Маънавият ва меҳмоннавозӣ дар маросими ифтории масҷиди чинӣ
Ба гузориши ИКНА, ба нақл аз торнамои ҷомеа ва фарҳанги миллатҳо, Муҳё Мирсодиқӣ, донишҷӯи эронӣ дар Чин дар матлабе навиштааст: Дар яке аз рӯзҳои моҳи мубораки Рамазони соли 1404, ба яке аз масҷидҳои машҳури Чин рафтам. Аз лаҳзае ки вориди масҷид шудам, эҳсосоти гуногунеро таҷриба кардам. Бар хилофи масҷидҳои Ховари Миёна, ки дорои гунбадҳои баланд ва манораҳои борик ҳастанд, ин масҷид бештар монанд ба як маъбади суннатии чинӣ буд. Болои дарвозаи даромадгоҳи масҷид, катибае бо забонҳои чинӣ ва арабӣ бо нақши «Бисмиллоҳ» зоҳир шуда буд.
Масҷидҳои Чин бар хилофи меъмории суннатии исломӣ, бештар бо илҳом гирифтан аз маъбадҳои чинӣ сохта шудаанд ва намои хос ва беназир доранд. Сақфҳои камоншакл, ороишҳои чӯбӣ, ҳавлиҳои васеъ бо боғчаҳои оромишбахш ва талфиқи хатҳои арабӣ ва чинӣ бар рӯи деворҳо, фазои ҷаззоб ва руҳонӣ эҷод мекунад.
Моҳи мубораки Рамазон, моҳи бандагӣ, маънавият ва ҳамдилӣ дар ҳар гӯшае аз ҷаҳон, ҳолу ҳавои хоси худро дорад. Ҳарчанд Ислом бо хостгоҳи арабии худ пайванд хӯрдааст, аммо густариши он аз саҳроҳои Африқо то кӯҳҳои Осиёи Шарқӣ доман густурдааст. Яке аз таҷрибаҳои аҷиби ман, ифтор дар як масҷиди зебои чинии буд; таҷрибаи зебо аз мушоҳидаи телфиқи суннатҳои деринаи исломӣ бо фарҳанг ва одобу русуми Чин.
Ислом беш аз ҳазор сол қабл, яъне замоне ки тоҷирони мусулмон дар давраи силсилаи Танг, аз тариқи роҳи абрешим вориди ин сарзамини дерина шуданд, ба Чин роҳ ёфт ва дар тӯли садсолаҳо на танҳо ҷойгоҳи вижае миёни ақвоми гуногуни Чин пайдо кард, балки ба сабки меъморӣ, хӯрокҳо ва одобу русумҳои рӯзмарраи мусулмонони Чин низ таъсир гузошт. Имрӯз, тақрибан 25 миллион мусулмон дар Чин зиндагӣ мекунанд, ки бештари онҳо аз ақвоми Ҳуэй ва Уйғур ҳастанд.
Дар ҳавлии мусаффои масҷид, гурӯҳе аз намозгузорон гирд омада, Қуръон мехонданд. Фазои маънавии масҷид бо фонусҳои овехташуда ва хушнависиҳои исломӣ бар рӯи деворҳо, ҳолу ҳавои хос ва дилнавозе дошт. Мусулмонони чинӣ, бархе бо абоҳои сафед ва бархеи дигар бо либосҳои маҳаллии худ, омодаи ифтор буданд. Дақоиқе қабл аз азони магриб, ҳама дар сукути комил ва оромиши маънавӣ, дуо мекарданд ва суфраи дилро дар ҳузури Худованд мегушоданд.
Ҳангоме ки садои руҳнавози азон дар фазои масҷид танинандоз шуд, рӯзадорон бо хурмоҳои ширин, чои суннатӣ ва муаттари ёсмин ва нонҳои маҳаллӣ ифтор карданд. Пас аз он, навбати хӯроки асосӣ расид, ки таркибе аз хӯрокҳои чинию исломӣ буд. Яке аз аҷоиби ин ифтор, шабоҳат ва дар айни ҳол тафовути хӯрокҳо бо суфраи ифтор дар дигар кишварҳои исломӣ буд. Ҳангоме ки хурмо, шӯрбо ва нон қисматҳои муштараки бисёре аз суфраҳои ифтор ҳастанд, ҳанутҳои мулоим, таъми хоси чой ва сабки пухтани хӯрокҳо, ин ифторро комилан чинии карда буд.
Пас аз хӯрдани хӯрок, намози ҷамоат дар шабистони масҷид баргузор шуд. Намозгузорон бо низоми хосе дар саффҳо истода, бо оромиш ва хушӯъ, намози таровеҳро адо карданд. Яке аз зебогиҳои ин лаҳзаҳо, ваҳдати мусулмонон аз фарҳангҳои гуногун буд; аз мусулмонони чинӣ то сайёҳон ва донишҷӯёни мусулмон аз саросари ҷаҳон, барои ибодат ва ифтор ба ин масҷид омада буданд ва мазҳари ширину дилнишини «Иннамал-муъминӯна ихватун» (Ҳамоно мусулмонон бародаронанд)-ро ба зебоӣ метавонистӣ бубинӣ ва ламс кунӣ.
Ифтор дар як масҷиди чинии таҷрибае беназир аз пайванди фарҳанг, таърих ва дин буд. Мушоҳидаи он ки чӣ гуна мусулмонони Чин, дар дили як ҷомеаи гуногун, ҳувияти динии худро ҳифз намуда ва бо фарҳанги бумӣ омезиш додаанд, барои ман донишҷӯ бисёр илҳомбахш буд. На танҳо нишон дод, ки Ислом чӣ гуна дар саросари ҷаҳон, рангу буи маҳаллӣ ба худ мегирад, балки ин ҳақиқатро низ ёдовар шуд, ки моҳи Рамазон, фаротар аз ҷуғрофиё, пайванди мустаҳкаме миёни тамоми мусулмонони ҷаҳон эҷод мекунад; пайванди дӯстию меҳрубоние, ки бар пояи имон, муҳаббат ва ҳамдилӣ бино шудааст.
Ҳамдилӣ аз ҳамзабонӣ хуштар аст,
Ишқро худ сад забони дигар аст.
