını dile, iş hakkında onlara danış, karar verince de Allah’a güven, doğrusu Allah kendisine güvenenleri sever”.

Kur’an-ı Kerim’de istişâre vacip olan hususlarla birlikte belirtilmiştir. O halde Allah’a itaat etmeleri ve namaz kılmaları gerektiği gibi, istişarelerde de ciddi olmalıdırlar: “Rablerinin çağrısına uyarlar, namazı özenle kılarlar. İşleri de aralarındaki danışma ile yürür. Kendilerine verdiğimiz rızıktan başkaları için harcarlar”. (Şûrâ:38)

İstişârenin ilkeleri vardır. Sadece bir kişiden yardım almamalı ve her dediğini yapmamalıyız. İslam yolu belirlemiştir. Önce başkalarının görüş ve fikirlerini dinleyip en iyisini seçmeliyiz. “Sahte tanrılara kulluk etmekten kaçınan, yüzünü ve özünü Allah’a çevirenlere müjdeler olsun! Söylenenleri dinleyip de en güzeline uyan kullarımı müjdele! İşte Allah’ın doğru yolu buldurduğu kimseler onlardır, asıl akıl iz‘an sahipleri de onlardır.” (Zümer suresi: 17-18)

İstişâre ettiğimiz kişinin bilge, deneyimli ve ileri görüşlü,sır saklayan ve arkadaş canlısı olması koşulu insanın ilerlemesinin ve başarısının kilit faktörlerinden biridir.