Adil liderlerin özellikleri

Nehcü’l Belağa’nın 126. Hutbesinde dürüst liderlerin özellikleri ve aydın kesimin çeşitli sosyal alanlarda varlığının önemi konusu açıklanmaktadır.

Sosyolog ve din araştırmacısı İmad Furuği Nehcü’l Belağa’dan dersler dizisinde adil liderlerin özellikleri ve aydınların toplumdaki varlığı konusuna değinerek açıklamalarda bulundu. Metin özeti şöyledir:

Sosyal adalete dikkat, sınıf boşluğunu doldurma, Beytü’l-mal’a duyarlılık ve adalete dikkat konularından sonra bugün için Nehcü’l Belağa’nın 126. Hutbesini seçtim.

İmam 126 hutbede şöyle diyor: Beytü’l-malı adil şekilde bölüştürünce bu siyasete uymaz deyip kendisini kınayanlar hakkında şöyle buyurdu:

“Yönettiğim topluma karşı zulümle galebe çalmayı is­tememi mi emrediyorsunuz? Allah'a andolsun gece gün­düz birbiri ardınca geldikçe, gökte yıldız yıldızı takip ettik­çe böyle bir işi yapmam. Eğer benim malım bile olsaydı hepsini aralarında eşit paylaştırırdım. Şimdi nasıl haksızlık yaparım? Mal Allah'ın malı!

Haberiniz olsun, malı yersiz yerde harcamak, israf ve haddi aşmaktır; bu iş sahibini dünyada yüceltir, ahirette alçaltır. İnsanlar arasında ikram sahibi, Allah katında ise hakir kılar. Malını yersiz yere, ehil olmayan kişilere veren mal sahiplerinden, Allah'ın o halkın şükran duygusundan kendilerini mahrum kılmadığı, onların sevgilerini de başkasına yöneltmediği kimse yoktur. Bir gün ayağı kayar da, yar­dımlarına ihtiyaç duyarsa, en kötü ve kınayıcı dost olurlar.”

Bu hususta Nehcü’l Belağa’nın 53. mektubu ki Melik Eştere yazdığı mektup olarak da bilinir. Hz Ali’nin toplumun alt tabakalarına olan ilgisini gösterir. Bu mektupta “Allah için, Allah için, hilesi düzeni olmayan aşağı tabakayı gözet.” ibaresi dikkat çekicidir.

Unutulmamalıdır ki toplumun alt tabakalarıyla muhatap olmanın amacı onlara sadaka vermek değildir ve bu mesele vermekten farklıdır. İmam Ali’nin (a.s) işaret ettiği konu, bu sınıfların “hakkı”dır. Hz Ali’nin sözlerinden yoksulların haklarını Allah’ın tayin ettiğini ve onlara hakkını vermenin de yöneticilerin sorumluluğunda olduğu anlaşılmaktadır.

Bu, İmam Ali’nin (a.s) sosyal adalet konusundaki görüşünden kaynaklanmaktadır çünkü o, toplumu, toplumu oluşturan tüm bireylerin bir araya gelmesinden daha fazlası olarak görmüştür.

İmam Nehcü’l Belağa’nın 164. hutbesinde adil liderin öneminden bahsetmiş ve şöyle söylemiştir: Bil ki Allah ka­tında Allah'ın kullarının en efdalinin; hidayete ermiş, hida­yete çağıran, malum olan sünneti ayakta tutan ve meçhul olan bidatleri öldüren adil imamdır. Sünnetler aydınlatıl­mış, alametleri var; bidatler de açıkça gösterilmiş, onun da alametleri vardır. Allah katında insanların en şerlisi, sapmış ve halkın da ona uyarak sapıttığı zalim imamdır.

“En-naas ala din mulukehem” (insanlar yöneticilerinin dinindedirler) denilmesi, yöneticiler hidâyete ererse, insanlar da hidayete erer ve adalete tâbi olurlar ve yöneticiler zalim ise, insanlar ılımlı olur ve zulme uyum sağlar.

Elbette bu mesele doğru bir şey olarak asla tavsiye edilmez aksine İmam ‘insanlar yöneticilerinin dinindendir’ derken topluma bunun doğru olduğunu söyleme niyetinde değildir. İnsanlar yöneticilerin dinine uymamalıdır. Elbette yöneticiler salih ise insanlar onlara tabi olabilir ama toplumun yönetenlerin davranışları haksızsa o zaman onların davranış ve yöntemlerine hiçbir şekilde uyulmamalıdır. Aksine, bu meselenin farkında olan toplumun aydın kesimi ve âlimleri onlara karşı ayaklanmalı ve toplumu zulme karşı ayağa kalkmaya teşvik etmelidir.

Sosyal adalet konusu ve baskıcı yöneticilerin halk üzerindeki hakimiyeti, İmam Ali (a.s) ve İmam Hüseyin (a.s) dahil olmak üzere Masumlar (a.s) tarafından birçok kez dile getirildi.

İmam Hüseyin (a.s), toplumun önde gelenlerinin birçoğunun bulunduğu Mina'da yaptığı bir konuşmada, baskıcı yöneticilerin Müslüman toplum üzerindeki hakimiyetinin, aydın kesimin suskunluğundan kaynaklandığını ifade etmiştir. Eğer bir yönetici ve lider baskıcı davranarak zulüm ediyor ve adalet çemberinin dışına çıkabiliyorsa bu aydın kesimin suskunluğundandır.

3966237