Saraybosna’daki Gazi Hüsrev Bey tarihi kütüphanesi
Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) tarafından 2018’de “Dünya Belleği” listesine alınan tarihi kütüphanede İslami ilimler başta olmak üzere doğa bilimleri, matematik, geometri, astronomi ve tıp gibi alanlarda el yazması eserler muhafaza ediliyor.
Osmanlı padişahlarından Sultan 2. Bayezid’in torunu Gazi Hüsrev Bey tarafından 1537’de Bosna Hersek’in başkenti Saraybosna’da yaptırılan Gazi Hüsrev Bey Medresesi ve Kütüphanesi, Balkanlar’ın en eski kütüphanesi olarak biliniyor.
Bosna Savaşı sırasında Doğu Araştırmaları Enstitüsü saldırıya uğramış ve 5 bin 240 adet eşsiz el yazması eserin bulunduğu kütüphanesi yangında yok olmuştur.
Kütüphanede bulunan 100 bine yakın eserin 10 binden fazlası el yazması. Türkçe 9 ila 10 bin bireysel belgenin yer aldığı kütüphanede Doğu dillerinde yazılmış 21 bin, Avrupa dillerinde yazılmış 30 binden fazla kitap mevcut.
Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi’nde iki çeşit yazma eser bulunmaktadır: Birincisi, Bağdat ve Kahire okullarının din ilimlerinden yararlanan Bosna-Hersekli âlimlere ait yazma eserler, ikincisi ise Mekke, Medine, Kahire, Bağdat ve İstanbul’dan gelen âlim, hacılar ve tüccarlar tarafından bu kütüphaneye getirilen İslami yazma eserlerdir.
Burada bulunan en eski eser, İmam Muhammed Gazali’nin 1105 yılına ait İmam Gazali tarafından yazılan “İhyau-Ulumi’d-din” adlı el yazmasıdır.
Kütüphanede ayrıca Osmanlıca, Farsça ve Bosnakça 20 adet Kur’an çeviriside bulunmaktadır.
1882’de vefat eden Fazıl Paşa Şerifoviç tarafından vakfedilen, 1849’da Dağıstanlı muhacir tarafından yazılan, renkli süslemeli Kur’an-ı Kerim’i de kütüphanede muhafaza edilmekte olup bu mushaf, Bosna Hersek’in en önemli kültürel hazinelerinden biri kabul edilmektedir.
Bunun yanısıra kolleksiyonda en eski el yazması Kur’an-ı Kerim, tezhipli İran minyatürleri, Osmanlı hükümetinin kanunlarla ilgili yazışmaları, idari mektuplar ve benzeri yazışmalar da yer alıyor.
Burada muhafaza edilen en önemli eserlerden biri de 17. yüzyıldan kalma Farsça çevirisi bulunan Kur’an-ı Kerim el yazmasıdır.
4283328
