IQNA

Kur’an-ı Kerim’de ahlak / 3

Kur’an-ı Kerim’de kötü zan ve kuşku

13:51 - March 02, 2024
Haber kodu: 3483502
IQNA – Zan, dini literatürde sıkça ifade edilen bir kavramdır. Kur’an’ın nüzulü ile birlikte İslami literatürde dikkat çeken zan, bireysel ve toplumsal anlamda taşıdığı iyi ve kötü anlamlarından dolayı, hadislerde de çokça zikredilmiştir.

Kur’an-ı Kerim’de sû-i zanna ve ondan kaçınmaya çokça vurgu yapıldığı dikkat çekmektedir.

Vahiy Kelam’ında toplumda güven kaybına neden olan ve dolayısıyla toplumun temellerini yıkan şeylerden biri de başkaları hakkında kötü düşünmektir.

Allah’a ve mümine karşı şüphe duymak tehlikeli ve kötü olup ayetlerde yasaklanmıştır. Karamsarlık, olumsuz düşünme, şüphecilik, insan ve çevresindekilere zarar veren, aynı zamanda hayatı çekilmez hale getiren ahlaki rezilliklerden biridir.

İslam’a göre sû-i zan günah sayılmaktadır. Hucurât suresi 12. ayette şöyle buyruluyor: “Ey iman edenler! Zannın çoğundan sakının; çünkü bazı zanlar günahtır. Gizlilikleri araştırmayın, birbirinizin gıybetini yapmayın; herhangi biriniz, ölmüş kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? Tabii ki bundan tiksindiniz! Allah’a itaatsizlikten de sakının. Allah tövbeleri çokça kabul etmektedir, rahmeti sonsuzdur.”

Bu ayette üç kötü huy ve alışkanlık ele alınmış, etkili bir üslûpla yasaklanmıştır: Gerçek bilgi ve kanıta değil, tahmine dayalı hüküm (zan), insanların gizliliklerini araştırmak (tecessüs) ve insanları arkalarından çekiştirmek (gıybet).

İnsanın davranışı aklından geçenlerin bir göstergesidir. Çünkü insan düşündüğü gibi davranır. Dolayısıyla başkaları hakkında sürekli kötü düşünen bir kişi, başkalarına karşı kötü davranır ve güvenini kaybeder.

Fetih suresi 12. ayeti: “Tam aksine siz, resulün ve müminlerin artık ailelerine hiç dönemeyeceklerini sandınız, bu gönlünüze hoş geldi. Kötü zanna kapıldınız ve kaybedenler siz oldunuz!”

Yani sû-i zan insanın kalbini yok eder, şahsiyetini bozar.

Diğer bir ayette Allah, Cenab-ı Hakk’a  karşı kötü düşünceye işaret etmektedir. Fetif suresi 6. ayeti: “Erkek olsun, kadın olsun, Allah hakkında kötü zan besleyen münafıkları ve müşrikleri de cezalandırsın. Kötülük ve belâ çemberi asıl onların boyunlarına geçmiştir. Allah onlara gazap etmiş, kendilerini lânetlemiş ve onlar için cehennemi hazırlamıştır. Orası ne kötü bir varış yeridir!”          

Allah’a karşı kötü zanları Allah’ın Peygamberine verdiği sözlerin hiçbir zaman gerçekleşmeyeceği ve Müslümanların düşmanları mağlup edemeyecekleri yönündeydi oysa  Allah Müslümanlara zaferi vaat etmişti ve sonunda gerçekleşti. Münafıklar ve müşriklerin Allah hakkında kötü zan sahibi olmaları müminlerin ise kalplerinin güzel düşüncelerle dolu olması, müşrik ve münafıkların eşyanın zahirî görünüşüne aldanmalarından müminlerin ise eşyanın batınî görünüşüne teveccüh etmelerinden kaynaklanır.

Kur’an-ı Kerim’de su-i zan şiddetle kınanmakta ve bu suçu işleyenlere acı cezalar vaat edilmektedir.

Etiketler: kuran ، şüphe ، kötü zanlar ، müslüman ، islam
captcha