Kanadalı-Amerikalı Müslüman yazar Thomas Ballantyn Irving kimdir?
Thomas Ballantyn Irving El Hajj Ta’lim Ali Ebu Nasr olarak da tanınır. Irving Ontoria’da doğmuş, 1950’lerin başında Müslüman olmuştur.Toronto üniversitesi’nden Modern Diller alanında lisans, McGill Üniversitesi’nden yüksek lisans ve 1940 yılında Pricton Üniversi’tesinden Yakın Doğu Çalışmaları alanında doktora derecesi aldı.
Kur’an’ın bilinen en eski İngilizce çevirisi, Alcoran adıyla 1649 yılına ait olup, Sieur du Ryer’in L’Alcoran de Mahomet adlı eserinin Fransızca çevirisinden Alexander Ross tarafından yapılmış olduğu düşünülmektedir.
Alcoran of Mohammed 1734’te yapılan ilk akademik Kur’an çevirisiydi ve 200 yıl boyunca en yaygın olarak kullanılan İngilizce çeviriydi.
Müslümanların Kur’an’ı İngilizceye çevirmeye başlamaları 20. yüzyılın başlarına rastlar. Aslen Hindistan’ın Allahabad kentinden olan Mirza Ebul Fazl, 1910 yılında ilk Müslüman çevirisini hazırladı. Daha sonra Arthur Arberry’in, 1955 yılında Tefsir-i Kur’an-ı (The Koran Interpreted) bir İslam alimi tarafından yapılan ilk İngilizce Kur’an çevirisi olup Arapça metnin ritmini ve melodisini korumaya çalıştı.
1990 yılında Ümmü Rahman Ömer isimli Müslüman bir kadın “Kur’an-ı Kerim: Arapça Metin ve İngilizce Meali” (The Holy Qur'an: Arabic Text and English Translation) başlığı altında Kur’an’nın ilk çevirisini yayınladı. 20. yüzyılın sonlarında, Kur’an-ı Kerim’in İngilizceye çok sayıda çevirisi yapılmış olsa da, 1985 yılında Kanadalı-Amerikalı bir Müslüman Thomas İrving Kur’an’nın İngilizce ilk tam çevirisini tamamladı ve Kur’an mesajının bölgede yayılmasına katkıda bulundu.
Kendini İslam çalışmalarına adamış bir İslamalog: Thomas Irving
Irving, İslam üzerine çok sayıda kitap yayınladı; bunlar arasında Müslüman olarak mı doğdun? (Had You Been Born a Muslim), İslam ve Özü (Islam and Its Essence), İslam ve yeniden doğuş (Islam Resurgent) ve İslam’da büyümek (Growing up in Islam) yer alıyor. Ayrıca İspanyolca birkaç kitap da yazmıştır.
Irving, Amerika’daki New Jersey’deki Princeton Üniversitesi, Minneapolis Üniversitesi ve Tennessee Üniversitesi dahil olmak üzere çeşitli üniversitelerde ders verdi. 1980 yılında Tennessee Üniversitesi’nden İspanyolca ve Arapça profesörü olarak emekli oldu.
1981-1986 yılları arasında Chicago’daki Amerikan İslam Koleji’nin müdürü olarak görev yaptı ve burada Kur’an çevirisini yayınladı. 1983 yılında İslam’a yaptığı hizmetlerden dolayı Pakistan Hükümeti tarafından kendisine İslam’a hizmetinden dolayı En iyi Yıldız nişanı verildi. Thomas Irving, uzun süredir Alzheimer hastalığıyla mücadele ettikten sonra 24 Eylül 2002’de öldü.
Yeni nesil Müslümanlar için bir çeviri
Irving’in çevirisi “Kur’an: İlk Amerikan Versiyonu” 1985’te yayımlandı. Bu çeviride giriş bölümünde önceki çevirileri eleştirmiş ve Noldeke ile Bell’in taraflı ve önyargılı araştırmalarını önemsiz olarak nitelendirmiştir.
Bu çalışmasında Irving eski İngilizce üslubuna alışkın olmayan genç Kuzey Amerikalı Müslümanların da anlayabileceği bir hale getirme çabasındadır.
Bu çeviri, aralarında Suriye’den Amerika’ya göç eden Müslümanlar tarafından çeşitli bağışçıların maddi destekleriyle yayımlandı. Bu eserin yayımlanması ABD’yi İslami faaliyetlerin merkezi haline getiren ve İngiliz Milletler Topluluğu’nun İslami kitap yayımcılığı alanındaki hakimiyetine son veren küreselleşme sürecinin bir parçasıydı.
II. Dünya Savaşı’ndan sonra, özellikle 1966’dan sonra Orta Doğu ve Güney Asya’dan gelen kitlesel göç, eğitimli, orta sınıf bir Kuzey Amerika Müslüman topluluğunun ortaya çıkmasına neden oldu. İngilizce İslami edebiyata olan talebin artmasıyla birlikte, 1970’lerin başından itibaren özellikle Chicago’da çok sayıda İslami yayınevi açıldı.
İslami eserlerin yayımlanması merkezinin değişmesi
1970 ve 1980’li yıllarda Kur’an çevirilerinin üretimi ve dağıtımının başlıca merkezi ABD oldu. 20. yüzyılın ortalarına kadar bu pazar, özellikle Muhammed Ali ve Abdullah Yusuf Ali’nin çevirileri olmak üzere, Hint alt kıtasında üretilen çevirilerin hakimiyeti altındaydı. 1977 yılında Chicago’daki American Trust Publications, Suudi Arabistan’ın da desteğiyle Yusuf Ali’nin çevirisini yeniden yayınladı; bunu 1983 yılında Maryland’deki Amana Publications’ın yeni bir baskısı izledi.
Hal böyleyken Chicago ve ABD’nin en eski İslam yayınevi olan Kazi, 1982’de Marmaduke Pickthall’ın Kur’an çevirisinin yeni bir baskısını yayınladı. New York’taki bir Şii yayınevi Habib Şakir’in Kur’an’ının yeni bir baskısını yayınladı. Bu hareketlilik yayıncılık alanını çeşitlendirdi, ancak İngiliz ve Hint etkisi güçlü kaldı.
Thomas Ballantyne Irving, Kuzey Amerika’da öncü bir rol oynayarak 1968 yılında Kur’an ayetlerinden oluşan ilk tematik seçkiyi yayınladı. İkinci baskısı Nijerya’da yayınlandı. Daha sonra Kur’an: İlk Amerikan Versiyonu adlı eseriyle, İslam’ın tarafsız bir şekilde sunulması arayışında olan Kuzey Amerika’daki ikinci ve üçüncü genç nesil Müslümanlar için bu eseri ortaya çıkardı ve önceki çevirilerin sınırlılıklarını eleştirdi.
İslam’ın tarafsız bir şekilde aktarılmasını isteyen gayrimüslimler için de çeviriler yaptı. Mevcut çevirilerin hiçbirinin bu okuyucular için uygun olmadığını ileri sürdü.
Göçmen toplulukların Irving’in çevirisine desteği
Thomas Irving Kuzey Amerika’daki genç Müslüman nesiller için Kur’an’nın anlaşılır ve basit bir çevirisini sunmak istiyordu. Karmaşık İngilizcenin kullanılmasını reddetti ve Kur’an’ın Arapça ile vahyedildiği gibi, çevirisinin de açık olması gerektiğini savundu. Bu nedenle Irving’in İngilizce çevirisi, özlü, akıcı ve saygılı bir üslup ile yazılmıştır.
Çevirisini erişilebilir kılmak ve yaygın bir şekilde dağıtmak için Irving’in fona ihtiyacı vardı ve bunun için göçmen Müslüman topluluklarıyla ve ABD dışındaki Müslüman bağışçılarla olan iyi bağlantılarından yararlandı. Kanada Müslümanlarından, Katar’dan ve diğer Fars Körfezi ülkelerinden bağışlar aldı. Özellikle 1968’de Kur’an’dan seçtiği bölümleri yayınlamış olan ve onu tam bir çeviri üretmeye iten Cedar Rapids, Iowa’daki Ossi kardeşlerin yaptığı katkıyı vurguladı.
Ossiler yirminci yüzyılın başlarında, bugün Güney Lübnan’da bulunan Osmanlı Suriyesi’nin bir bölümündeki ağırlıklı olarak Şii bir köyden gelen göçmenlerdi. Iowa’ya yerleşen ilk Müslüman aileler arasındaydılar ve Kuzey Amerika’daki en eski ayakta duran, özel olarak inşa edilmiş cami olan ve 1934’te tamamlanan Cedar Rapids’teki Amerika Ana Camisi’nin inşasına yardım ettiler. Başlangıçta bir bakkal dükkanı olan aile işletmeleri, 1974’te ailenin bazı üyelerinin Midamar şirketini kurmasıyla büyük bir helal gıda işletmesine dönüştü ve bu şirketin ekonomik başarısı aynı zamanda Irving’in Kuran tercümesinin dağıtımını da finanse etti.
Irving’in çevirisi ABD’de Hilali ve Han’ın çevirilerinden daha başarılı olup çeviri 1990’lı ve 2000’li yıllarda yeni bir baskıyla yayımlanmışsa da Yusuf Ali’ye kıyasla popülaritesi daha az olmuştur.
Irving’in çevirisi önemli bir dönüm noktası oldu. Irving, Yusuf Ali’nin 1934’te ettiği ‘İngilizceyi İslami bir dil yapma’ yeminini yerine getirdi, ancak 1970’lere gelindiğinde bu çabanın merkezi Britanya İmparatorluğu’nun kalbinden Amerika Birleşik Devletleri’ne taşınmıştı.
Irving’in çevirisi, gerçek bir Amerikan İslami yayıncılık sektörünün kendi başına geldiği o dönemde Avrupa sömürge imparatorluklarından kurtulma sürecinin göstergesidir. Bu yeni Amerikan yayıncılık endüstrisi, göçmen ağlarına bağımlıydı ve Orta Doğu ve Güney Asya’daki çok çeşitli finansman kaynaklarından yararlanıyordu. Bu bölgeler de Avrupa’dan ziyade giderek ABD ile ticaret yapmaya çalışıyordu. Böylece II. Dünya Savaşı’ndan sonra ortaya çıkan kapalı Amerikan sistemi süreli olarak sorgulandı. ABD’deki Müslüman topluluklar paradoksal bir biçimde aynı anda hem daha Amerikalı hem de daha küresel hale geldi.
4265572
