Фарқи байни яҳуд ва саҳюнист дар чист?
Яҳудият дини осмонӣ аст, ки ба набуввати ҳазрати Мӯсо (а) қоил ҳастанд ва китоби Тавротро ба сурати китоби осмонӣ мепазиранд. Қоилон ба ойини яҳуд медонистанд, ки расмияти ин дин то омадани Паёмбари баъдӣ аз ҷониби Худованди Мутаол аст. Дар ҳар сурат пайравони ин дин пойбанди усул ва муқаррароте буданд, ки дар Таврот баён шуда ҳар чанд дар тӯли таърих баъзе фурсатталабон ҷиҳати баҳрабардории шахсӣ ва дунёӣ, таҳрифҳое дар он падид оварданд.
Саҳюнист дар асл номи кӯҳе дар атрофи Байтулмуқаддас аст, ки қарнҳо маҳалли ибодати зоҳидони яҳудӣ буда ва саҳюнист низ ба чунин афроди обид ва зоҳиде гуфта мешуд, аммо дар қарни 19 ин мафҳум ба таври куллӣ тағйири маъно ёфт ва тавассути нухбагони яҳудӣ ба унвони ҷараёни сиёси - мазҳабӣ барои бозгашт ба сарзамини мавъуд қаламдод шуд. Аз он пас ба афроде, ки мутобиқи устураҳо ва ҳувияти динии худ эътиқод ба бозгашти қавми яҳуд ба Фаластин ва ташкили давлати яҳудӣ доштанд саҳюнист гуфта шуд; Лизо агар чи бархе раҳбарони саҳюнист дар ибтидо ба Худо эътиқоде надоштанд, ба навъе, ки як ҳаракати ғайри динӣ буд ва бархе тарафдорони он бар ин бовар буданд, ки табъиди қавми яҳуд, на ҳосили гуноҳи онон балки натиҷаи шумори андаки яҳудиён аст, аммо баъдҳо пазируфтанд бо истифода аз таолими динӣ ва равишҳои сиёсӣ миллати яҳудро бояд дар макони хоссе гирд овард. Дар натиҷа саҳюнизмро метавон аз як манзар, «тафсири сиёсии Таврот» донист.
Дар маҷмӯъ метавон гуфт, ки саҳюнист фарди яҳудӣ аст, ки мутаассибона мӯътақид ба бартарии қавми яҳуд аст ва бозгашт ба арзи мавъуди Ерусалимро ҳақ ва вазифаи худ медонад ва дар ин роҳ аз ҳеҷ коре дареғ намеварзад.
Албатта қасди ӯ аз бозгашт ба арзи мавъуди Фаластин, ҳокимият бар ҷаҳон ва ба хидмати худ дар овардани тамоми ақвом ва милали дигар аст, ки Қуръони Карим ба он ишора мефармояд. Чӣ ин яҳудӣ дар замони кунунӣ зиндагӣ кунад ва чӣ дар қарнҳои гузашта зиндагӣ карда бошад. Ин яҳудиёни нежодпараст бар асоси омӯзаҳои Талмуд ва инҳирофоти Таврот амал мекунанд, вале дағдағаи яҳудии ҳақиқӣ тафсири саҳеҳи Таврот ва амалисозии омӯзаҳои Мӯсо (а) аст.
Дар ҳоле, ки саҳюнизми муосир бештар аз миллигароӣ ва истеъморгароии аврупоии қарни нуздаҳум бархостааст, яҳудиёне, ки дар ҷустуҷӯи ҳақ бар асоси Таврот ҳастанд, бо саҳюнизми ҳозир дар ҳоли мубориза ҳастанд. Барои шинохти саҳюнист набояд на ба нажод ва дин пардохт балки бояд ба вижагиҳои рафторӣ, мабонии ҳувиятӣ ва амалкарди онон таваҷҷуҳ кард. Ба ҳамин далел зуҳури саҳюнистҳои масеҳӣ дар Амрико (давраи Ҷурҷ Буш) ва шаклгирии навъе араби саҳюнист дар солҳои ахирро шоҳид ҳастем. Агар чи ин саҳюнистҳои навзҳур ормонҳои Туронӣ надоранд ва яҳудро нажоди бартар намедонанд, балки сирфан ба далели ҳимоят аз ҳукумати саҳюнистҳо ва оворагии Фаластиниҳо, метавон онҳоро саҳюнист номид.
