Yahudilerin Müslümanlara karşı sözlerinden dönmeleri
Yahudi grupları verdikleri sözde durmayarak Müslümanların düşmanlarına yardım ettiler ve bu onların Medine’den sürülmelerine yol açtı. Haşr Suresi’nde bu konu ele alınmaktadır.
Kur’an-ı Kerim’in elli dokuzuncu, iniş sırasına göre yüz birinci suresi olan Haşr suresi Medine döneminde inmiştir. 24 ayettir. Yirmi sekizinci cüzde yer alır.
Sure, adını ikinci ayette geçen “elHaşr” kelimesinden almıştır. Haşr, toplamak demektir. Surede başlıca,Medine’de yaşamakta olan ve Hz.Peygamberle yaptıkları antlaşmaya ihanet ederek İslam toplumunu ortadan kaldırmak üzere Mekkeli müşriklerle ittifak yapan Nadîroğulları’nın Medine’den topluca sürülmesi hadisesi ile Yahudilerle antlaşma yapan münafıklar konu edilmektedir.
Bu surenin konuları genel olarak Allah’ın güzel isim ve sıfatlarla tanıtılması, İslam'da savaş kurallarının ve hükümlerinin belirtilmesi, Yahudilerin ve münafıkların tehlikeleri ve bunların İslam’a karşı ortak komploları, Allah’ı unutmanın sonuçları, yaratılmışların genel olarak Yüce Allah’ı tesbihi ve Kur’an-ı Kerim’in insan nefsini ve ruhunu arındırmadaki etkisinden bahsedilmiştir.
Haşr suresi Allah’ı tesbih ile başlar. “Göklerde bulunanlar da yerde bulunanlar da Allah’ı tesbih etmektedir. O üstündür, hikmet sahibidir.”
Tesbih terimi kısaca, bir yandan “şuurlu varlıkların iradî olarak Allah Teâlâ’nın her türlü noksanlıktan uzak olduğunu söz ve davranışlarla ortaya koymaları” diğer yandan da “evrendeki bütün varlıkların ilâhî yasalara zorunlu olarak boyun eğip O’nun hükümranlığını itiraf etmeleri” anlamına gelir.
Devamında, Medine’de sözlerinden dönen Yahudilerle Müslümanların çatışması, Müslümanların Yahudilerle savaşması ve Medine’den kovulmalarına işaret eder. Ayetlere göre hiç kimse Müslümanların Yahudileri yenebilecek güce sahip olduğunu düşünmüyordu, ancak “Allah yüreklerine korku düşürdü; öyle ki evlerini hem kendi elleriyle hem de müminlerin elleriyle yıkıyorlardı.” (Haşr:2)
Daha sonra çatışmasız sona eren savaşın oluşumu bahanesiyle savaş ganimetlerinin dağıtımı ile ilgili kurallardan bahsedilmekte aynı zamanda münafıklara serzenişte bulunarak Müslümanlara karşı hain davranışları ifşa edilmektedir.
Ayrıca kısa bir bölümde ayetler, Kur’an-ı Kerim’i anlatarak onun insan nefsini arındırmadaki etkilerini açıklar. Son olarak Allah’ı tanıma yolunda insana yardımcı olan Allah’ın cemal ve izzetinden güzel isim ve sıfatlarının önemli bir kısmı sıralanır.
