Абдулҳамид Фароҳӣ: бунёдгузори «Илми Низом» дар фаҳми асрор ва балоғати Қуръони Карим
Ба гузориши ИКНО, сомонаи интернетии «Ислом Веб» дар гузорише ба баррасии шахсияти илмӣ, адабӣ ва қуръонии Абдулҳамид Фароҳӣ, яке аз андешамандони мусулмони нимқораи Ҳинд пардохтааст, ки тарҷумаи он дар идома аз назар мегузарад:
Шахсияти маъруфе аз нимқораи Ҳинд, ки танҳо шумори ками мутахассисон ӯро мешиносанд, ҳарчанд кӯшишҳои зиёде дар фарҳанги арабӣ-исломӣ, махсусан дар Қуръон ва улуми қуръонӣ анҷом додааст.
Зиндагиномаи ӯ:
Шайх Ҳамидуддин Абдулҳамид ибни Абдулмуҳсин Ансории Фароҳӣ соли 1280 ҳиҷрии қамарӣ (1863 милодӣ) дар деҳаи Фарҳа, яке аз деҳоти шаҳри Аъзамгарҳ воқеъ дар иёлати Уттар-Прадеши Ҳинд таваллуд шуд. Ӯ таълимоти ибтидоиро аз хурдсолӣ оғоз намуда, дар кӯдакӣ Қуръонро ҳифз кард ва дар забони форсӣ низ мутахассис гардид. Ӯ дар синни 16-солагӣ шеъри форсӣ месуруд.
Фароҳӣ баъдан ба омӯзиши забони арабӣ назди амакзодаи худ, Шибли Нуъмонӣ (1858–1914), ки таърихнигор ва адиб буд, пардохт. Ӯ ҳамчунин улуми исломиро назди уламои замони худ, аз ҷумла Шайх Абулҳасаноти Муҳаммад Абдулаҳии Лакнавӣ ва Шайх Абулҳасан Саҳранпурӣ омӯхт ва дар шаҳрҳои Лакнау ва Лоҳур дарси фиқҳ, ҳадис ва адабиёти арабиро такмил кард.
Омӯзиш ва таълифоти ӯ:
Фароҳӣ девонҳои шеъри даврони ҷоҳилиятро пурра таҳқиқ ва мураккабиҳои онро ҳал намуда, ба услуби арабҳои фаҳиму балиғ навишта ва шеър месуруд. Дар синни 20-солагӣ ӯ забони англисиро омӯхта, таҳсилоти худро дар коллеҷи исломии Алигарҳ ва баъдан Донишгоҳи Аллоҳобод дар риштаи фалсафаи нав идома дод.
Бештари умри худро Фароҳӣ сарфи мутолиа ва таҳқиқи Қуръон намуд. Ӯ кӯшиш кард то ба масъалаҳо ва маоние даст ёбад, ки дигар уламои пешин дар бораи онҳо таҳқиқ накарда буданд.
Фароҳӣ 11 ноябри соли 1930 дар шаҳри Матҳураи иёлати Уттар-Прадеш бар асари беморӣ даргузашт.
Фаолияти илмӣ ва таъсисот:
Фароҳӣ ҳамчун устоди забони арабӣ дар Донишгоҳи Алигарҳ таъйин шуд ва дар он ҷо бо Ховаршиносии олмонӣ Юсуф Ҳаровиз ҳамкорӣ кард. Фароҳӣ забони ибриро аз ӯ омӯхт. Сипас ӯ ба Ҳайдаробод рафта, мудири мадрасаи «Дорулулуми Низомия» шуд ва ҳамчунин Донишгоҳи Усмонияро таъсис кард.
Фароҳӣ пас аз тарки мақом дар назди деҳаи худ мактаби «Ислоҳ»-ро таъсис дод, ки ҳадафи асосии он такмили усули омӯзиши забони арабӣ ва таълими илмҳои Қуръон буд.
Таълифот ва осор:
Таълифоти ӯ наздик ба 51 ҷилд китобро дар бар мегирад, ки бештаринашон ба забони арабӣ мебошанд. Ӯ забони арабиро барои таълифот авлотар дониста мегуфт: «Хостам китобҳоям ҷовидона бошанд».
Осори муҳимтарини ӯ дар тафсир ва улуми Қуръон чунинанд:
Китобҳои тафсирӣ:
Тафсири «Фотиҳаи Низоми Қуръон»
Тафсири сураи Бақара, Зориёт, Таҳрим, Қиёма, Мурсалот ва дигар сураҳо.
Китобҳо дар улуми Қуръон:
«Далоили Низом»
«Муфрадоти Қуръон»
«Амъон фи ақсоми Қуръон»
«Таърихи Қуръон» ва дигар асарҳои илмӣ.
«Илми Низом»:
Фароҳӣ дар натиҷаи тадқиқоти тӯлонӣ дар оятҳои Қуръон усули худро, ки онро «Илми Низом» номид, таҳия кард. Ин илми ӯ, ки ба тартиби оятҳо ва фасоҳату балоғати Қуръон марбут аст, дари наверо барои муҳаққиқон дар фаҳми асрори Қуръон кушод.
