Hz. Muhammed’in (s.a.v) hayatındaki davranış ilkeleri

Hz Muhammed’in (s.a.v.) kişiliğinin bir bölümünü ortaya koyan davranış ilkeleri belirlenebilir. Bunların arasında, onun 6 davranış ilkesi önemli ve anahtar niteliğindedir.

Hz. Peygamber’in sevgi ile beslenen kişiliğiyle, güven esasına dayanan bir medeniyet inşa etme arzusunu gerçekleştirmede, etkileyici üslubunun yanı sıra insanlara değer vermesi, sade yaşamı mazlumların hamisi olması, cömertliği, özverili davranışları ve zarafeti etkili olmuştur. Bu sayede kısa zamanda binlerce insanı çevresinde toplamayı başarmış, huzur ve güvenin egemen olduğu bir medeniyet kurmuştur.

Ayetullah Reyşehri ‘Son Peygamberin Hayatı’ adlı kitabında, Peygamber Efendimiz’in (s.a.v) karakteristik davranışlarını ve davranış ilkelerini şu şekilde belirtmiştir:

1- Peygamber Efendimiz’in (s.a.v) bütün davranışlarının akıl ile uyumlu olmasıdır. Burada akıl, zeka anlamına gelmez, daha ziyade bir kişiyi uygunsuz davranışlardan koruma gücünü ifade eder. İmam Sadık (a.s), Allah’ın aklı mükemmel olmadıkça Peygamber göndermediğini söyler. Peygamber’in hayatında aklın yerini bulursak, tüm eylemlerinin aklın analizi doğrultusunda olduğunu söyleyebiliriz. 

2- Doğruluk Peygamber Efendimiz’in (s.a.v) davranışında kendini gösterir. Aslında Kur’an kendine ve Peygamber Efendimiz‘in mesajına birkaç isim vermiştir. Biri ‘sıdk’ (doğruluk) diğeri ‘hak’tır. Dolayısıyla Hz. Peygamber'in (s.a.v.) davranışının hakka dayalı olmaması mümkün değildir. Hak, sabit ve doğru bir şeyi ifade eder. Aslında zaman içinde doğru ve sabit kalan doğru hale gelir. Peygamber’in davranışı da hem doğru ve hemde sağlamdı.

3- Adaletin sağlanması ve teşvik edilmesidir. Peygamber Efendimiz bir Kur’an ayetine değinir ve  "Size adil davranmakla emrolundum" der. Bir başka yerde de, kendisi için beğendiğini insanlar için de sevenlerin en adaletlisi olduğu söyler.

4- Nazik ve yardımsever olmaktır. İhsan yedirmek, giydirmek, maddi yardımda bulunmak gibi pek çok şeyi kapsar. İhsan Arapça’da amellerinde iyi olması anlamına gelir. Hz Muhammed’in (s.a.v) yaşamında her iki anlamda görülür. O kadar yardımda bulunuyordu ki ‘o kadar çok verme ve malının bir kısmını tut, belki yarın sabah başka bir fakirin alacağına’ dikkat çeken bir ayet nazil oldu. Peygamber Efendimiz’in davranışları da güzeldi ve mesela kılıç kullanıyorsa örnek bir kılıç ustasıydı. İmam Ali (a.s) Hz Peygamber’in (s.a.v) yanında savaşan kimsenin savaşta yiğit sayıldığını söyler.

5- Kurallara uygunluktur. Toplumun genel kuralları dışında davranmadı. Diğer insanlarla aynı yemeği yedi. Giyim kuşamı ve davranışlarında kurallara bağlıydı. Medine’ye yeni giren birinin onu arkadaşlarından ayırt etmesi zordu. Başka bir deyişle edepli idi. Edebin asıl anlamı genel kuralları gözetmektir.

6- Basit yaşamaktır. Sadelik, yüksek masraflar olmadan basit, sıradan bir hayata sahip olmak demektir. Lüks ve törenlerle ilgilenmiyordu. Çocuklarla sohbet eder, oyun oynar, süt sağar, misafirleri bizzat karşılardı. Bütün bunlar Peygamber Efendimiz’in hayatındaki sadeliğin işaretleridir.

4090508