Масҷиди Намозгоҳ; меодгоҳи маънавии мусулмонон дар қалби пойтахти Албания
Ба гузориши Алҷазӣра, Албания дар даҳаи 1920 таҳти нуфузи Италия қарор гирифт ва сипас ба як ҳукумати коммунистӣ табдил шуд. Ҳукумати Албания тибқи қонуни асосӣ аз соли 1944 то 1991 шаъоири мазҳабиро мамнӯъ эълом кард ва дини Исломро як дини бегона хонд; рӯҳониюн ва муфтиҳои мусулмон ё афроди ақибмонда хонда шуданд ё ба унвони касоне ки аз сӯи кишварҳои дигар дар ҷиҳати тазъифи манофеи Албания кор мекунанд муаррифӣ ва аз сӯи режими коммунистӣ аз фаъолият манъ шуданд. Ҳукумати Албания сабки зиндагии исломӣ ва фарҳанги Исломиро ки аз қарни понздаҳум вориди ин кишвар шуда буд ба куллӣ мамнӯъ эълом кард.
Ҳатто пас аз суқути коммунизм дар Албания дар соли 1991, мусулмонони ин кишвар ағлаб аз табъиз алайҳи худ шикоят мекарданд. Дар ҳоле ки ду калисои ҷомеъи (уртудукси шарқӣ ва котулик) сохта шуд, то соли 2016 мусулмонони Албания масҷиди ҷомеъ надоштанд ва маҷбур буданд дар хиёбонҳо намоз бихонанд. Дар соли 1992, Солеҳ Бришо, раисҷумҳури вақт, аввалин қадамро барои сохти масҷид дар наздикии майдони Намозгоҳ, наздики порлумони Албания бардошт. Сохту сози ин масҷид пас аз мухолифати Питер Орбнурӣ, раиси порлумони ин кишвар ба таъвиқ афтод.
Адди Ромо, шаҳрдори Тирана дар он замон ки дар ҳоли ҳозири нахуствазири ин кишвар аст тасмим гирифт ин масҷидро дар соли 2010 дар ин шаҳр ки танҳо 8 масҷид дошт, бисозад.
Ин масҷид ба таври расмӣ, дар маросиме ки дар он Раҷаб Тайиб Эрдуғон, раисҷумҳури Туркия ва Адди Ром, нахуствазири Албания суханронӣ карданд дар 10 октябри 2024 ифтитоҳ шуд. Интизор меравад ин масҷид, ки ҷойгузини масҷиди Адҳамбег, шуда гардишгариро дар ин кишвар равнақ диҳад.
Адди Ромо, нахуствазири Албания, аз Туркия барои сохти масҷиди Намозгоҳ ташаккур кард. Вай бо ишора ба ин ки ин масҷид акнун ба мироси кулии мардуми ин кишвар табдил шудааст гуфт мусулмонони Албания муддатҳо мунтазири ифтитоҳи ин масҷид буданд, ки сохти он бо кумаки раёсати умури мазҳабии Туркия ба поён расид.
Тарроҳии ин масҷид аз меъмории классики усмонӣ илҳом гирифта шуда ва дорои 4 минора аст, ки иртифои ҳар кадом 50 метр ва гунбади марказии он 30 метр аст. Табақаи аввали масҷид як маркази фарҳангӣ ва соири имконот дорад; ин масҷид дар замини ба масоҳати 10 ҳазор метри мураббаъ дар наздикии сохтумони порлумони Албания сохта шуда ва метавонад то 8000 нафарро барои иқомаи намоз дар дохили масҷид ва 2000 нафарро дар хориҷ аз он ҷо диҳад.
Газминд Тика, эмоми ҷамоати ин масҷид мегуяд ки сохти Намозгоҳ барои ҳазорон мусулмоне ки дар хиёбонҳо дар канори масоҷиди кучактар дар саросари шаҳр намоз мехонданд зарурӣ буд. Вай афзуд: пас аз суқути режими коммунистӣ ҳамаи фирқаҳои мазҳабӣ дар Албания мехостанд як ибодатгоҳ бисозанд ва танҳо мо будем, ки ибодатгоҳ ба ин бузургӣ надоштем. Камтар аз 100 метр дуртар аз ин масҷид, як килисои ҷомеъи котулик ва як килисои ҷомеъи уртудукс қарор дорад.
Ин масҷид тавассути як бунёди вақф идора мешавад ва авқофи мазҳабии Туркия (раёсати умури мазҳабии Туркия) дар ҳайати мудираи он намояндагӣ дорад. Ба ғайр аз салонҳои бузург барои ибодати мазҳабӣ, масҷид дорои салони конфаронс, маркази баргузарии семинарҳо, муҳавватаи бузурги намоишгоҳӣ ва китобхонаи ду табақа аст, ки истифода аз он барои ҳама озод аст.
Марвон Якоби аҳли кишвари ҳамсояи Мақдуния Шимолӣ, ки бо ҷамъе аз дӯстони худ барои боздид омада мегуяд: мо воқеан мутаваҷҷеҳ шудем, ки ин як масҷиди зебо ва пур аз муъминоне аст, ки ба дини худ мутаъаҳҳид ҳастанд.
Марк Ҷ. Милма, як гардишгари ҳоландӣ аз Утрехт, тасмим гирифт, ки аз масҷиди ҷадид боздид кунад. Вай гуфт: ман таъаҷҷуб кардам, ки инҷо чи иттифоқе афтодааст, зеро фикр мекардам, ки Албания кишвари бисёр баста аст ва акнун мебинам, ки ингуна нест.
SP Лим, тасвирбардори аҳли Малайзия, ки бо дурбини худ дар атрофи масҷид суратбардорӣ кард ва аз сохтумони масҷид ва намози ҷамоат акс мегирифт бо ишора ба ин ки Албания барои бисёре аз мардуми ҷаҳони намунаи хубе аст мегуяд: намозгоҳи масҷид фавқалъода аст. Ман ин масҷидро хеле дӯст доштам, зеро нишон медиҳад, ки тасоҳули мазҳабии зиёде дар инҷо ба вуҷуд омада аст.
