Aile üyelerinin özel hayatı ve eğitim hedefleri
iyiliği emredip kötülükten sakındırmak gibi konuların yer aldığı eğitim, yeteneklerin yeşermesi demektir. Dolayısıyla eğitimden ve eğitim amacıyla insanların özel hayatına girilmesinin caiz olup olmadığından bahsedersek, eğitimin genel anlamı söz konusu olur. Özel hayat kaynağı ayet ve rivayetlerde bulunmayan bir unvandır.
Özel hayata saygıyı ifade eden başlıklara yer verilmiştir. Örneğin Hucurat suresi 12. ayetinde olduğu gibi: “Zannın çoğundan sakının; çünkü bazı zanlar günahtır. Gizlilikleri araştırmayın, birbirinizin gıybetini yapmayın; “ Üç kötü huy ve alışkanlık ele alınmış, etkili bir üslûpla yasaklanmıştır: Gerçek bilgi ve kanıta değil, tahmine dayalı hüküm (zan), insanların gizliliklerini araştırmak (tecessüs) ve insanları arkalarından çekiştirmek (gıybet).
Tecessüs bir olayın iç yüzünü kurcalamak ayıp ve kusurları aramak anlamına gelir. Yani Kur’an izinsiz olarak insanların özel yaşamlarına müdahale etmeyi yasaklar.
Başkalarının evine girmenin ve onları dinlemenin haram olması konumuzla bağlantılı diğer konulardır.
Bu nedenle Kur’an, kişinin başkalarından gizlediği bir yere, onun izni olmaksızın girilmesini yasaklamıştır. Evlere girmek, kulak misafiri olmak, Müslümanların mahrem yerlerini, yani insanların başkalarından gizlediği veya göstermekten hoşlanmadığı şeyleri aramanın haram olduğuna dair beyanlar bulunmaktadır. Avret insanların görmekten utandığı şeydir. Bu tür rivayetler, insanların başkalarından gizledikleri şeyleri görmeye çalışmamak gerektiğine işaret etmektedir. Bu, başkalarının özel hayatına saygı duymanın bir örneğidir.
Burada eğitim için herhangi bir yöntem kullanılabilir mi sorusu gündeme gelir. Şunu söylemeliyim ki, amaç araçları haklı çıkarmaz, çünkü bazen dinde yalan söylenmesine izin verilmiştir.
Fakihlerin bu konudaki görüşü nedir? Burada iki görüşe sahibiz. Birincisi , insanların özel hayatına eğitim amacıyla dahi olsa girilmesi caiz değildir. Eğitim amaçlı da olsa, bu işin doğru ekipmanla yapılması gerekiyor. Bazıları bunun caiz olduğuna inanır ve deliler getirerek bazı rivayetlerde bazı durumlarda başkalarının konulmalarına kulak misafiri olmaktan bahsedilir.
Örnek olarak Hazret, iki hizmetçisinin birbirine uygunsuz sözler söylediğini görmüş, onları gizlice dinlemiş ve sonra ayrı bir şehre göndermiştir. Bu delil tartışmalı olabilecek şekilde bazı durumda başkalarının kapı arkasından dinlenebileceğini doğrulamaktadır.
Bu alanda asıl sebep Kur’an-ı Kerim’in Tahrîm suresi 6. ayetidir: “Ey iman edenler! Kendinizi ve ailenizi yakıtı insanlar ve taşlar olan ateşten koruyun.” Bu ayette kendinizi ve çocuklarınızı cehennem ateşinden kesinlikle uzak tutmanız emredilmiştir.
Bu görüşe göre başkalarının özel hayatına girilmesi caiz değildir. Dolayısıyla birinci hükme göre kişilerin özel hayatlarına girilmesi mümkün olmamakla birlikte, eğitim ve koruma amaçlı özel hayata girmekten başka çare kalmamışsa koruma yükümlülüğü ile özel hayatın gizliliğine saygı arasında çelişki meydana gelir. Bu durumda öncelikler değerlendirilmelidir.
Din araştırmacısı Hadi Acemi’nin “Eğitim amacıyla çocukların ve eşin özel hayatına girilemez” başlığı altındaki toplantıdaki konuşmasından alıntıdır.
