Зиндагии сиёсӣ ва фаъолиятҳои муборизотии Яҳё Синвор
Яҳё Синвор, марде аз ҷинси мубориза ва муқовимат ва намоди бебокӣ ва истодагӣ дар баробари даҳҳо сол ҷиноятҳо, зулмҳо ва ишғолгариҳои режими саҳюнистӣ баъд аз шаҳодати Исмоил Ҳания, раиси шаҳиди Дафтари сиёсии Ҷунбиши муқовимати Ҳамос, ба унвони ҷойгузин вай, парчами ин гурӯҳи муқовиматро ба даст гирифт.
Асри рӯзи гузашта режими саҳюнистӣ дар баёнияи расмӣ иддао кард, ки дар бомбаборони минтақае аз Ғазза, Яҳё Синворро ба шаҳодат расондааст. Хабари шаҳодат Синвор ҳанӯз аз сӯи Ҳамос расмо эълон нашуда буд, аммо билохира муовини Ҳамос шаҳодати ин марди бузургро таъйид кард.
Режими саҳюнистӣ дар рӯзи 31- июди 2024 низ дар иқдоми террористӣ, Исмоил Ҳания, раиси собиқу фақиди Дафтари сиёсии Ҳамосро, ки барои ширкат дар ойини савгандёдкунии доктор Масъуд Пизишкиён, президенти Ҷумҳурии Исломии Эрон ҳамроҳи дигар мақомот ва шахсиятҳои олирутбаи ҷаҳон ба Теҳрон даъват шуда буд ва меҳмони Ҷумҳурии Исломии Эрон буд, ба шаҳодат расонд.
Яҳё Синвор кист?
Яҳё Иброҳим Ҳасан Синвор, машҳур ба Абӯ Иброҳим мутаваллиди 29 октябри 1962 мелодӣ дар урдугоҳи паноҳндагони Хонюнус дар борикаи Ғазза аст. Синвор аз падар ва модаре мутаваллид шуд, ки дар ҷанги аъроб ва Исроил дар соли 1948 аз Асқалон овора шуда буданд. Ин урдугоҳ мамлув аз хонаводаҳои фақир буд, ки дар шароити баде зиндагӣ мекарданд ва барои хадамоти аввалия ба ожонси имдод ва кори Созмони Милаил Муттаҳид (UNRWA) муттакӣ буданд.
Синвор дар авоили даҳаи 1980 дар Донишгоҳи исломии Ғазза сабтном кард, ҷое, ки мутолиаи Ӯ дар забони арабӣ ба шакл додани шахсияти корезмотики ӯ кумак кард. Ӯ дар замоне ворид донишгоҳ шуд, ки бисёре аз ҷавонони фаластинӣ дар борикаи Ғазза ба думболи исломгароӣ буданд, то муноқишаи Исроил ва Фаластинро пас аз даҳаҳо, ки понарабизм натавониста буд ин корро анҷом диҳад, ҳал кунанд ва созмонҳои донишҷӯӣ, ки андешаи исломиро бо носюналисми фаластинӣ таркиб мекарданд, ба суръат дар ҳоли рушд буданд. Дар соли 1982 Синвор ба далели мушорикат дар чунин созмонҳое боздошт шуд; агарчи ҳеҷ иттиҳоми расмие вуҷуд надошт.
Дар сол 1985 пеш аз ташкили Ҳамос, Синвор ба созмондеҳии Ал-Маҷд созмони «ҷиҳод ва даъват» (тарвиҷи ормонҳои исломӣ) кумак кард. Ал-Маҷд шабакае аз ҷавонони мусулмон, ки маъмури ифшои ҳувияти ҷосусони фаластинӣ буданд ва дар солҳои ахир тавассути Исроил истихдом шуда буданд. Замоне, ки Ҳамос дар соли 1987 ташкил шуд, Ал-Маҷд дар бахши амниятии он қарор гирифт. Дар соли 1988 мушаххас шуд, ки ин шабака дорои силоҳ аст ва Синвор чандин ҳафта тавассути Исроил боздошт шуд.
Соли баъд, ӯ ба иттиҳоми қатли ҷосусони Исроил ба чаҳор ҳабси абад маҳкум шуд. Ӯ дар зиндон, бештари вақтҳояшро сарфи мутолиа, хондани рӯзномаҳои исроилӣ ва тасаллути комил ба забони ибрӣ кард. Файнаншиал Таймз ба нақл аз Мико Куби, ки аз Синвор бозҷӯӣ кард, мегӯяд: «Ӯ китобҳое дар бораи шахсиятҳои исроилӣ монанд Владимир Жобутинскӣ, Манохем Бгин ва Исҳоқ Робин мехонд ва садр то зайли шахсиятҳои аслии Исроилро мешиносад.»
Яҳё Синвор тайи 22 сол асорат дар даруни зиндон , романи «Хор ва мехак»-ро ба забони ибрӣ навишт ва 5 китобро аз ибрӣ ва англисӣ ба арабӣ тарҷума кард ва дар садри пуркортарин зиндониёни нависандаи таърих қарор гирифт.
Бархе аз муҳимтарин воқеаҳо дар масъалаи Исроил ва Фаластин дар тӯли даҳаҳои зиндони Синвор рух дод. Дар авоили даҳаи 1990 Созмони озодибахши Фаластин ва режими Исроил, паймони Ослоро мунъақид карданд, ки дар изои ба расмият шинохтани ҳаққи мавҷудияти режим Исроил тавассути ин созмон, раванди сулҳеро барои эҷоди як кишвари дудавлатӣ таъйин кард.
Ин раванд бо бомбагузориҳои интиҳорӣ тавассути Ҳамос ва террори Исҳоқ Робин, нахуствазири Исроил дар соли 1995 тавассути як яҳудӣ аз масир хориҷ шуд, аммо умед барои бозгардондани раванд ба масири аслӣ барои чандин сол боқӣ монд.
Ин бориқаи умед дар тӯли интифозаи дувуми Фаластин (қиёми 2005-2000) ва дар интихоботи соли 2006 замоне, ки фаластиниҳо бо раъйи боло ба Ҳамос, ноумедии худро аз Созмони озодибахш сабт карданд, камранг шуд. Дар натиҷа, равобит байни Исроил ва Ташкилоти худгардон муваққат Фаластин, ки дар тавофуқномаи Осло эҷод шуда буд, беш аз пеш бадтар шуд. Дар соли 2007, замоне, ки даргириҳои ҷиноҳӣ дар дохили Ташкилоти худгардон, Ҳамосро танҳо масъули борикаи Ғазза кард, Исроил ва Миср ин минтақаро муҳосира карданд ва заминаро барое чандин даргирии мусаллаҳона байни Ҳамос ва саҳюнистҳо дар солҳои оянда фароҳам карданд; то замоне, ки Синвор дар соли 201 озод шуд, дарҳои сулҳ ҳам боз ва ҳам баста шуда буд ва Ӯ ҳеҷ як аз хушбиниҳои даврони Ослоро аз наздик мушоҳида накарда буд.
Бозгашт ба оғӯши Ҳамос
Озодии Яҳё Синвор ба унвони бахше аз мубодилаи зиндониёни барҷаста бо Гилод Шолият анҷом шуд. Шолият, сарбози неруҳои дифоии Исроил дар соли 2006 дар ҳоле, ки дар гузаргоҳи марзӣ мустақар буд, тавассути Ҳамос дастгир шуда буд. Пас аз чандин талоши номувафақ барои миёнҷигарии озодии Шолият, Миср ва Олмон тавофуқеро барои озодии ӯ дар октябри 2011 мунъақид карданд. Бародари Синвор, Муҳаммад, ки ба нигаҳбонии Шолият гумошта шуда буд, исрор дошт Синвор дар мубодила гунҷонда шавад. Дар ҳамон рӯзе, ки Шолият озод шуд, Синвор ҷузви нахустин гурӯҳ аз асирони фаластинӣ буд, ки ба борикаи Ғазза бозгардонда шуданд. Замоне, ки ӯ вориди Ғазза шуд, пешонибанди сабзи намодини Ҳамосро бар тан дошт.
Дар апрели 2012 танҳо чанд моҳ пас аз озодӣ, Синвор ба унвони яке аз аъзои Дафтари сиёсии Ҳамос дар борикаи Ғазза интихоб шуд. Ӯ аз таҷрибаҳояш ба унвони раҳбар дар зиндони режими саҳюнистӣ истифода кард ва дар миёни Ҳамос ба далели гирдиҳам овардани ҳамбандиҳояш шӯҳрат пайдо кард. Ӯ аз шебҳинизомиён хост исроилиҳоро дастгир кунанд ва боис шуд Иёлоти Муттаҳидаи Амрико дар соли 2015 Синворро ба феҳристи террористҳои ҷаҳонии худ изофа кунад. Дар ин миён, Ҳамос дар талош буд, то ҷойгоҳашро дар борикаи Ғазза ҳифз кунад, зеро ба далели даргирӣ бо режим Исроил тазъиф шуда буд. Дар ин шароит буд, ки Синвор дар соли 2017 ба унвони раиси Ҳамос дар борикаи Ғазза интихоб шуд.
Марде, ки кобӯси Исроил шуд
Яҳё Синвор дар яке аз нахустин ҳузурҳои умумии худ, ба гурӯҳе аз ҷавонони Ғазза гуфт: «замоне, ки Ҳамос дар бораи ба расмият шинохтани Исроил баҳс мекард, гузаштааст. Акнун баҳс бар сари ин аст, ки чӣ замоне Исроилро аз байн хоҳем бурд». Дар солҳои аввали раҳбарии Синвор, рӯйкарди амалгароёнаи Ӯ шурӯъ ба маъкус кардани инзивои Ҳамос кард.
Моҳҳо пас аз ба даст гирифтани контроли Ҳамос тавассути Синвор, ин ҷунбиш як тавофуқи оштӣ бо Ташкилоти худгардон мунъақид кард ва барои нахустин бор аз соли 2007, контроли бештари борикаи Ғаззаро барои муддати кӯтоҳе ба Ташкилоти худгардон вогузар кард. Равобит бо Миср низ беҳбуд ёфт ва кишвари ҳамсоя, маҳдудиятҳои худро дар гузаргоҳ марзӣ бо борикаи Ғазза коҳиш дод. Ин гурӯҳ ҳамчунин барои барқарории равобит бо Эрон тамос гирифт ва Эрон, Ҳамосро ба шабакаи муттаҳидонаш бозгардонд ва ҳимоят аз онро аз сар гирифт.
Рӯзномаи Фойннашиял Таймз мегӯяд Синвор ба шахсияти афсонаӣ дар борикаи Ғазза табдил шуда ва бисёре аз фаластиниҳо ба ӯ ифтихор мекунанд ва ӯ дар миёни мардуми Фаластин бисёр маҳбуб аст. Дар авохири соли 2018 музокирот бо Исроил барои оташбаси тӯлонимуддат дар ҷараён буд ва то замони эълон дар январи 2020дар Иёлоти Муттаҳида идома дошт. Тарҳи сулҳи Доналд Трамп тавассути Исроил ба унвони як масири рӯ ба ҷилав пазируфта шуд, аммо ба зарари фаластиниҳо буд ва онро рад карданд.
Дар моҳи майи 2021 ҳафтаҳо ташдиди танишҳо дар Юрусалим ва даргириҳо байни мӯътаризони фаластинӣ ва полиси Исроил, ба вижа дар фазои атрофи Масҷидулақсо, ки садҳо захмӣ бар ҷой гузошт, ба поён расид. Ҳамос дар ҷараёни ин даргириҳо ва дар посух ба ҳамлаҳои режими саҳюнистӣ, бо ирсоли мушак ба ҷануб ва маркази Юрусалим вокуниш нишон дод ва 11 рӯз даргирии шадиде байни Ҳамос ва саҳюнистҳо идома дошт.
Маҳбубияти Синвор баъд аз ин амалиёт бештар шуд. Рӯзномаи Фойннашиял Таймз дар ин замина навишт: Синвор ба шахсияти афсонаӣ дар борикаи Ғазза табдил шудааст ва ба нақл аз як фаъоли барҷастаи фаластинӣ дар Байтулмуқаддаси шарқӣ изофа кард, бисёре аз фаластиниҳо ба ӯ ифтихор мекунанд ва Ӯ дар миёни мардуми Фаластин бисёр маҳбуб аст.
Ӯ дар соли 2022 дар як гирдиҳамоӣ ба муносибати солгарди таъсиси Ҳамос, аз ҳар як аз афрод хост агар Исроил барои озодии асирони фаластинӣ ба тавофуқ нарасад «омодаи қиём монанд тӯфон барои дифоъ аз Ақсо бошед. Мо дар сейли хурӯшон, бо мушакҳои бепоён ва дар сейли сарбозони беҳадду ҳаср ба сӯи шумо хоҳем омад. Мо бо миллионҳо нафар аз мардуми худ яке пас аз дигаре ба сӯроғи шумо хоҳем омад.»
Синвор аз муддатҳо пеш дар садри феҳристи афроди таҳти таъқиби Исроил қарор дошт ва ахиран, ки вай ба раёсати Дафтари сиёсии Ҳамос интихоб шуд, ангезаи Исроил барои террори вай афзоиш ёфт. Ожонсҳои амниятии Исроил ӯро тарроҳи барномарезӣ ва иҷрои ҳамлаҳои 7-и октябри 2023 медонанд. Баъд аз амалиёти Тӯфони Ақсо номи Синвор борҳо тавассути теъдоде аз мақомҳои аршади режими Исроил аз ҷумла Галлант, вазири дифои ин режими ҷаълӣ эълон шуд.
