Cezayir ulusal mirası, kadim el yazmaları
El Nasr sitesinin haberine göre, eski el yazmaları, Cezayir’in Konstantin kentindeki çok eski ailelerin mirasının bir parçasıdır. Bu el yazmaları tarihi, kültürel ve bilimsel öneme sahip ulusal kimliğin bir belgesi ve açık artırma dışında fiyatlandırılamayan hazinelerdir.
Şehrin büyük alimlerine ait, ailelerine miras kalan bu eski el yazmaları maddi ve manevi mirasın tahribattan ve hırsızlıktan korunmasına çözüm olması umuduyla üniversite kütüphanelerine hediye edildi.
Kütüphanelerin ve diğer kurumların arşivlerinde saklanan yazma eserlerin bir kısm büyük önem taşımakta olup tarihi inşaat faaliyetleri sırasında ortaya çıkarılmıştır.
Tarih kadar eski el yazmaları
Dünyanın birçok ülkesinde el yazmaları çeşitli medeniyetlerin mirasının önemli bir parçası olup el yazmaları, gelişmiş düşünce bakış açısından, dünyanın büyüklüğüne ve yüksek statüsüne tanıklık ettiği o medeniyetin meyvesidir.
Sirte yani Konstantin şehiri 14 asırdan daha eski olan önemli el yazmalarına sahiptir. Bu el yazma eserler tıp, sanat, fıkıh, Arapça gramderi, Kur'an tefsiri ve dinî yazmalar gibi çeşitli konularda olup cami, üniversite, kültür ve araştırma kurumların raflarında yer almaktadır.
Bu kitaplar, onlarca yıldır ya bağış yoluyla ya da miras yoluyla ailelere ulaşan kişilerden satın alınarak muhafaza ediliyor.
Emir Abdülkadir Üniversitesindeki yazılı miras
Emir Abdulkadir Beşeri Bilimler Üniversitesi’nin kütüphanesi 1984 yılında kurulmuş olup, kütüphaneye bağışlanan çeşitli bilimler ve uzmanlık alanlarında yaklaşık 100 el yazması içermektedir.
Üniversite ayrıca Aralık 2011’de, el yazmalarını arşivlemek ve dijitalleştirmek için bir laboratuvar kurdu.
Kütüphanenin mahzeni el yazmalarının en iyi şekilde korunması ve saklanması için ışık, havalandırma ve nem dahil olmak üzere uluslararası olarak kabul görmüş koşullara sahip olup hasarı önlemek için demir raflara yerleştirilmiş 1.082’den fazla el yazması cildi barındırır.
Kütüphane laboratuvarında saklanan bu el yazmaları, felsefe, tıp, tarih, Arap dili ve edebiyatı, şiir ve kültür, Maliki fıkhı, hadisler ve Hz. Peygamber’in hayatı gibi çeşitli konuları kapsamakta.
Emir Abdülkadir Üniversitesi kütüphanesindeki tüm el yazmaları, önde gelen Cezayirli bilginlerin ailelerinin bağışlarıdır. Bazıları da Cezayir Müslüman Alimler Derneği üyesi Şeyh Naim el-Naimi’nin özel kütüphanesinden bağışlanmıştır.
Diğerleri ise Şeyh Muhammed Hayreddin'in kütüphanesinden, Şeyh Muhammed Şeyh Muhammed El-Tahir Talili’nin kütüphanesinden, Şeyh Hüseyin Basidi'nin kütüphanesinden idi.
Kütüphane müdürü, kütüphanedeki pek çok el yazması arşivinin gizli olduğunu ve kapılarının araştırmacılara ve kültürel mirasa ilgi duyanlara açık olmadığını açıkladı.
Bazı aileler el yazmalarını bilimsel ve dini önemine rağmen bunları paylaşmaktan kaçınıyor. Yazmaları ücretsiz olarak ilgili kurumlara bağışlamak yerine, nem ve böceklere maruz kalacak şekilde kâğıt kutularda bırakmayı tercih ediyorlar.
Kütüphane yetkililerinden Adil Said Tumi, kütüphanenin laboratuvarında araştırmacıların, tarih okuyanların ve bu kadim mirasa değer verenlerin sanal kütüphane aracılığıyla erişebileceği zengin bir nadir ve değerli el yazması koleksiyonunun bulunduğunu vurguladı.
Yazma eserlerin kataloglanması ve araştırılmasına laboratuvar çalışanlarının özel önem verdiğini ve gelecek nesillere bu mirası aktarmak ve yaşatmak çalıştıklarını söyledi.
El yazması kataloglama hem geleneksel hem de dijital yollarla yapılır ve bir eserin değerlendirilmesinin tüm unsurlarını içeren Dewey kataloglamasına dayanır, yani el yazmasının başlığı, yazarın adı, yazarın ölüm yılı, onu kopyalayan kişinin adı, kopyalama tarihi, kitabın sayfa sayısı vb.
El yazmalarının kataloglanmasıyla ilgili sorunlar
Yetkili, kataloglama sürecinde çalışanların karşılaştıkları en önemli sorunun, el yazmasının tarihini belirleme zorluluğu olduğunu belirterek “Bu sorun, çoğu belgenin eksik veya nemden dolayı hasarlı olması veya net olmamasından kaynaklanmaktadır.” dedi.
Ayrıca yetkili, el yazmalarını dijitalleştirmenin amacının, araştırmacıların ve profesörlerin çalışmalarını el yazmasına zarar vermeden kolaylaştırmak, çok sayıda araştırmacıya bilgi sağlamak, kültürel mirası korurken tanıtmak, özellikle gençler arasında kültürel farkındalık geliştirmek ve bu bilgi kaynağına olan ilgiyi artırmak olarak açıkladı.
Bu kütüphanedeki el yazmalar nadir ve değerli olmaları nedeniyle Cezayir’in içinden ve dışından çok sayıda araştırmacının ilgisini çekmektedir.
Kıraat merkezinde bulunan 50 elyazması
Üniversite kütüphanesine ek olarak, Şeyh Abdul Hamid bin Badis Okuma Merkezi ayrıca 7 asırdan daha eskiye dayanan yaklaşık 50 el yazmasına ev sahipliği yapmaktadır. Bu el yazmaları cam kutularda saklanmakta olup çok nadir ve değerlidir.
Mentouri Üniversitesi Kütüphanesi’ndeki nadir belgeler
Konstantin’deki Mentouri Üniversitesi Kütüphanesi’nde Arap edebiyatı, dinler vb. gibi çeşitli konularda bağışlanmış 18 el yazması eser bulunmaktadır.
Kataloglanmış olan bu yazma eserler arasında “El-Cevahirü’l-Hasan fi Tefsir’l-Kur’an”, “Rûnaku’t-Tefsir”, “El-Mizan” gibi kitaplar yer almaktadır.
Kütüphane Müdürü Osman Belgit araştırmacıların bu el yazmalarına ilgi duymasının nedeninin bilimsel ve sanatsal değer taşımasından kaynaklandığını ifade etti.
Ayrıca bu el yazmalarının Cezayir’in ulusal mirasının önemli bir parçası olduğunu ve bunları korumanın ulusal kimliği korumak anlamına geldiğini söyledi.
4282023
