Сарватандӯзӣ/ Қуръон ва ҷомеа 2
Сарватандӯзӣ навъе афзӯн хоҳӣ ё зиёда хоҳӣ дар ҷамоварии сарват аст, ки афрод ба далоили мутааддиде ба думболи он ҳастанд. Бархе аз афрод ба далели ҳирс ва тамаъи зиёд ва барои доштани қудрати бештар даст ба чунин иқдоме мезананд ва бархе дигар барои рафъи ниёз ва тавлид ба ин амр мубодират меварзанд.
Сарватандӯзӣ дар Қуръон ба ду гуна созанда ва мухарриб тақсим шудааст. Сарватандӯзии созанда, ба ҷамоварии сарват аз роҳи машрӯъ гуфта мешавад, ки бо ҳадафи рафъи ниёзҳои зиндагӣ ва кумак ба ҳамнавъон ва фуқаро ҳамроҳ бошад. Ба баёни Қуръон, сарватандӯзии мусбат ҳамон сарвате аст, ки барои хидмат ба ҷомеа муфид мебошад. Аммо сарватандӯзии мухарриб, ба ҷамъи сарват аз роҳи номшруъ гуфта мешавад, ки бо зулм ва тааддӣ ба дастомада ва дар масир беадолатӣ ва зулм ба дигарон, куштан ва ё роҳҳои номшруъи дигар харҷ мешавад ва ҳатто мумкин аст, ки бо вуҷуди носипосӣ ва тааддӣ, сарват ба якбора аз даст равад.
Сарватандӯзӣ дар Қуръон бо бархе аз номҳо ҳамонанди такосур ва кунуз ба маънои анбошти мол ва сарват ва итроф ба маънои масорифи бетаъаҳудӣ дар асари анбошти сарват ба мардум шиносонда шуда то аз ин амали зишт дӯрӣ кунанд. Дар ин робита, Қуръон ашхосе ҳамонанди Қорунро муаррифӣ мекунад, ки сарватандӯзии мухарриб доштааст ва ин ба далели рафтори ҷоҳилона ва адами кумак ба фуқаро ва мискинон будааст. Аз ин ҳайс, сарвати зиёд барои Қорун натанҳо суде надошт; Балки басоти тааддӣ ва ҷавр низ барои ӯ ҳамвор карда буд. Намунаи дигаре аз сарватандӯзони мухарриб дар Қуръон, дунёгарони яҳуд ҳастанд, ки аз роҳҳои номшруъ сарват андӯзӣ мекунанд. Кори онҳо рибохорӣ ва воситагирӣ будааст ва аз инфоқ ба ниёзмандон ва кумак ба онҳо гурезон буданд.
Намунаи дигари сарватандӯзӣ Фиръавн аст, ки натанҳо мӯҷиботи фақр ва фасодро фароҳам карданд; Балки сабаби гумроҳии мардум ва ғафлати онҳо аз Худо ва ҷаҳони охират низ шуда буданд. Дар муқобили ин ҷомеаи қорунӣ, ҷомеаи сулаймонӣ қарор дорад, ки ба унвони ҷомеаи имонӣ бар хирадварзӣ, талошгарӣ ва тавлидгарӣ дар арсаи иқтисод таъкид дорад ва ба тафохури молӣ намеандешад; Чаро, ки ҳазрати Сулаймон (а) дорои қудрат ва сарвати азиме буд; Аммо сарвати вай рокид набуд ва дар хидмат ба дигарон харҷ мешуд. Илова бар ин, закот, инфоқ ва кумак ба фуқаро тавассути ҳазрати Сулаймон (а) анҷом мешуд ва ба ҳамин далел сарватандӯзии вай ҷанбаи хайр дошта ва саркашӣ ва носипосӣ дар он роҳ надоштааст.
