Муқоисаи татбиқии равиши ду муфассири Қуръон дар истифодаи каломӣ аз Таврот ва Инҷил
Ба гузориши ИКНА, чаҳорумин мактаби тобистонаи “Инъикос” бо мавзӯи «Қуръон ва Аҳдайн: суннатҳо, заминаҳо ва байниматнҳо» дар моҳи сентябри соли гузашта баргузор шуд.
Ин барнома бо ҳамкории Донишгоҳи Эксетер доир гардид ва дар он муҳаққиқоне аз кишварҳои гуногун ҷамъ омаданд, ки пештар дастовардҳои илмии худро дар ин замина дар маҷаллаҳо ва маҳфилҳои илмии байналмилалӣ муаррифӣ карда буданд.
Дар ин мактаби тобистона, 40 соати пешниҳоди илмӣ бо бахши пурсишу посух дар давоми шаш рӯз ироа шуд ва 19 муҳаққиқ аз донишгоҳҳои 14 кишвари мухталиф, 5 суханронӣ ба забони форсӣ ва 14 суханронӣ ба забони англисӣ пешниҳод карданд.
Рой Майкл Мак Кой (Roy Michael McCoy), муҳаққиқи амрикоӣ, яке аз ин суханронҳо буд. Ӯ дар соли 2019 дар риштаи фалсафа аз Донишгоҳи Оксфорд дараҷаи докторӣ гирифта ва ҳоло устоди Донишгоҳи Нотр Дами Ҳолланд мебошад.
Мак Кой мақолаҳои гуногун дар бораи истифода аз Китоби Муқаддас дар адабиёти тафсирӣ ва тафсири Қуръон мунташир кардааст, аз ҷумла мақолаи ахири ӯ дар китоби “The Handbook of Qurʾānic Hermeneutics” (Дастурномаи Ҳермоневтикаи қуръонӣ).
Таҳқиқи муқоисавии Қуръон ва Аҳдайн дар осори ду муфассири мусулмон
Мак Кой дар оғози суханронии худ гуфт: Бо густариш ва рушди соҳаи Қуръонпажӯҳӣ, таҳқиқот дар бораи нишонаҳои ривоятҳои Аҳдайн дар Қуръон дар миёни муҳаққиқони яҳудӣ, насронӣ ва мусулмон рӯ ба афзоиш аст.
Ӯ афзуд: Ин суханронӣ ба баррасии тафсири Қуръон бо истифода аз матнҳои Китоби Муқаддас мепардозад ва тафовуту шабоҳатҳои миёни равишҳои тафсирии Ибни Барҷон ва Ал-Бақаъӣ-ро таҳлил мекунад. Ҳарду муфассир бо истифода аз матнҳои яҳудӣ ва масеҳӣ кӯшиш кардаанд, ки иртиботе миёни Қуръон ва Китоби Муқаддас барқарор кунанд, аммо равишҳо ва аҳдофи онҳо дар ин роҳ фарқ мекунад.
Мак Кой идома дод: Ибн Барҷон, ки дар Андалуси асрҳои миёна зиндагӣ мекард, ба таври густарда аз нақлҳои Таврот ва Инҷил дар тафсири худ истифода кардааст, то ҳамоҳангиҳои маъноӣ миёни Қуръон ва ин матнҳоро кашф кунад. Ӯ дар тафсири худ аз равише истифода мебарад, ки бар фикри тааммулӣ ва кашфи қабатҳои амиқтари маънии қуръонӣ таъкид дорад. Ибн Барҷон бар ин буд, ки ин мутобиқатҳо нишонаи низоми илоҳӣ миёни Қуръон ва матнҳои пешин аст.
Ин муҳаққиқи амрикоӣ дар идома гуфт: Дар муқобил, Ал-Бақаъӣ, ки дар шарқи ҷаҳони Ислом зиндагӣ мекард, бештар бар истифода аз матнҳои Китоби Муқаддас барои исботи нубуввати Паёмбари Ислом тамаркуз кардааст. Ӯ бо нақлҳои дақиқ аз Таврот ва Инҷил, саъй кардааст, пешгӯиҳои ин матнҳоро дар ростои собит кардани рисолати Паёмбар (с) ба кор бигирад. Равиши тафсирии ал-Бақаъӣ, хусусан дар заминаҳое монанди “далоили нубувват”, бештар ҷанбаҳои исботӣ ва каломӣ дорад.
Ин ду муфассир, ҳарчанд дар равишҳояшон аз матнҳои Китоби Муқаддас истифода мебаранд, аммо аҳдофи гуногун доранд: Ибн Барҷон дар пайи кашфи маъноҳои ботинӣ аст, дар ҳоле ки ал-Бақаъӣ қасди исботи рисолати Паёмбар (с)-ро тавассути ин матнҳо дорад.
Ӯ меафзояд: Заминаи таърихӣ ва равишшиносии тафсири Ибн Барҷон ва ал-Бақаъӣ нишон медиҳад, ки ҳар яке дар давраҳои махсуси таърихӣ шакл гирифтаанд ва ин масъала бар равишҳои тафсирии онон таъсири амиқ гузоштааст. Ин ду муфассир дар муҳитҳои иҷтимоӣ ва мазҳабие зиндагӣ мекарданд, ки зери таъсири шадиди мутақобили Ислом, Яҳудият ва Масеҳият қарор доштанд.
