Kudüs’teki Şeyh El Halili Kütüphanesi
Tarihi açıdan oldukça zengin olan Kütüphane Şeyh Muhammed El-Halili tarafından 1727 yılında Eski Kudüs şehrinde kurulmuş olup 500’ü el yazma olmak üzere 7 bin kitap bulunmaktadır.
El Cezire’nin haberine göre, Şeyh El-Halili'nin kütüphanesi kuruluşu Memluk dönemine kadar uzanmakta olup Kudüs Belediye Okulu içinde yer almaktadır.
Önceleri İslam Müzesi’nin sandık ve mahzenlerinde muhafaza edilen Şeyh Halili’nin Kütüphanesi 1776’da Mescid-i Aksa kütüphanesine taşındı. El yazmaları tamamen kataloglanana kadar orada kaldı.
Bugün kütüphane Belediye Okul’unda öğrencilerin ve kitap okumak isteyenlerin hizmetindedir.
Şeyh Muhammed El-Halili, kütüphanenin Kudüs sakinleri arasında bir eğitim kültürü ve kitap okuma alışkanlığı kazandırmasını amaçlamıştı.
Şeyh Halili, 1692’de Kudüs’e gelerek belediye okuluna yerleşti ve daha sonra hem okulda hem de Mescid-i Aksa’da öğretmenlik ve ders vermeye başladı.
Kudüs’te Şafii fıkhının müftüsü olarak atandı ve Kadiriyye şeyhlerinden oldu.
Ahmed Hüseyin Abdulcuburi’nin “Osmanlı Döneminde Kudüs” adlı kitabında kaydedildiği gibi , El-Halili kütüphanesini korumak ve yönetmek için katı kurallar koydu. Dönemine göre yenilikçi olan bu kurallar, modern halk kütüphanesi standartlarına büyük ölçüde benziyordu. Kurallar şöyleydi:
-Satış ve hediye yasağı: Kitapların satılması veya hediye edilemesi yasaktı. Ayrıca kitapların soylulardan birine verilmesi veya takas edilmesi de mümkün değildi.
-Kitapların korunması: Kitapların bakımı, onarımı ve ciltlenmesi özel bağışlarla finanse edilen görevli tarafından yapılırdı.
-Emanet verme: Hiçbir kitap tamamen ödünç verilmez yalnızca Kudüs'te erdemleriyle tanınan öğrencilere veya dört fıkıh okuluna bağlı kişilere verilirdi.
- Kitapların iade edilmesi: Daha fazla sayıda akademisyenin yararlanabilmesi için kitaplar çalışma bitiminden sonra iade edilmeliydi.
- Şartların uygulanması: Kitapların ödünç verilmesine ilişkin şartlar istisnasız herkes tarafından uygulanmalıydı.
Şeyh El-Halili, yaşamı boyunca şeriat ilimleri ve edebiyatı alanında topladığı çeşitli kitapların tamamını vakfetmiştir.
Şeyh El-Halili’nin kütüphanesinde vakfettiği dönemdeki vakıf kitaplarının sayısı 650 civarındaydı ve bunların arasında 200’den fazla el yazması görülüyordu. 18. yüzyılın sonu ve 19. yüzyılın başlarında koleksiyon önemli ölçüde büyüdü.
Kitapların istatistikleri yapılırken Şeyh El-Halili’nin öncelikle dini, hadis ve fıkıh kitaplarına odaklandığı, ayrıca gramer, tarih ve tasavvuf kitaplarına da özel önem verdiği tespit edildi.
Şeyh Muhammed el-Halili’nin kütüphanesi daha sonra öğrenci, araştırmacı ve bazı alimlerin kendi kitap ve yazmalarıyla katkıda bulunmalarına da yol açtı ve böylece koleksiyon daha da zenginleşti.
4255284
