Нақши таърихии мадориси қуръонӣ дар муқобила бо истеъмор ва бесаводӣ
Ба гузориши ИКНА, торнмои шабакаи Алҷазира дар гузорише ба қалами Абдуллатиф Мушарраф, пажӯҳишгари таърихи сиёсӣ, ба баррасии нақши таърихии мадориси қуръонӣ дар аз байн бурдани бесаводӣ дар ҷавомеъи исломӣ пардохтааст. Тарҷумаи ин гузориш аз назар мегузарад:
Истеъморгарон вайрониҳои бисёре дар кишварҳои таҳти султаи худ барҷой гузоштанд; Сиёсатҳои истеъмор, мероси фарҳангӣ ва тамаддунии кишварҳои истеъмор шуда, аз ҷумла системҳои омӯзишии коромадро аз байн бурд ва пас аз хурӯҷи истеъморгарон ва вайронӣ ва чаповули манобеъ ва тикка тикка шудани ҷавомеъи истеъморӣ, ин кишварҳо ба номи «ҷаҳони севум» номида шуд.
Ииллатҳои мусулмоне, ки таҳти истеъмор қарор гирифта буданд, бештарин миллатҳои буданд, ки таҳти таъсири нуфузи таҷовузкоронаи истеъморгарон қарор гирифтанд. Ин амр миллатҳои мусулмонро бар он дошт, ки аз бими аз даст додани ҳувияти худ ва аз байнрафтани тамаддуни исломӣ дар асари тавтеаи истеъморгарон, дар муқобили ин истеъмор муқовимати шадиде аз худ нишон диҳанд.
Бо боло рафтани шиддати таҷовузи истеъморгарон, системи омӯзиши миллатҳои мусулмон ба вижа ваҳдати исломӣ ва робитаи забонӣ байни миллатҳои мусулмони истеъмор шуда бо ҳаҷми золимонае рӯбарӯ шуд; бинобар ин мадориси қуръонӣ нақши бузурге дар муқовимат дар баробари истеъмори золим ва ҳифзи ҳувияти миллатҳои мусулмон дар ақсо нуқоти ҷаҳон ифо карданд ва ҳатто чолиши бузурге барои муқобила бо истеъмори фарҳангӣ, динӣ ва забонӣ ба ҳисоб меомаданд.
Тавсеа ва густариши мадориси қуръонӣ ва забони арабӣ барои муҳаққиқон дар саросари ҷаҳон мӯҷиби шигифтӣ будааст. Профессор Рас аз муассисаи мутолиоти шарқӣ ва африқоӣ дар Лондон таъкид мекунад, ки ҳуруфи арабӣ нақши муҳимме дар тавсеаи омӯзиш байни авом дар Ҳинд ифо карда, дар замоне, ки омӯзиш ва парвариш дар инҳисори табақаи болои ин кишвар яъне Барҳаманҳо будааст.
Бо вуҷуди ҳуҷуми золимона ба мадориси қуръонӣ дар бисёре аз кишварҳои исломӣ, ин навъ аз омӯзиш дар талош барои ироаи ниёзҳои аввалияи омӯзишӣ ба миллионҳо нафар дар саросари ҷаҳон, ва дар ҷоҳое, ки миёнгини бесаводӣ ба шакли тарсноке боло рафтааст, идома дорад. Дар ҳоле, ки муассисоти омӯзишии байналмилалӣ хостори эҳё ва иҷрои он ҳастанд то даҳҳо миллион нафарро аз хатари бесаводии фарогир наҷот диҳанд.
Юнеско ва дигар созмонҳои ҳуқуқи башарӣ то ҳамин авохир, таваҷҷуҳе ба ин мадорис ва нақши онҳо дар мубориза бо бесаводӣ ва тавсеа омӯзиш надоштаанд.
Мадориси қуръонӣ дар тӯли таърих нақши муҳимме дар густариши омӯзиш дар нуқоти мухталифи ҷаҳони Ислом доштаанд ва дар замони ҳол низ ҳамчунон нақши муҳимме дар омӯзиши донишомӯзони пеш дабистонӣ ва дабистонӣ ифо мекунанд.
