پرچم سیاه افراط‌گرایان بر جشن‌های کریسمس/ قرآن چه می‌گوید؟

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، کریسمَس یا نوئل جشنی است در مسیحیت که به منظور گرامی‌داشت زادروز مسیح(ع) برگزار می‌شود. بسیاری از اعضای کلیسای کاتولیک روم و پیروان آیین پروتستان، کریسمس را در روز ۲۵ دسامبر جشن گرفته و بسیاری آن‌ را در شامگاه ۲۴ دسامبر نیز برگزار می‌کنند.

اعضای بیشتر کلیساهای ارتودوکس در سراسر دنیا نیز روز بیست و پنجم دسامبر را به عنوان میلاد مسیح جشن می‌گیرند. برخی از مسیحیان ارتودوکس در روسیه، اوکراین، سرزمین مقدس(ناحیه تاریخی فلسطین) و دیگر مکانها، به سبب پیروی از گاه‌شماری یولیانی(گاه‌شمار کهن مسیحیت)، جشن کریسمس را در روز ۷ ژانویه برپا می‌دارند. کلیسای حواری ارمنی طبق سنت منحصر به فردی، روز میلاد و همچنین روز غسل تعمید مسیح را همزمان در روز ششم ژانویه جشن می‌گیرند.

ایام دوازده روزه کریسمس با سالروز میلاد مسیح از ۲۵ دسامبر آغاز شده و تا جشن خاج‌شویان(از آیین‌های مسیحیت) در روز ۶ ژانویه ادامه می‌یابد. هرچند مهم‌ترین عید مذهبی در گاهشمار مسیحی، روز عید پاک به عنوان روز مصلوب‌شدن و رستاخیز عیسی است، بسیاری به‌خصوص در کشورهای ایالات متحده و کانادا، کریسمس را مهم‌ترین رویداد سالانه مسیحی می‌دانند. با وجودی که این روز، یک عید مذهبی شناخته می‌شود، از اوایل سده بیستم میلادی به بعد به‌طور گسترده به عنوان یک جشن غیر مذهبی برگزار شده و برای بیشتر مردم، این ایام فرصتی است برای دور هم جمع‌شدن اقوام و دوستان و هدیه دادن به هم. کریسمس با آیین‌های ویژه‌ای به‌طور مثال آراستن یک درخت کاج، برگزار شده و شخصیتی خیالی به نام بابانوئل در آن نقشی مهم دارد.

آغاز اختلافات

هر سال با آغاز سال جدید میلادی در جهان عرب و کشورهای اسلامی جنجال‌هایی در خصوص جشن گرفتن یا نگرفتن مسلمانان و مشارکت آنان در کریسمس به پا می‌شود و این جنجال‌ها تا جایی پیش رفته است که بسیاری در مشارکت در آیین‌های کریسمس و یا جشن‌گرفتن این عید مسیحی همراه با مسیحیان دچار تردید شده و از خود می‌پرسند آیا جشن گرفتن میلاد حضرت مسیح(ع) توسط مسلمانان و تبریک کریسمس به دیگران جایز است؟

در این راستا پایگاه خبری «بوابة الاهرام» مطلب جالبی منتشر کرده و با اشاره به تحریم غیر قابل توجیه جشن کریسمس توسط برخی مسلمانان و علمای افراطی آورده است:  برخی شبکه‌های ماهواره‌ای جهان عرب در آستانه روزهای پایانی سال 2017، جشن‌گرفتن سال جدید میلادی توسط مسلمانان را تحریم کرده و نسبت به آن واکنش نشان داده‌اند و آن را حرام دانسته و جایز نمی‌دانند با این توجیه که پیامبر(ص) و صحابه آن حضرت چنین جشنی برگزار نمی‌کرده‌اند.

این شبکه‌ها کار را به جایی رسانده‌اند که حتی شرکت مسلمانان مصر در جشن کریسمس قبطی‌ها(مسیحیان مصری) را جایز ندانسته و کمپین تحریم کریسمس را در شبکه‌های اجتماعی راه‌اندازی کرده‌اند و با این توضیح که کریسمس عیدی غیر اسلامی است، مسلمانان را به عدم مشارکت در آن فراخوانده‌اند.

در چنین شرایطی دارالافتاء مصر واکنش نشان داده و به صراحت اعلام کرده که جشن‌گرفتن مسلمانان به مناسبت میلاد مسیح، امری مشروع بوده و حرام نیست؛ زیرا نشان‌دهنده شادی و سرور است.

از طرفی، گرامیداشت کریسمس به صلح و دوستی بین ملت‌ها و از بین‌بردن تنفر و خشونت کمک می‌کند؛ این در حالی است که برخی شیوخ و علمای افراطی جهان اسلام آن را تحریم کرده و به مقابله با پیامبران صلح و دوستی و فتنه‌انگیزی و نفرت‌افکنی بین ادیان برخاسته‌اند و پرچم سیاه خود را برای تحریم جشن سال نو میلادی و یا حتی تبریک به مسیحیان برافراشته‌اند.

پیشگام مخالفان کریسمس

در این بین می‌توان از یوسف عبدالله قرضاوی، مفتي مصری‌الاصل به عنوان یکی از افرادی یاد کرد که به لیست مخالفان کریسمس پیوسته و با تأکید بر تحریم کریسمس، آمادگی‌ها و مقدمات برگزاری کریسمس در پایتخت‌های عربی و اسلامی را مورد هجوم قرار داده است.

یوسف عبدالله قرضاوی

قرضاوی با این توجیه که گرامیداشت کریسمس به عنوان حرکتی برای وحدت بین ملت‌های جهان، چیزی نیست جز کسر شأن امت اسلامی! فروش درخت کریسمس در مراکز تجاری را نیز مورد انتقاد قرار داده و در یکی از خطابه‌هایش خطاب به مسلمانان گفته است: «چرا برای دینی غیر از دین خودت(مسیحیت) جشن می‌گیری؛ در حالی که آنان بر ما ظلم کرده و ما را از انجام شعائر اسلامی منع کرده و ساخت مناره را ممنوع کرده‌اند(اشاره به منع ساختن مناره در مساجد سوئیس).

کریسمس شرک‌آلود

محمد العریفی، شیخ سعودی وهابی نیز جشن کریسمس را شرک‌آلود توصیف و اخیرا در توئیتی این مطلب را اعلام کرده و حتی تبریک‌گفتن به مسیحیان و دادن هدیه به آنان به مناسبت کریسمس را نهی کرده است؛ جالب اینکه با هدیه‌دادن به مسیحیان در غیر کریسمس موافق است.

محمد العریفی

فتوای مبلغ جنجالی

یاسر برهامی، از مبلغان سلفی افراطی مصر نیز از دیگر شخصیت‌های اسلامی است که جشن کریسمس و تبریک به مسیحیان را تحریم کرده و در پایگاه اینترنتی رسمی «الدعوة السلفیة» مصر به عنوان شخصی سلفی فتوایی افراط‌گرایانه در این خصوص منتشر کرده است.

یاسر برهامی

بدعتی حرام

حاتم ابواسحاق الحوینی، فرزند شیخ ابواسحاق الحوینی دیگر مبلغ افراط‌گرای سلفی مصر نیز به تحریم‌کنندگان پیوسته و در فتوایی جشن کریسمس را بدعتی حرام دانسته و در فیس بوک اعلام کرده است: مسلمانان دو عید دارند؛ فطر و قربان و روز جمعه که عید روز‌های هفته مسلمانان است و هر چه غیر از این بدعت و حرام است».

حاتم ابو اسحاق الحوینی

وی می‌افزاید: جشن‌گرفتن سال نو میلادی جایز نیست و بر مسلمانان واجب است که به خدا و رسولش ایمان داشته و از این حرام دوری کنند.

اسلامی نیست

شیخ مصطفی العدوی از دیگر مبلغان سلفی کشور اسلامی مصر نیز کریسمس را تحریم کرده و با این توجیه که این مناسبت اسلامی نیست، به عدم مشارکت در جشن کریسمس دعوت کرده است.

شیخ مصطفی العدوی

قرآن چه می‌گوید؟

در چنین شرایطی، نگاه به آیات قرآن و آموزه‌های اسلام اصیل می‌تواند پاسخی مناسب در برابر تحریم‌کنندگان کریسمس بوده و فتواهای این علمای خاص را که پیروانی بین مسلمانان دارند، کم رنگ جلوه‌ داده و آنان را به عقب براند.

همزیستی مسالمت آمیز مذهبی نیز یک فکر اصیل اسلامی است و آیات متعددی از قرآن کریم، به صورت‌های گوناگون با تأکید و صراحت کامل، بدان سفارش کرده‌اند در حالی که در چهارده قرن قبل، مفهوم «همزیستی مذهبی» برای بشر کاملا شناخته شده نبود. از نظر قرآن کریم، جنگ مذهبی و ستیز به خاطر اختلافات عقیده به صورتی که در برخی از مذاهب دیگر دیده می‌شود، معنا ندارد. همچنین در قرآن کینه‌توزی و دشمنی نسبت به پیروان ادیان دیگر ممنوع و در پیش‌گرفتن روش‌های اهانت‌آمیز نسبت به دیگران، یک روش غیر دینی است.

در قرآن کریم از گروهی از مسیحیان و یهودیان یاد شده که راه تمسخر و تکفیر را نسبت به یکدیگر در پیش گرفته، باتحقیر، اهانت و پایمال کردن حقوق انسانی یکدیگر، همواره آتش جنگ و اختلاف را شعله‌ور می‌سازند: «وَقَالَتِ الْيَهُودُ لَيْسَتِ النَّصَارَى عَلَى شَيْءٍ وَقَالَتِ النَّصَارَى لَيْسَتِ الْيَهُودُ عَلَى شَيْءٍ وَهُمْ يَتْلُونَ الْكِتَابَ كَذَلِكَ قَالَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ مِثْلَ قَوْلِهِمْ فَاللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ: یهود گفتند: نصرانی ها بر حق نیستند و نصرانی ها گفتند: یهود بر حق نیستند؛ حال آن که اینان کتاب را تلاوت می کردند; کسانی هم که از حق چیزی نمی دانند، سخنی همانند سخن ایشان گفتند. سرانجام خداوند در روز قیامت در آن چه در آن اختلاف داشتند بین آنها داوری خواهد کرد.» (بقره/ 113)

همچنین در پاسخ به تحریم‌کنندگان کریسمس اگر به قرآن رجوع کنیم، آیاتی می‌بینیم که صراحتا به همزیستی و تعامل بین عامه مردم دعوت کرده و از آن جمله آیه 8 سوره ممتحنه است که می‌فرماید: « لَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ: [اما] خدا شما را از كسانى كه در [كار] دين با شما نجنگيده و شما را از ديارتان بيرون نكرده‏‌اند باز نمى‌دارد كه با آنان نيكى كنيد و با ايشان عدالت ورزيد زيرا خدا دادگران را دوست مى‌دارد».

این آیه به درستی نشان می‌دهد که تعامل با غیرمسلمانان، نیکی به آنان و حتی دادن هدیه به غیرمسلمان و گرفتن هدیه از او، منعی نداشته و جایز است.

سفارش نسبت به اهل کتاب

خداوند در قرآن حتی نسبت به اهل کتاب سفارش به توجه به امور مهم مشترک کرده است: «وَلَا تُجَادِلُوا أَهْلَ الْکِتَابِ إِلَّا بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ إِلَّا الَّذِینَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ وَقُولُوا آَمَنَّا بِالَّذِی أُنْزِلَ إِلَیْنَا وَأُنْزِلَ إِلَیْکُمْ وَإِلَهُنَا وَإِلَهُکُمْ وَاحِدٌ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ» (عنکبوت، 46)؛ «با اهل کتاب (یعنی با یهودیان و مسیحیان) جز به روشی که نیکوتر (و نرم­تر و آرام­تر و به قبول نزدیک­تر) باشد، بحث و گفتگو مکن، مگر با کسانی از ایشان که ستم کنند (و متوسّل به زور یا گستاخی شوند و از حدّ اعتدال در جدال، خارج گردند. در این صورت شدّت و حدّت در مقابله با آنان بلامانع است). بگویید: به تمام آنچه از سوی خدا بر ما و بر شما نازل شده است ایمان داریم (که قرآن و تورات و انجیل است). معبود ما و معبود شما یکی است، و ما تنها تسلیم و فرمان­بردار او هستیم»؛ و اهل کتاب را فراخوانید به آنچه بینتان مشترک است و دعوت به یکتاپرستی کنید: «و قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ تَعَالَوْا إِلَى کَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئًا وَلَا یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ» (آل عمران، 64)؛ «بگو اى اهل كتاب بياييد بر سر سخنى كه ميان ما و شما يكسان است بايستيم كه جز خدا را نپرستيم و چيزى را شريك او نگردانيم و بعضى از ما بعضى ديگر را به جاى خدا به خدايى نگيرد پس اگر [از اين پيشنهاد] اعراض كردند بگوييد شاهد باشيد كه ما مسلمانيم [نه شما]».

نگاه متفاوت

در اسلام، نگاه به پیروان اهل کتاب با مشرکان کاملا متفاوت است. با هر یک ادبیاتی خاص به خود مورد استفاده قرار گرفته و هیچ وقت تمام اهل کتاب همسان با مشرکان قرار نگرفته‌اند.

قرآن تلاش وافری انجام داده که اخلاق و منش انسانی را در میان انسان‌ها رواج دهد؛ از این رو امور اخلاقی، آیات متعددی در قرآن را به خود اختصاص داده است. لذا غالب انسان‌هایی را که پایبند این اخلاق انسانی هستند، تحسین می‌کند. اهل کتاب نیز از این قاعده مستثنا نیستند؛ در بعضی مواقع که امری اخلاقی از آنان سر بزند مورد تأیید قرآن قرار می‌گیرند.

آیات دیگری نیز وجود دارد که گروهی از اهل کتاب را به گونه‌ای تمجید کرده که می‌توان رستگاری برخی از آنان را از این آیات به دست آورد:

إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالنَّصَارَى وَالصَّابِئِينَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ: مسلماً کسانى که ایمان آوردند، و یهودی ‏ها و نصرانى‏ ها و صابئى‏ ها هر کدامشان [از روى حقیقت‏] به خدا و روز قیامت ایمان آورند و کار شایسته انجام دهند، براى آنان نزد پروردگارشان پاداشى شایسته و مناسب است، و نه بیمى بر آنان است و نه اندوهگین شوند»(62/بقره)

وَإِنَّ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَمَنْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَمَا أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ وَمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِمْ خَاشِعِينَ لِلَّهِ لَا يَشْتَرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ ثَمَنًا قَلِيلًا أُولَئِكَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ: بی‌تردید از اهل کتاب، کسانى هستند که به خدا و آنچه به سوى شما نازل شده و آنچه به سوى خودشان فرود آمده ایمان می‌آورند، در حالى که در برابر خدا فروتن و خاکسار بوده، آیات خدا را به بهاى اندک نمی‌‏فروشند. براى آنان نزد پروردگارشان پاداشى شایسته و مناسب است؛ یقیناً خدا حسابرسى سریع است»(199/ آل عمران)/.