ظاهرگرایی شدید تکفیری‌ها برگرفته از افکار و عقاید «ابن قیم جوزی» است
گروه بین‌الملل: ظاهرگرایی شدید گروه‌ها و جریان‌های تکفیری و فهم نادرست آنها از روایات برگرفته از افکار و عقاید «ابن قیم جوزی»، شاگرد و مدافع «ابن تیمیه»(بنیانگذار نظری و فکری فرقه وهابیت) است.
حجتالاسلاموالمسلمین «مهدی فرمانیان»، رئیس دانشکده مذاهب اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با بیان این مطلب گفت: حضور و نفوذ غرب در جهان اسلام یکی از عوامل اصلی ظهور جریان‌های تکفیری است؛ از زمانی که فرهنگ غرب در جهان اسلام پدیدار شد، همچنان که در ایران هم همین فضا به وجود آمد، جریان‌های مختلفی برای مواجهه با نفوذ فرهنگ غربی پدیدار شدند که عده‌ای به تقابل و عده‌ای به پذیرش این فرهنگ پرداختند و عده‌ای نیز به صورت مشروط فرهنگ غربی را پذیرفتند.
وی افزود: همچنین، عملکرد تقابل با فرهنگ غرب، گرایش‌های افراطی را تقویت کرد که در همین راستا، افراط‌گرایان توجیهات دینی نیز ایجاد کردند که عامل اصلی به‌وجود آمدن سلفی‌های جهادی یا گروه‌های تکفیری برای مبارزه با فرهنگ غرب شد.
حجتالاسلاموالمسلمین فرمانیان در ادامه اظهار داشت: تکفیری‌ها برای این که فرهنگ غرب را از بین ببرند، به رویکرد جنگ مسلحانه گرایش پیدا کردند و متأسفانه اکنون آنها خود بلای جهان اسلام شده‌اند که از معضل جهان غرب بیشتر خود را نمود می‌دهد.
رئیس دانشکده مذاهب اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب در ادامه عنوان کرد: از دیگر عوامل مهم فرهنگی که باعث پیدایش گروه‌های تکفیری شده، فضای سیاسی حاکم بر جهان اهل سنت بعد از خلافت عثمانی‌ها و فروپاشی امپراطوری عثمانی است.
وی افزود: از آنجا که برای اهل سنت، امپراطوری و خلافت اسلامی خیلی مهم است و در طول تاریخ به این مسئله حساس بودهاند، بعد از فروپاشی امپراطوری عثمانی بسیاری از متفکران و علمای اهل سنت در پی احیای خلافت اسلامی بوده و اگر میسر نمی‌شد به دنبال تشکیل حکومت اسلامی بودهاند.
حجت‌الاسلام فرمانیان تأکید کرد: در همین راستا، گروه‌های متعددی در جهان اسلام به‌وجود آمدند، اما اتفاقی که افتاد این بود که این جریان‌های اسلام‌گرای سیاسی به شدت توسط حاکمان سکولار و دیکتاتوری که غالبا گرایش سکولاری و اباحه‌گری در جهان اسلام دارند، سرکوب شدند و همین مسئله منجر شد، عده‌ای با تغییر در مفاهیم اسلامی رویکرد تکفیری به خود بگیرند و فضایی ایجاد کنند که جهان اسلام امروز گرفتار آن است.
فقر فرهنگی، علمی و اقتصادی جهان اسلام؛ از عوامل پیدایش گروه‌های تکفیری
حجتالاسلاموالمسلمین مهدی فرمانیان در ادامه اظهار داشت: فقر فرهنگی، علمی و اقتصادی در جهان اسلام که در برخی کشورهای مسلمان سنی این فضا خیلی بیشتر است؛ از دیگر عوامل پیدایش گروه‌های تکفیری است، چرا که در کشوری مانند مصر که دروازه فرهنگ اهل سنت تلقی می‌شود و جامعه اهل سنت به شدت تحت تأثیر این کشور هستند، گروه‌های تکفیری ابتدا از این کشور ظهور پیدا کردند و متأسفانه امروز همچون غده سرطانی در جهان عرب، گرفتاری‌های فراوانی را برای اسلام و مسلمانان ایجاد کرده‌اند.
رئیس دانشکده مذاهب اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب در ادامه با اشاره به افکار و عقاید گروه‌های تکفیری بیان کرد: اگر این گروه‌های تکفیری را بررسی کنیم، تقریبا 40 درصد از مبانی آنها به «وهابیت» و «عربستان» برمی‌گردد و این گروه‌های تکفیری همچنین بیشتر از خود وهابیت تحت تأثیر افکار، عقاید و اندیشه‌های «ابن تیمیه» هستند.
حجتالاسلاموالمسلمین فرمانیان عنوان کرد: آن چیزی که امروزه تکفیری‌ها به شدت از آن تأثیر می‌پذیرند، افکار و اندیشه‌های «ابن تیمیه» است که این گروه‌های تکفیری در مفهوم «جهاد» و مخالفت با مسلمانان و تکفیر، از افکار و عقاید وی تبعیت می‌کنند.
وی اضافه کرد: وهابی‌ها، مسلمانان را از جهت این که توسل و شفاعت می‌جویند مشرک می‌دانند، اما گروه‌های تکفیری‌ها از آن جهت مسلمانان را تکفیر می‌کنند که نسبت به فرهنگ غرب سکوت دارند و یا حاکمان را کمک می‌کنند، دیدگاه تکفیری در مسئله دوم ضد مبانی وهابیت است و وهابیت این فضا را نمی‌پذیرد، اما تکفیری‌ها در بحث‌های دیگر مانند شرک‌بودن توسل و شفاعت و مخالفت با ساخت ضریح بر قبور، تحت تأثیر «ابن تیمیه» هستند.
ظاهرگرایی تکفیری‌ها برگرفته از عقاید «ابن قیم جوزی» است
حجتالاسلاموالمسلمین فرمانیان در ادامه این گفت‌وگو به تحریف برخی آیات قرآن توسط گروه‌های افراطی اشاره کرد و گفت: جریان‌های تکفیری قرآن کریم و سنت نبوی را به‌عنوان مبنای استنباط قبول دارند، اما مشکلی که وجود دارد این که تکفیری‌ها باز هم تحت تأثیر «سلفیت» و تفکر «ابن تیمیه» هستند و ظاهرگرایی شدید و فهم نادرست آنها از روایات برگرفته از افکار و عقاید «ابن قیم جوزی»* شاگرد ابن تیمیه است.
وی افزود: تکفیری‌ها حدود 20 درصد از آیات قرآن کریم را منسوخ می‌دانند و معتقدند که نمی‌توان به آنها عمل کرد و تنها آیات جهادی را که متضمن قتل، کشتار و جنگ مسلحانه است برجسته می‌کنند، بنابراین می‌توانیم بگوییم آنها به برخی از آیات قرآن استناد کرده اما سایر آیات را به نوعی منکر هستند و قبول ندارند و در عین حال آیاتی که در زمینه رحمت و رأفت نازل شده است، نفی می‌کنند. البته این تنها نظر این گروه است و در طول تاریخ چنین سخنی نیامده و همه مسلمانان معتقدند که تمام قرآن حجت است.
رئیس دانشکده مذاهب اسلامی در ادامه به جذب جوانان غرب از سوی داعش و سایر گروه‌های تکفیری اشاره و عنوان کرد: به‌نظر من داعش از فضایی قدیمی‌تر، سوءاستفاده می‌کند. از حدود 50 یا 60 سال پیش، وهابیت در بسیاری از کشورهای اروپایی مسجد و مدرسه ساخت، آن هم با رویکرد استعماری که خود اروپا و آمریکا داشتند که درصدد مقابله با سوسیالیست بودند، بنابراین غربی‌ها با این دیدگاه که تفکر وهابیت جلوی سوسیالیست‌ها را خواهد گرفت، اجازه تبلیغ در غرب را دادند که در نتیجه این اقدام، خیلی از جوانان جذب این تفکرات و مدارس شدند و اکنون داعش از آنها برای اجرای اهداف خود استفاده می‌کند و افرادی که تا دیروز مدافع وهابیت بودند، امروز به داعش می‌پیوندند.
وی افزود: همچنین، اعضای جنبش «تبلیغی جماعت»* که حدود 60 سال پیش از شبه قاره هند به اروپا رفتند؛ به تبلیغ افکار و اندیشه‌های اسلامی در کشورهای اروپایی پرداختند، آنها خیلی معتدل‌تر و غیرسیاسی بودند و بیشتر مردم را به اخلاقیت فرامی‌خواندند و همین باعث شد بیشتر جوانان تحت تأثیر فضای اخلاقی آنها قرار بگیرند و امروز متأسفانه برخی از این افراد که جذب جنبش «تبلیغی جماعت» شده‌اند، از این جنبش جدا می‌شوند و به داعش می‌پیوندند.
حجتالاسلاموالمسلمین فرمانیان عنوان کرد: «اخوان‌المسلمین» در زمان «جمال عبدالناصر»، دومین رئیس‌جمهور مصر به اروپا رفتند و شروع به تبلیغ کردند و فضای این گروه‌ها یک فضای بسیار آرام و معتدل بود، اما متأسفانه می‌بینیم که بسیاری از جوانانی که جذب اخوان شدند و امروز نیز معتقد به خود اخوان هستند، به داعش می‌پیوندند.
وی در پایان تأکید کرد: بنابراین بسیاری از مجموعه‌هایی که امروز به داعش می‌پیوندند، قبلا گروه‌های معتدل و آرام سلفی بودند که بیشتر رویکرد اخلاقی و گاهی وقت‌ها رویکرد صوفیانه داشتند و همین فضای اخلاقی صوفیانه آنها را از آن فضای ضدارزشی و معنوی غرب که همه از آن گریخته بودند، متمایز ساخت، به‌طوری که سبب جذب جوانان به آنها شد.
..........................................
«تبلیغی جماعت»*، یکی از جنبش‌های اسلامی معاصر است که در سال ۱۹۲۶ میلادی توسط «مولانا محمدالیاس» به منظور تبلیغ اسلام در منطقه‌ای در نزدیکی شهر «دهلی» هند تأسیس شد و به تدریج در سراسر هند و بعدها شبه قاره و حتی سایر کشورها گسترش یافت؛ به گونه‌ای که امروزه در جهان شناخته شده است.
