Hz. Muhammed’e (s.a.v) nazil olan ilk ayetler
Son peygamber Hz. Muhammed’e (s.a.v) gönderilmeye başlanan ilahi vahyin başlangıç ayetleri; Allah’ın mutlak yaratıcı, insanın da Allah’ın yarattığı bir varlık olduğu, yaratan ile yaratılan arasındaki Rab-kul ilişkisinin ilimle sağlandığı ana mesajlarını içermektedir. Hz. Muhammed’e inen Alak suresinin bu ilk beş ayetinin temas ettiği konular, Kur’an’ın 23 yıllık nüzul sürecinde tafsilâtıyla anlatılmıştır.
Alak suresi Mekke döneminde inmiş olup 19 ayettir. 30. cüzde yer almaktadır. Mushaftaki sıralamada doksan altıncı, iniş sırasına göre birinci suredir.
Sure adını ikinci ayette geçen “Alak” kelimesinden almıştır.
Müfessirlere göre, Peygamber Efendimiz Hira mağarasına çekilerek günlü ve bütün varlığıyla Allah’a yönelmişti. İşte bu sırada meleklerin en büyüğü olan Cebrail Allah’ın emriyle Peygamber’imize gelerek “Oku” dedi ve bu emri üç defa tekrarladı. Sevgili Peygamber’imiz “ Ben okuma bilmem” deyince Cebrail Alak suresinin ilk beş ayetini tebliği etti. “Yaratan rabbinin adıyla oku! O, insanı alaktan (asılıp tutunan zigottan) yaratmıştır. Oku! Kalemle (yazmayı) öğreten, (böylece) insana bilmediğini bildiren rabbin sonsuz kerem sahibidir.”
Alak suresinin genel anlamında, tevhidi hatırlatmak, ilim ve kalemi yüceltmek ve dünya malı ile insanın isyanı arasındaki ilişkiden bahsedilir.
Surede Allah, Peygamber Efendimiz’e (s.a.v) okumasını emreder, ardından insanın değersiz bir kan pıhtısından yaratıldığını tüm azameti ile anlatır. Allah’ın lütfu ve affediciliği ile insanın gelişimini ve onun bilim, bilgi ve kalemle aşinalığından bahseder. Surede ayrıca isyan eden insanlardan bahsedilmekte ve insanları doğru yola ulaşmaktan ve salih ameller işlemekten alıkoyanlar için acı bir azaba işaret etmektedir. Surenin sonunda secde etmeyi ve Allah’a yaklaşmayı emreder.
Allah, Kur’an’ın ilk inen ayetlerinde İslam Peygamber’ine (s.a.v) okumayı emretmektedir. Allameh Tabatabai, bu okumayı Kur’an ayetlerini okumak olarak değerlendirir.
