Аҳамияти "Мусҳафи Машҳади Разавӣ" ба ривояти муҳаққиқони донишгоҳи Ҳарвард ва Оксфорд
Ба гузориши вебсайти codexmashhad, Мӯҳсиини Гударзӣ, устодёри мутолиоти исломӣ дар донишгоҳи Ҳарвард дар ёддоште бо унвони аҳамияти "Мусҳафи Машҳади Разавӣ" дар таҳқиқоти қуръонии муосир мӯътақид аст, ки ин мусҳафи хаттӣ дасти кам аз ду ҷиҳат мунҳасир ба фард аст. Нахуст, ин нусха эҳтимолан комилтарин мусҳаф аз қарни аввали ҳиҷрӣ аст, зеро беш аз 90 дарсади матни Қуръонро дар бар мегирад. Дувум, мусҳафи Машҳади Разавӣ танҳо дастнавишти барҷаста аз хонаводаи матнҳои Усмонӣ аст, ки зоҳиран сураҳояш якпорча ба як раволи ғайри Усмонӣ мураттаб шудааст.
Доктор Муртазо Кариминиё ба муддати наздик ба як даҳа ин нусхаи куҳанро бо истифода аз абзорҳо ва равишҳои мутанаввеъ мутолиа кардааст. Натоиҷи таҳқиқ ва таҳлили ҷомеи вай акнун дар қолаби як асар ду ҷилдии нафис дар дастрас аст. Ҷилди аввал, бознашри факсимилӣ аз мусҳафи Машҳади Разавӣ ва вироиши дақиқи матни онро ба ҳамроҳи ҳошияи нигоштаҳои густурда ироа медиҳад. Ҷилди дувум низ шомили муқаддимаи муфассал ба забонҳои арабӣ ва англисӣ аст, ки мусҳафи Машҳади Разавиро аз ҷанбаҳои нусхашинохтӣ, матнӣ ва таърихӣ баррасӣ мекунад. Ин асар, ганҷинаи воқеӣ аз дастовардҳои илмӣ аст.
Мусҳафи Машҳади Разавӣ, ки ба хатти мавсум ба ҳиҷозӣ навишта шудааст ва танҳо нусхаи хаттии Қуръони мавҷуд аз ин даст бо қолаби амудӣ дар Эрон аст, муташаккил аз ду махтут аст, ки дар китобхонаи остони қудс дар Машҳад нигаҳдорӣ мешавад.
Ввай яке аз вижагиҳои мунҳасир ба фарди ин нусхаро низ дарёфт: агарчи матни аслии (расмулхати) он бо нусхаи Усмонӣ мутобиқат дорад, тартиби нахустини сураҳои он бо тартиби нусхаҳои Усмонӣ мутафовит аст.
Мусҳафи Машҳади Разавӣ дасти кам аз ду ҷиҳат мунҳасир ба фард аст. Нахуст, ин нусха эҳтимолан комилтарин мусҳаф аз қарни аввали ҳиҷрӣ аст, зеро беш аз 90 дарсад матни Қуръонро дар бар мегирад. Дувум, мусҳафи Машҳади Разавӣ танҳо дастнавиштаи барҷаста аз хонаводаи матнҳои Усмонӣ аст, ки зоҳиран сураҳояш якпорча ба як риволи ғайри Усмонӣ мураттаб шудааст.
Кариминиё дар ҷараёни таҳқиқоти худ бар рӯи мусҳафи Машҳади Разавӣ, чандин навбат озмоишҳои радиокарбонӣ дар озмоишгоҳҳои байналмилалӣ анҷом додааст, ки нишон медиҳад ин махтут дар нимаи дувуми қарни аввали ҳиҷрӣ тавлид шудааст.
Дар бораи чопи факсимилаи мусҳафи Машҳади Разавӣ
Дар ҳамин росто, Николай Синай, устоди мутолиоти исломии донишгоҳи Оксфорд мӯътақид аст: Муртазо Кариминиё бо вироиши моҳирона аз ду дастнавишти қуръонии куҳан, ки дар канори ҳам «Мусҳафи Машҳади Разавӣ"-ро шакл медиҳанд як дастоварди навоварона дар пажӯҳишҳои чанд риштаии ҳавзаи махтутот ба армағон овардааст. Ин вироиш шомили тасвири факсимила ҳудуди понсад сафҳа аз нусхаи хаттӣ аст, ки ба мувозоти ҳар сафҳа вироиши мубтанӣ бар як нишонагузории рангии ҳушмандона, дигарсониҳои он аз «расм» мутаорифи Қуръон ва низ дигаргуниҳои баъдии ин дастнавиштаро барҷаста мекунад.
Афзӯн бар ин, понавиштҳои муфассал ва мутабаҳҳиронаи виростор дар ҳар сафҳа аст, ки амалан як шарҳи мустамар аз саросари ин мусҳаф ба даст додааст. Хусусан, Кариминиё нишон медиҳад, ки тартиби сураҳо дар «Мусҳафи Машҳади Разавӣ» баъдан дастхуши пироиши асосӣ шудааст то бо тартиби расмии сураҳои Қуръон созгорӣ ёбад. Корбари ин тасҳиҳи нафис эҳсос мекунад ба як махтути қуръонии куҳан дастрасии бевосита ва номаҳдуд ёфтааст ва як айнаки диҷитолии зариф ба чашм дорад, ки ин маснуъи мактубро бо лояҳои мутааддид ииттилооти такмилӣ ва таҳлилҳои муҳаққиқона ҳамроҳӣ мекунад.
