Allah’ın sıfatlarını tanımanın yolu
Bu bahis İman ve küfrün sınırında olduğu ve insanın en ufak bir hatasında dünya ve ahiretini kaybedebileceği konulardan biridir. Vahyin bu konudaki görüşünü bilmek çok önemlidir.
Kur’an-ı Kerim’de Allah kendi isim ve sıfatlarına bir bölüm ayırmış olup orada kendini tanıtır. Şûrâ suresi 11. ayeti: “Gökleri ve yeri yaratan O’dur. Size kendinizden eşler, hayvanlardan da çiftler yarattı. Bu şekilde çoğalmanızı sağlamaktadır. O’na benzer hiçbir şey yoktur. O her şeyi işitir, her şeyi görür.”
İmam Ali (a.s.) Nehcü’l Belağa’nın 91. hutbesinde, insanların hata yapmasını engelleyen ve Allah’ın sıfatlarını bilmekle ilgili genel bir kural getirmektedir:
“Ey soru soran, bir bak! Kur’an sana O’nun sıfatlarından neyi anlatıyorsa ona uy, hidayeti gösteren nuru ile ışıklan; şeytanın bilmeni mükellef kıldığı, ama Kitap’ta sana farz kılınmayan, Resulullah’ın (s.a.v) sünnetinde ve hidayet önderlerinde de eseri olmayan şeylerin ilmini şanı yüce olan Allah’a bırak. Allah’ın, üzerindeki nihai hakkı budur.”
Bu kurala göre kişinin Allah’ın sıfatları konusundaki araştırmasını Kur’an’ın ve Masumlar’ın söyledikleriyle sınırlı tutması ve bunun ötesine geçmemesi gerekir. Bu insanın yapmak zorunda olduğu nihai bir şeydir. İnsan haddini ve sınırlarını bilmeli ve onun dışına çıkmamalıdır.
Bu konular hakkında kırmızı çizgilerin olması insanoğlunun düşüncesinin ve bildiği herşeyin sınırlı olmasından kaynaklanır. İnsan yaşadığı dünya hakkında bile yeterli bilgiye sahip değilken nasıl Allah’ın sıfatları hakkında konuşabilir. Allah’ın sıfatları insan anlayışının ötesindedir. Allah’ın sıfatları sınırsızdır. Allah’ın merhametine, sevgisine ve adaletine bir sınır koyamayız. İnsan, Allah’ın sıfatlarının sınırsızlığını ve sonsuzluğunu tam anlamıyla dahi kavrayamaz. Peki Kur’an’ın ve masumların rehberliği olmadan nasıl konuşulabilir? Bundaki tehlikelerden biri, benzetme tuzağına düşmemiz ve Allah’ın sonsuz olan sıfatlarını, insanların sonlu olan sıfatlarıyla karşılaştırmamızdır.
Ya da bazıları, Allah’ın bir bedene sahip olmayı ve mekânda sınırlı olmayı gerektiren sıfatlarını yanlış değerlendirdiler.
Ancak Emir el-Müminin’in ifade ettiği kurala teveccüh edersek Allah hakkındaki bu tür düşüncelerin yanlış olduğunu anlarız.
Şûrâ suresi 11. ayetinde Cenab-ı Hak “O’na benzer hiçbir şey yoktur.” buyuruyor.
Bu nedenle bu kural gereği Allah’ın sıfatlarını bilmek için Kur’an’ın ve masumların bize öğrettiği yere kadar gitmeliyiz.
