İhanetin çeşitleri ve kökleri

Kur’an-ı Kerim’in bahsettiği uygunsuz ahlaki özelliklerden bir de ihanettir.

Hıyanet kelimesinin kökeni Arapçadan gelmekte olup Kutsal sayılan şeylere el uzatma, kötülük etme veya karşı davranma, hainlik ve güveni kötüye kullanma, aldatma ve vefasızlık anlamlarına gelir.

İhanet toplumun temellerini sarsan davranışlardan olup dini metinlerde buna karşı uyarı yapılmıştır. İhanet insanın güvenini sarsar ve zedeler. İtimat bazen fiziki bir nesnedir ancak söz vermek te bir tür itimat kabul edilir.

Bu nedenle evli bir kişi başka birisi ile ilişkiye girdiğinde ona hain denir.

İhanetin asıl sebeplerinden bir Nefs-i Emmare’dir. Nefs-i emmare kötülüğü emreden ve bundan zevk alan nefise verilen isim olup insanın aklını kullanmamasına hata ve günah işlemesine sebep olur. Nefis tezkiyesi kademelerinden ilkidir. Bu kademede nefis henüz arınmadığı için kötülüğü emreder.

Hz. Yusuf (a.s.), Züleyha’nın davranışlarının kaynağını Nefs-i emmare olarak tanıtmıştır: “Yine de ben nefsimi temize çıkarmıyorum. Çünkü nefis, rabbimin acıyıp koruması dışında, daima kötülüğü emreder; şüphesiz rabbim çok bağışlayan, pek esirgeyendir.” (Yusuf:53)

İhanetin bir diğer nedeni şirk ve Allah’ın kudret ve rızkına tam olarak inanmamaktır. İmanı zayıf olanlar, başkalarının gerisinde kalacağını ve çıkarlarının sağlanamayacağını zannettikleri için bazen ihanet ederler.

Kur’an-ı Kerim’e göre ihanet birkaç gruba ayrılır:

1-Allah’a ve Peygamber’ine ihanet. Kur’anı Kerim’in Enfâl suresi 27. Ayeti Allah’a ve İslam Peygamber’ine ihanet etmeyi yasaklar: “Ey iman edenler! Allah ve resulüne karşı hainlik etmeyin, size bırakılan emanetlere de bile bile hıyanet etmeyin.”

2-İnsanlara ihanet. Allah Enfâl suresi 27. ayetinde “size bırakılan emanetlere de bile bile hıyanet etmeyin.” diye buyurur.

Peygamber Efendimiz bu ahlak dışı davranış hakkında şöyle der: Dört şey vardır ki, bunlardan biri bir eve veya topluluğa girerse, o ev veya topluluğa ilahi nimetler verilmez. O dört şey de hainlik, hırsızlık, şarap içmek ve zinadır.

Hainlik manevi hastalığını iyileştiren şeylerden biri imanı güçlendirmektir. İmanlı kimse rızkı verenin Allah olduğunu bildiğinden servet elde etmek için ihanetle ellerini kirletmez. Aynı zamanda ihanetin sonuçları üzerinde de düşünmek, ona bundan kaçınması gerektiğini anlamasını yardımcı olacaktır.

Ayetullah Mekarim Şirazi’nin “Kur’anda Ahlak” kitabından alıntıdır.