Hz Ali’nin gıybet konusunda farklı ve din ötesi görüşü

Nehcü’l-Belağa’nın 140. hutbesinde Emir el-Müminin (a.s) hiçbir ahlak okulunda kötü konuşmanın ve gıybetin doğru olmadığını vurgulayarak insanların kötü konuşanlara karşı şefkatli ve merhametli olmalarını tavsiye ediyor.

Nehcü’l-Belağa’nın 140-141. hutbeleri ahlâki emirlerin beyanıdır. Hz. Ali’nin (a.s.) bu meseleye bakışı farklı ve dikkat çekicidir.

Nehcü’l-Balağa’nın 140. hutbesinde insanlara gıybetten ve başkalarında kusur aramaktan sakınmalarını öğütler, ancak burada onun konuyu nasıl ele aldığı önemlidir.

Hz Ali (a.s) bu tür günahların ahiretteki cezasını anlatmak yerine diyalog havası yaratarak iki noktayı vurgulamaktadır.

İlk bakış açısında, insanda mantık ve akıl konusunu gündeme getirerek başkalarında kusur arama ve gıybetin doğru olmadığına onu ikna etmeye çalışır.

İkinci olarak, dini öğretilerin ötesinde bir şey olarak gıybetin kötü oluşu hakkında bir sohbet başlatır. Hutbede, Müslüman olmayan ve herhangi bir dine mensup olmayanlara dahi kötü söz söylemenin ahlâkî esaslara göre caiz olmadığını söyler.

Bu hutbeye göre, bazı hususlar dini açıdan önemlidir. Ancak güvenilirlik, adalet, dürüstlük vb. hususlar ahlaki ilkelerin bir parçasıdır.

 Gıybet ve dedikodu hiçbir ahlâkî okul tarafından kabul edilemez; yani bundan kaçınmak için Müslüman olmanıza gerek yok, aksine insan olmanız, bundan kaçınmanız için yeterlidir.

Bu hutbede değinilen bir diğer nokta da gıybet ve dedikodu yapan kişiye karşı nasıl davranmamız gerektiğidir.

Hutbe şu cümle ile başlıyor: İsmet sıfatına sahip, Allah’ın lütfuyla günahlardan korunmuş olan kimselerin, günah ve kötülük işleyenlere acımaları gerekir. Sürekli Allah’a şükretmeli ve bu şükür onları halkın ayıbını söylemekten alıkoymalıdır.

Burada Hz Ali’nin (a.s) onlara merhamet ve şefkatle muamele edin demeleri çok ilginçtir çünkü merhamet ve şefkat duygusu biri bir  problemle karşılaştığında biz onlara yardım etmeyi düşündüğümüzde ortaya çıkar.

Buna göre, gıybet etmeyeceğiz ve günah işleyenlere karşı merhametli olacağız. Çünkü gıybet rahmet ve şükürle çelişir.

Bu hutbede geçen bir diğer konu ise Hz Ali’nin (a.s) gıybet yoluyla günah işleyenlere hitap etmesidir.

İmam Ali (a.s) şöyle söylüyor: Eğer günahınız varsa ve birinin günahını görürseniz, ona üç şekilde davranın: Birinci durum, kendi işlediğiniz günahın bundan daha büyük olması ihtimalidir, Allah sizin günahınızı gizlediği gibi, siz de aynı şekilde davranmalı ve onu tekrarlamamalısınız.

İkinci durum da, buna benzer bir günah işlediğimi sanmam ama kimsenin benim günahkar olduğumu anlamamasıdır. Bu yüzden benim işlediğim günahı başkalarına anlatmam doğru olmaz.

Üçüncüsü ise benim işlediğim günahın diğerinden az olmamasıdır. Çünkü gıybet daha büyük günah işlemek demektir.

Ve son nokta tövbeye giden yol her zaman açıktır. Allah günah ve hata yapanları bağışlayabilir.

Nehcü’l Belağa 140-141. Hutbe:

“İsmet sıfatına sahip, Allah'ın lütfüyle günahlardan korunmuş olan kimselerin, günah ve kötülük işleyenlere acımaları gerekir. Sürekli Allah'a şükretmeli ve bu şükür onları halkın ayıbını söylemekten alıkoymalıdır.

İnsan, kardeşinin işlediği ayıbı nasıl söyler, onu düçar olduğu bela sebebiyle nasıl yerer? Oysa o, ayıbı işleyenin ayıbından daha büyüğünü işlediği zaman Allah'ın, kendisi­nin ayıbını örttüğünü hatırlamaz mı?! Onun işlediğinin benzerini işlediği halde onu nasıl kötüler! Onun gibi bir suç işlememiş olsa bile, ondan başka daha büyük bir suç işleyerek (gıybet etmekle) Allah'a isyan etmiştir. Allah'a yemin olsun, büyük bir suç işlememiş, küçük bir suç işle­mişse de zaten insanların ayıbını görüp onları yermesi da­ha büyük bir suçtur.

Ey Allah'ın kulu! Hiç kimseyi günahıyla ayıplamakta acele etme; belki günahı bağışlanır. Küçük bir günah işle­dim diye kendini güvende sayma; belki o yüzden azaba uğ­rarsın. Sizden bir başkasının ayıbını bilen kimse, kendi ayıbını da bildiği için onun ayıbını açmasın. Allah'a şük­retmek onu, başkalarının ayıbıyla uğraşmaktan alı­koysun."

4094170