طاق‌نماهای قدس؛ سنگرهایی حائل به دور مساجد + فيلم و عکس

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) به نقل از پایگاه خبری الجزیره، طاق‌نماهای قدس به‌عنوان آثار معماری مهم این شهر اشغالی در فلسطین به‌شمار می‌آید. طاق‌نما به مجموعه‌ای از ستون‌های سنگی قرار گرفته در یک ردیف اطلاق می‌شود که به وسیله قوس‌هایی به یکدیگر وصل می‌شوند، لفظ طاق‌نما به‌صورت کلی در عمارت اسلامی و به‌خصوص در معماری مساجد استفاده می‌شود.
طاق‌نماها عبارتند از یک ردیف سازه‌های قوس‌مانند که بین رواق‌های یک مکان عبادی قرار گرفته‌اند و عموماً به‌واسطه صحنی روباز احاطه شده‌اند؛ طاق‌نماها بر روی ستون‌های استوانه‌ای، پایه‌های مربع یا قاعده‌های مستطیل ثابت می‌شوند و اغلب با دیوار مسجد روبه‌روی تشکیل یک رواق می‌‌دهند. معماران از این سازه‌ها برای این امر بهره برد‌ه‌اند که سقف مورد نظر را تا بلندترین سطح ممکن بالا برده و بیشترین نورگیری را داشته باشند.
این طاق‌نماها در چهار جهت مسجد قبة‌الصخره نیز قرار دارند و از میان این‌ها به‌واسطه بالارفتن از پله‌هایی پهن می‌توان وارد صحن مسجد شد.
تعداد طاق‌نماهای واقع در اطراف این مسجد‌ به 8 عدد می‌رسد که 4 طرف آن را احاطه کرده‌اند؛ یکی در قسمت شرقی، دو طاق‌نما در قسمت شمالی، 2 عدد در قسمت جنوبی و سه طاق‌نما در قسمت غربی مسجد واقع شده‌اند.

طاق‌نمای شمال شرقی:
این‌ طاق‌نما در سمت شمال شرقی صحن قبة الصخرة واقع است که سال 1325 میلادی در عصر ممالیک و زمان پادشاه «محمد بن قلاوون صالحی» ساخته شده و تمامی این اطلاعات بر تابلویی نصب شده بر طاق‌نما ثبت شده است. این طاق‌نما عبارت از دو پایه عظیم در دو طرف و دو ستون در وسط است. ارتفاع آن 7 متر بوده و 11 پله سنگی به آن ختم می‌شود.
طاق‌نمای شمال غربی:
این طاق‌نما در قسمت شمال غربی قبة الصخره واقع شده و مشرف به صحن‌های شمالی و صحن قبةالخضر است. این اثر معماری نیز سال 1376 میلادی در دوره ممالیک ساخته شده و به‌خاطر آسیب‌هایی که بر آن وارد شده بود در دوره عثمانی بازسازی شد، ارتفاع آن حدود 7 متر است.
این طاق‌نما عبارت از دو پایه بزرگ و عظیم در دو طرف و سه ستون استوانه‌ای در وسط است و 23 پله سنگی به آن ختم می‌شود.
طاق‌نمای شمالی:
این طاق‌نما در سمت شمالی حیاط الصخره مشرف بر مسجد قبة‌الصخره واقع شده، ارتفاع آن 7.5 متر است و سال 1321 میلادی در دوره مملوکی ساخته شد.
این طاق‌نما بر روی دو پایه بزرگ در دو طرف و دو ستون استوانه‌ای در وسط تعبیه شده و 9 پله سنگی به آن ختم می‌شود.
طاق‌نمای جنوبی:
این طاق‌نما در نیمه جنوبی صحن الصخره و در قلب مسجد قبة‌الصخره واقع است، شاید اولین بار در دوره اموی ساخته شده باشد ولی آنچه مورد تاکید است این که در دوره‌های عباسی، فاطمیون و عثمانی بازسازی شد و سپس سال 1982 میلادی توسط اداره اوقاف و امور اسلامی فلسطین مرمت شد.
این طاق‌نما شامل سه ستون استوانه‌ای در وسط و دو پایه عظیم در دو طرف چپ و راست بوده و ارتفاع آن 6.5 متر است. با گذر از 20 پله این طاق‌نما از حیاط مسجد قبة‌الصخره به مسجد می‌رسیم.
در سمت جنوبی این طاق‌نما، یک ساعت آفتابی قرار دارد که نمازگزاران از طریق آن اوقات نماز را می‌فهمند البته استفاده از آن در گذشته بیش از امروز بوده و توسط مهندس رشدی الامام سال 1927 میلادی ساخته شد.

طاق‌نمای شرقی:
این اثر تنها طاق‌نمای واقع در سمت شرقی صحن قبة‌الصخره است که احتمالا در دوران اموی ساخته شده و در دوران عباسی یعنی قرن چهارم هجری قمری(دهم میلادی) بازسازی شده است.
این اثر به عنوان بزرگ‌ترین طاق‌نمای موجود در صحن الصخره به‌شمار می‌آید که بر روی دو پایه عظیم در دو طرف و چهار ستون استوانه‌ای مرمری تعبیه شده، ارتفاع آن 6.5 متر است و 22 پله، صحن شرقی را به صحن قبة‌الصخره وصل می‌کند.
طاق‌نمای جنوب شرقی:
این طاق‌نما در قسمت جنوب شرقی صحن الصخره و در قلب مسجد‌ قبةالصخره واقع است که سال 412 هجری قمری(1021 میلادی) در دوره خلافت فاطمیان ساخته شد و در دوره صلاح‌الدین ایوبی، سال 608 ه.ق(1211 م) بازسازی شد.
این طاق‌نما بر روی دو پایه بزرگ از دو طرف و یک ستون استوانه‌ای مرمری در وسط، تعبیه شده و تعداد پله‌های آن 19 عدد بوده و ارتفاع آن کمتر از 7 متر است.
میان این طاق‌نما و طاق‌نمای جنوبی موجود در صحن الصخره، یک سنگ تراشیده شده به‌شکل محراب در میان یک دیوار سنگی قرار دارد که ارتفاع آن با دیوار یکی است و گمان می‌رود این اثر به منظور تشخیص جهت قبله ساخته شده باشد. همچنین تاریخ ساخت آن نامعلوم است ولی احتمال می‌رود که در دوره عثمانی هنگام کاشی‌کاری مسجد قبةالصخره ساخته شده باشد.
طاق‌نمای جنوب غربی:
این طاق‌نما در سمت جنوب غربی صحن الصخره واقع است، ساخت آن به سال 877 ه.ق(1472 م) باز می‌گردد و آخرین طاق‌نماهای ساخته شده در مسجد قبة‌الصخره است؛ شامل دو پایه بزرگ در دو طرف و دو ستون مرمری استوانه‌ایی در وسط است که ارتفاع آن 7 متر بوده و 24 پله به آن ختم می‌شود.
در بخش شمالی این طاق‌نما، محراب کوچکی قرار دارد که تاریخ نقش و نگار آن به دوره عثمانی برمی‌گردد.
این اثر در سمت غربی صحن الصخره قرار دارد و تاریخ ساخت آن به سال 340 ه.ق(951 م) بازمی‌گردد که شامل دو پایه بزرگ در دو طرف و سه ستون استوانه‌ای در وسط است. همچنین 24 پله به آن ختم می‌شود و در عصر خلافت فاطمیان بازسازی شده است.