Kur’an’ı sadece bir ibadet ve ahlak kitabı olarak gören bazılarının sandığının aksine, bu ilâhi kitabın beş yüz kadar ayetin fıkıhla ilgili olduğunu bilmeliyiz. Kur’an’daki çoğu ayetler çeşitli ailevi, sosyal, politik, askeri, tarihi, dini ve kültürel konular hakkındadır.
Vahdet, istişare, fesad ile mücadele, asayiş ve nizamın tesis edilmesi gibi sosyal meselelere bu kadar çok vurgu yapan başka hangi kitap vardır?
Kur'an, eğitim metodunda hem plan hem de model sunan bir kitaptır. Örneğin İslam Peygamberi’ni (s.a.v.) örnek olarak Ahzâb suresi 21. Ayetinde zikreder: “İçinizden Allah’ın lutfuna ve âhiret gününe umut bağlayanlar, Allah’ı çokça ananlar için hiç şüphe yok ki, Resûlullah’ta güzel bir örneklik vardır.”
Hz İbrahim (a.s) , Mümtehine suresi 4. Ayeti: “İbrâhim’de ve ona uyanlarda size güzel bir örneklik vardır; ….”
Firavun’un eşi, Tahrîm suresi 11. Ayeti: “Allah iman edenlere de Firavun’un karısını misal vermektedir:...”
Elbette Allah’ın Kelamı, nefsini ön yargılardan, bencillikten, kibirden, inattan, nefretten vs. arındırmış, takva sahibi ve hakkı seven kimselere tesir eder.
Kur'an-ı Kerim bir büyüme kitabıdır. Anlatılan kıssalar vakit geçirmek için değil ibret almak içindir. Tarihsel anlatımları sadece geçmiş insanların hikayeleri değil, bu ulusların düşüşlerinin veya kurtuluşlarının felsefesini beyan eder. Kur’an, zaman geçtikçe sırlarının daha çok açığa çıktığı bir kitaptır. Kur’an kolay, anlaşılır ve akıcı bir kitaptır.
Kur’an-ı Kerim insanı topraktan Allah’a, maddeden manaya götüren bir rehberdir.
Kur’an-ı Kerim, insana sağlam bir akılla fikir veren peygamberler ve milletlerin kıssalarını anlatarak onlara metot veren ve mükâfatları bildirerek onları cihada teşvik eden bir kitaptır.
Bilgeler genellikle insanlara öğretmek için hayali hikayeleri kullanırlar, ancak Kur’an bu amaca ulaşmak için gerçek hikayeleri kullanır.
Kur’an hidayet kitabıdır: Bakara suresi 2. Ayeti: İşte kitap; onda asla şüphe yoktur. O, günahtan sakınanlar için bir rehberdir.
Kur’an şifa ve dertlere derman kitabıdır: İsrâ suresi 82. Ayeti: Biz Kur’an’dan öyle bir şey indiriyoruz ki, o müminler için bir şifa, bir rahmettir; zalimlerin ise sadece ziyanını arttırır.
Kur’an-ı Kerim müjde ve nasihat kitabıdır: Ahkâf suresi 12. Ayeti: “…Bu ise önceki kitapları onaylayan, haksızları uyarmak için ve iyi yolda olanlara müjde olarak Arap diliyle gelmiş bir kitaptır.”
Kur’an, iyilerle dostluk kitabıdır: Bakara suresi 195. Ayeti: “.. İyilik edin, kuşkusuz Allah iyilik edenleri sever.”
Kur’an, salih amelleri emreden bir kitaptır: Bakara suresi 83. Ayeti: “Yalnız Allah’a kulluk edeceksiniz; ana babaya, yakın akrabaya, yetimlere, yoksullara iyilik edeceksiniz.”
Kur’an bir düşünce ve tefekkür kitabıdır: “Yusuf suresi 2. Ayeti: Anlayabilesiniz diye biz onu Arapça bir Kur’an olarak indirdik.”
Kur’an harekete davet eden bir kitaptır: Saff suresi 2. Ayeti: “Ey iman edenler! Niçin yapmayacağınız şeyleri söylüyorsunuz?” Bakara suresi 44. Ayeti: “Sizler kitabı okuduğunuz halde insanlara iyiliği emredip kendinizi unutuyor musunuz? Aklınızı kullanmıyor musunuz?”
Kur’an bir cihad ve mücadele kitabıdır: Saff suresi 4. Ayeti: “Bilin ki Allah kendi yolunda sağlam örülmüş bir duvar gibi kenetlenmiş saflar halinde çarpışanları sever.”
Kur’an tabiatı öğrenmeye ve onu tanımaya devet eden bir kitaptır: Ğâşiye suresi 17-20. Ayetleri: “Peki onlar devenin nasıl yaratıldığına, göğün nasıl yükseltildiğine, dağların nasıl dikildiğine, yeryüzünün nasıl yayıldığına bakmazlar mı?”
Kur’an-ı Kerim’de sadece Allah ve insan (ibadetler) arasındaki ilişki beyan edilmemiş olup insan ile diğer insanlar (eğitim-öğretim, affetme, sadaka, fedakârlık…), insan ile doğa (mamûr etmek, zenginleştirmek, israftan uzak fayda sağlamak) arasındaki ilişki de anlatılmıştır.
Kur’an’da insanın münafık ve muhalifler ile olan ilişkileri beyan edilmekte olup onları hikmetle, öğütle ve güzel akılla hakka davet etmektedir. Mahrum sınıfın hakk’ı kabul etmesini engelleyen fasıdlar ve isyancılarla savaşmayı öğütler.
Kur’an hükümet ve siyaset kitabıdır: Nisâ suresi 105. Ayeti: “İnsanlar arasında Allah’ın sana gösterdiğine göre hükmedesin diye hakkı içeren kitabı sana indirdik; hainlerden taraf olma!”
Din siyasetten ayrıdır diyenlerin, sözlerinin anlamı Kur’an ayetlerinden bir kısmının çıkarılmasıdır!
Kur’an-ı Kerim, bir insanın insanlarla nasıl ilişki kurması gerektiğini açıkça tarif eder. Her türlü hurafelerle mücadele, siyasî, iktisadî ve askerî anlaşmalara bağlı kalma, aile haklarını gözetme, karı-koca veya çocuk-anne-baba arasındaki karşılıklı saygı açıkça belirtilmiştir.
Bu İlâhi kitapta kamu güvenliğini ihlal eden, silah veya söylenti ile sıcak veya soğuk savaş çıkaran, kamu iffetini zedeleyen, başkalarının malına ve namusuna tecavüz edenlerin suçlarına karşı mücadele edilmesi için kesin ve net talimatlar bulunmaktadır.
Bu İlâhi Kitap, insanlarda öyle bir şuur yaratır ki, kendilerini her an Yüce Allah’ın huzurunda görürler.
Muhsin Kıraati’nin İnanç İlkeleri (Nübüvvet) kitaından alıntıdır.