Hz Ali'ye (a.s) göre Tevhid anlayışı

Nehcü’l-Belağa’nın ilk hutbesinde İmam Ali (a.s) saf tevhidin yönlerini dikkat çekmiştir.

Sosyolog ve din araştırmacısı İmad Efruğ Nehcü'l-Belağa üzerine verdiği derste Hz  Ali’nin (a.s) düşüncelerini tanıtıyor. Metin özeti şöyledir:

Nehcü’l Belağa’nın ilk hutbesini kısaca gözden geçirelim.

Hz Ali (a.s) Tevhid ile ilgili olarak en güzel cümlesiyle şöyle der: Dinin evveli O’nu tanımak, O’nu tanımanın kemali O’nu tasdik etmek, O’nu tasdik etmenin kemali O’nu bir bilmek, O’nu bir bilmenin kemali, O’na karşı ihlâslı ol­maktır. O’na karşı ihlâslı olmanın kemali, O’ndan sıfatları nefyetmektir. Zira her sıfat mevsuftan (sıfat sahibinden) ayrıdır. Hakeza her mevsuf da sıfattan ayrıdır.

Hz. Ali (a.s)’nin bu açıklamalarını dikkatle incelersek, tevhidin farklı boyutlarını görür ve bunun neticesinde saf Tevhidî inancı bulabiliriz.

Bu hutbenin devamında ilahiyat kitaplarına aşina olanlar için Tevhid ve İlahiyat ile ilgili aydınlatıcı cümleler yer almaktadır.

“Dolayısıyla Allah’ı tavsif eden O’nu başkasına eşlemiş olur. O’nu eşleyen O’nu ikilemiş olur. O’nu ikileyen O’nu tecezzi etmiş (cüzleri ayırmış) olur. O’nu tecziye eden O’nu tanımamış olur. O’nu tanımayan O’na işaret eder.

O’na işaret eden O’nu sınırlamış, mahdut kılmış olur. O’nu mahdut kılan O’nu saymış olur. “Neyin içindedir?” diyen O’nu bir şeyde sanır. (O’na mekân isnat eder.) “Ne­yin üstündedir?” diyen yerleri O’ndan boş bilmiş olur.

Allah sonradan olmaksızın vardır. Mevcuttur; yokluğu tatmaksızın. Her şey iledir; eşleşmeksizin. Her şeyden baş­kadır; ayrılmaksızın. Faildir, hareket ve alet olmaksızın. Basir’dir (görendir); yaratıklarından görülen yokken. Tek­tir; kendisiyle varlığında ünsiyet edineceği ve yokluğunda dehşete kapılacağı birisi olmaksızın.”

Tanınmış Hristiyan ilahiyatçılarından Profesör Richard Swinburne de benzer bir fikre inanıyor ve Allah’ın fiziksel bedeni olmadığını çünkü olsaydı, sınırlamalarla karşılaşacağını ama bedeni olmadığı için aynı anda farklı yerlerde bulunabileceğini söylüyor.