Мадернизатсияи иҷборӣ» хонаводаи мусалмонро ба вайронӣ мекашад
Ба гузориши ИҚНО ба нақл аз Алҷазира, Симон де Бовуар мегӯяд: «Ҳеҷ кас зан таваллуд намешавад, балки зан мешавад.» Дар чорчӯби ҳамин ҷумла, фалсафаи феминистӣ ин андешаро рад мекунад, ки инсон будан бар баробарии мард будан асос ёбад, ва мехоҳад занонро аз зери нуфузи тафаккури мардсолорона раҳо созад.
Ин фалсафа решаҳои таърихии амиқ дар тамаддуни Ғарб дорад. Барҷастатарин манобеи он тафсирҳои масеҳӣ ва афкори Арасту буданд, ки занро мавҷуди ҷисмонӣ, беақл ва як «мардони ноқис» муаррифӣ мекарданд ва ӯро масъули гуноҳи Одам медонистанд. Ин назари таҳқиромез, ки бо андешаҳои файласуфоне чун Афлотун, Арасту, Декарт ва Руссо тақвият мешуд, занони ғарбиро ба ин бовар расонд, ки дин бузургтарин монеаи озодии онҳост ва онҳоро ба шӯриш бар зидди метафизика тела дод.
Симон де Бовуар дар посух ба ин назари равшанфикрона эълон кард, ки занон бояд аз «занӣ», «модарӣ» ва «ҳамсарӣ» даст кашанд, зеро инҳо рамзи маҳдудиятанд. Ба ин тартиб, занон аз фазои хусусӣ ба фазои ҷамъиятӣ ворид шуданд ва рӯёрӯии яктарафа бо мардон оғоз гардид.
Ин баҳс ба як ҳаракати радикалӣ табдил ёфт, ки таъкид дорад мардон бояд тағйир ёбанд, то бо дидгоҳи занон ҳамоҳанг шаванд.
Дар ин маврид, андешамандоне чун Абдулвахоб Массирӣ бар онанд, ки «феминизм» танҳо як ҳаракати озодии занон нест, балки натиҷаи як тағйири амиқ дар тафаккури ғарбӣ аст. Ба гуфтаи ӯ, решаи ин тағйир берун рафтан аз арзишҳои ахлоқӣ ва мазҳабӣ мебошад, ки боиси ба вуҷуд омадани як «моддигароии пинҳонии фарогир» мегардад.
Ин тағйирот ҷаҳони дуқутбиро ба вуҷуд овардааст, ки дар он инсоният ба «ҷинояткору қурбонӣ» ё «қотилу маҷруҳ» тақсим мешавад.
Сомонаи Алҷазира дар гуфтугӯ бо доктор Нура Бӯҳнаш, файласуфи алҷазоирӣ ва устоди фалсафаи ахлоқ дар Донишгоҳи Қасантин, барои дарки амиқтари чолишҳои хонавода, ахлоқ ва ҷойгоҳи зан дар даврони муосир суҳбат кардааст.
Доктор Бӯҳнаш барои ҷамъ кардани тафаккури фалсафӣ бо таҳқиқоти ҳадафманд ва аслӣ дар осораш маъруф аст. Аз муҳимтарину маъруфтарин китобҳои ӯ метавон ба «Иҷтиҳод ва баҳс дар бораи модерният», «Мақосиди шариат аз нигоҳи Шотибӣ ва решаҳои ахлоқ дар тафаккури арабию исломӣ» ва «Ахлоқ ва чолишҳои инсонӣ» ишора кард.
Доктор Нура Бӯҳнаш бар он аст, ки ахлоқ бар дин муқаддам аст, зеро ахлоқ як хислати фитрии инсон мебошад.
Ӯ заъфи ахлоқ дар ҷомеаҳои арабӣ ва исломиро далеле медонад, ки ин ҷомеаҳо аз намунаи асили исломӣ дур рафта, ба модели масрафгароии ғарбӣ таслим шудаанд.
Дар мавриди ҷойгоҳи хонаводаи мусалмон дар чорчӯби модерният, доктор Бӯҳнаш бар ин назар аст, ки ҷомеаҳои мо зери таъсири модернизатсияи иҷборӣ қарор гирифтанд ва ин раванд боиси фурӯпошии хонаводаи суннатӣ шуд — хонаводае, ки дар гузашта бар раҳм, ҳамдилӣ ва пайванд устувор буд. Дар натиҷа хонаводае зуҳур кард, ки монанди хонаводаи ғарбӣ аст, аммо бо зоҳири мазҳабӣ; хонаводае, ки танҳо вақтҳои зоҳирии аҳди муқаддасро нигаҳ медорад, вале маънавият ва ахлоқи худро аз даст додааст ва бе мазмун мондааст.
Ба гуфтаи ӯ, вазъи хонаводаи суннатӣ дар ҷомеаҳои исломӣ ниёз ба таҳлил ва баррасӣ дорад, зеро вуҷуди ин хонавода аз арзишҳои инсонии асосӣ холӣ шудааст.
Ҷомеаҳои исломӣ ба модели ғарбӣ таслим шудаанд
Хонаводаи суннатии арабӣ дар ҷаҳони ислом намунае аз дидгоҳи қабилавист, ки бар ғуломии занон ва нуфузи мардон таъкид мекунад. Ба гуфтаи доктор Бӯҳнаш, боло бурдани мақоми мард ва нодида гирифтани ҷойгоҳи зан як мушкилоти ҷиддии ҷомеашиносӣ офаридааст.
Дар бораи нақши занон дар ин фурӯпошӣ, ӯ мегӯяд: занон дар ҷаҳони ислом дар як дугонагӣ зиндагӣ мекунанд. Онҳо аз маҳрум мондан аз ҳуқуқҳои худ зери нуфузи мардсолорӣ ранҷ мебаранд ва ба ҳамин хотир ба дунболи раҳоӣ мераванд — ва онро дар гуфтори феминизми ғарбӣ пайдо карда, зуд қабул менамоянд.
Аз ҳамин ҷо рӯёрӯии мардсолорӣ ва зансолорӣ дар фазои фарҳанги исломӣ оғоз мегардад, ки боиси зуҳури «феминизми исломӣ» шудааст. Ин раванд талош дорад миёни ин ду модел оштӣ кунад, аммо дар ниҳоят намунае мутазодд ба вуҷуд меорад, ки дар модели ғарбӣ ҳал мегардад ва худ вуҷуди хонаводаи мусалмонро таҳдид мекунад. Зеро ин феминизм матнҳои шаръиро ба нафъи гуфтори феминизми ғарбӣ тафсир мекунад.
Дар поёни мусоҳиба, доктор Бӯҳнаш таъкид мекунад, ки бӯҳрони воқеии мо бӯҳрони инсонсозӣ аст — инсоне, ки бе огоҳӣ ба истеъмолкунандаи технология табдил шудааст ва ба доми инфиродгароӣ ва масрафгароӣ афтодааст. Ӯ таъкид мекунад, ки зеҳни сунъӣ (AI) метавонад бо дур кардан ва буридани пайвандҳои аъзои хонавода аз ҳамдигар, ба фурӯпошии хонавода ёрӣ расонад.
4315380
