Шиносоӣ бо панҷ тарҷумаи Қуръони Карим ба забони булғорӣ

Аввалин кӯшишҳо барои тарҷумаи Қуръони Карим ба забони булғорӣ дар даҳаи 20-уми асри гузашта оғоз ёфт. Ин иқдом як бахше аз талошҳои ҳукумати Булғористон буд, то бо қавми помак, яъне мусалмонони булғорӣ, ки дар ҷануби кишвар зиндагӣ мекарданд, робита барқарор кунад..

Ба гузориши ИҚНО, ба нақл аз сомонаи Muslimon Hawl al-Alam, дар аввал эҳтиёҷи шадиде ба тарҷумаи Қуръон ба булғорӣ вуҷуд надошт, чун мусалмонон ва донишмандон дар Булғористон ба забонҳои усмонӣ ва арабӣ хуб сарфаҳм мерафтанд ва онҳоро озодона истифода мебурданд.

Аммо баъд аз он ки Булғористон аз Империяи Усмонӣ ҷудо шуд ва ба як кишвари мустақил табдил ёфт, забони булғорӣ расман ҳамчун забони давлатӣ интихоб гардид ва тадқиқот дар бораи дини Ислом бо ҳамин забон оғоз шуд.

Бо вуҷуди ин, то соли 1938 мелодӣ, мусалмонони Булғористон ҳанӯз алифбои арабиро истифода мебурданд. То он замон, подшоҳи Булғористон — Борис III (1894–1943) — дастур дод, ки алифбои лотинӣ ҷойгузини алифбои арабӣ шавад.

Сипас, дар соли 1944, ҳукумати коммунистӣ дар кишвар ба сари қудрат омад ва мубориза бо ҳама динҳо, махсусан Ислом — ки бо таърихи усмонӣ робитаи наздик дошт — оғоз гардид.

Кӯшишҳои аввал барои тарҷумаи Қуръон ба забони булғорӣ дар даҳаи 1920 оғоз шуд. Ҳадаф аз ин кор — наздик кардани мусалмонони помак бо ҷомеаи умумии булғорӣ ва ҷалби онҳо ба ҷомеа буд.

Дар соли 1930, тарҷумаи дигаре бо ташаббуси таблиғгарони протестант анҷом дода шуд. Ин бор, тарҷума аз забони олмонӣ ба булғорӣ баргардон шуда буд.

Баъдан, дар соли 1944, боз як тарҷумаи дигар ба нашр расид, ки аз тарҷумаи англисии Қуръон ба булғорӣ баргардон шуда буд.

Пас аз суқути режими коммунистӣ дар Булғористон, таваҷҷуҳ ба тадқиқоти исломӣ ва омӯзиши Қуръон зиёд шуд. Аз ҳамин сабаб:

Соли 1991, тарҷумае аз тарафи мазҳаби аҳмадия ба забони булғорӣ нашр шуд.

Соли 1993, тарҷумаи Надим Кенҷиев — шахсияти турктабор ва таваллудшудаи соли 1945 — ба чоп расид. Ин тарҷума аз забони туркӣ ба булғорӣ баргардон шуда буд. Ӯ дар солҳои 1988 то 1991 муфтии Булғористон буд.

Баъдан, профессор Тсветан Теофанов, арабшиноси булғорӣ, таваллудшудаи 1952, соли 1997 аввалин тарҷумаи илмии Қуръон аз арабӣ ба булғорӣ-ро дар шаҳри София анҷом дод. Чопи дуюм дар соли 1999 ва баъдан нусхаҳои таҳриршуда дар солҳои 2006, 2008, 2019, 2022 ва 2025 дар София ва Истанбул ба табъ расиданд. Ин тарҷума яке аз беҳтарин тарҷумаҳои Қуръон ба булғорӣ ба ҳисоб меравад.

Дар соли 2009, профессор Иван Дубриф, забоншиноси булғорӣ (тав. 1938), тарҷумаи нави Қуръон ба булғорӣ-ро нашр кард.

Ниҳоят, соли 2023, Али Хайриддин, муфтии собиқи шаҳри София ва таваллудшудаи соли 1956, тарҷумаи наве аз Қуръонро пешниҳод кард, ки асосан бар тарҷумаҳои туркии Қуръон такя мекунад.

4309076