Hakikatı göstermek için nur ve karanlığın karşılaştırılması

TAHRAN (IQNA)- İnsanoğlu dünyaya geldiği andan itibaren her zaman nesneleri veya insanları karşılaştırmaya çalışır. Hangi oyuncak daha iyi? hangi elbise daha iyi gibi. Eğitimin karşılaştırması zihinsel ve düşünsel gelişime neden olan yöntemlerden biridir.

Her insan aynı zihinsel ve psikolojik şartlara sahip olmayıp bazılarına eziyet gibi gelen şeyler bazıları için mutluluk ve neşe kaynağıdır. Bu nedenle, her kişinin eğitim yöntemleri ruh haline göre farklıdır. Hz  İbrahim’in (a.s) kullandığı eğitim yöntemlerinden biri de mukayese etmek ve karşılaştırmadır.

Bir öğretmen davranışları karşılaştırarak öğrencisinin zihninde bir model oluşturabilir, böylece öğrenci otomatik olarak doğru yolu bulabilir. İnsan davranışlarını karşılaştırarak, zayıf ve güçlü yanlarını bilerek kendine güven ve daha yüksek bir sosyal statü elde edebilir.

Hz Ali (a.s) Nehcü’l Belağa’da davranışların karşılaştırılmasına işaret ederek 121. Hikmetli sözünde şöyle demiştir:

 “İki amel arasındaki fark ne kadar da uzaktır (çok­tur): Birinin tadı gider, kötü sonucu kalır; diğerinin ise zahmeti geçer, ecri kalır.”

Hz İbrahim putperestleri bu amellerinden vazgeçirmek için bu yöntemi kullanmış olup hiçbir özelliği olmayan güçsüz putları, İbadetleri insanı kurtuluşa erdiren Allah ile karşılaştırarak putperestlerin zihinsel yapısını bozar:

1-Şuarâ suresi 72-73: “İbrâhim, “Peki ama, dedi, dua ettiğinizde onlar sizi işitiyorlar mı? Yahut size fayda veya zarar verebiliyorlar mı?”

2- Enbiyâ  suresi 66-67. ayetleri: “İbrâhim, “öyleyse Allah’ı bırakıp da size ne fayda ne de zarar veremeyen şeylere mi tapıyorsunuz? Size de Allah’ı bırakıp taptığınız bu şeylere de yuf olsun! Siz aklınızı kullanmaz mısınız?” dedi.”

Ayetullah Mekarim Şirazi bu ayetin tefsiri hakkında şöyle yazdı: Konuşamayan, şuur ve anlayış gücü olmayan, kendini savunamayan ve yardım isteyemeyen bu ilâhlar neye yarar? Allah’a ibadet etmek O’nun ibadet  etmeye layık olmasından kaynaklanır. Bunun ölü putlar için bir anlamı yoktur. Bu onlardan elde edilecek bir fayda beklentisinden ya da onları kaybetme korkusundandır. Hz İbrahim’in putları kırma eylemi onların hiçbir fayda veya zararlarının olmadığını gösterir.

Hz İbrahim onlara putların hiçbir fayda vermediğini gösterdikten sonra ikinci mukayeseye başlar. Sözlerinde Cenab-ı Hakk’a kulluk etmenin putlara tapmanın aksine hayır ve faydalarla dolu olduğunu anlatır.

Şuarâ suresi 75-82. ayetleri:” İbrâhim dedi ki: “İyi de sizin ve önceki atalarınızın neye taptığınızı hiç düşündünüz mü?  İyi bilin ki âlemlerin rabbi dışında taptıklarınız benim düşmanımdır;  O, beni yaratan ve bana doğru yolu gösterendir. Beni yediren ve içirendir. Hastalandığım zaman bana şifa verendir. Canımı alacak olan, sonra beni yeniden diriltecek olandır. Hesap günü hatalarımı bağışlayacağını umduğum yine O’dur.”

Bu karşılaştırmadan sonra putlara tapmak için hiçbir sebep kalmıyor. O kadar ikna edici ve akıllıcaydı ki kimse inkâr edemez Ama bazıları kalplerinde hastalık olduğundan dolayı hakikatın peşinde olmazlar ve yaptıklarından da dönmezler.