Ҳаққи ҷомеа дар сарватҳои табиӣ — меҳвари ҳамкорӣ
Қуръони Карим мефармояд:
وَالْأَرْضَ وَضَعَهَا لِلْأَنَامِ
«Ва заминро барои ҳамаи мардум паҳн кард» (Ар-Раҳмон: 10),
ва ҳамчунин мефармояд:
هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُمْ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا
«Ӯст, ки ҳама чизеро, ки дар замин аст, барои шумо офарид» (Бақара: 29).
Аз ин рӯ, сарватҳои табиӣ чӣ онҳое, ки бояд аз замин берун оварда шаванд ва чӣ онҳое, ки худ ба худ дастрасанд дар асл ҳаққи ҳамаи аъзои ҷомеа мебошанд.
Дар ривоёт низ баъзе сарватҳо ҳамчун мубоҳот ва умумиятҳои мардум ёд шудаанд. Дар ҳадиси Паёмбари гиромии ислом (с) омадааст:
«Мардум дар се чиз шариканд: об, оташ ва чарогоҳ.»
Гӯё яке аз ҳикматҳои муқаррар шудани закот бар ғалладона ҳамин аст, ки ғалла барои рушд ба об ниёз дорад, ва об аз амволи умумӣ ба шумор меравад. Азбаски кишоварз аз ин унсури умумӣ истифода мебарад, бояд ба касоне, ки имкони истифода аз он унсурро надоранд, ҳиссае бидиҳад.
Ғайр аз ин, дар ояти
«وَفِي أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ لِلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ»
«Ва дар молҳояшон ҳаққе барои ниёзмандон ва маҳрумон аст» (Зориёт: 19),
ҳаққи камбағалон ва муҳтоҷон дар молу сарвати сарватмандон таъкид шудааст.
Дар баъзе ҳадисҳо низ фақирон шарики сарватмандон шумурда шудаанд. Масалан, Амирулмӯъминин Алӣ (а) ба мусалмонон амр мекунад, ки фақирон ва муҳтоҷони мусалмонро дар зиндагии худ шарики худ созанд.
Маълум аст, ки дар шарикушарикӣ ҳар ду ҷониб метавонанд аз чизе, ки лозим доранд, бо риояи розигӣ ва эҳтироми ҳуқуқи якдигар истифода кунанд. Ифодаи «мушоракат» ин ҳақиқатро низ собит мекунад, ки камбағалон дар молу сарвати сарватмандон мисли шарикон ҳақ доранд. Пас, вақте сарватманде қисме аз дороии худро ба ниёзманде медиҳад, дар асл ҳаққи ӯро медиҳад, на эҳсон ё тӯҳфа.
Ин дидгоҳи ислом аамқи аслӣ ва ҳақиқии ҳамкорӣ ва ҳамбастагии иҷтимоиро нишон медиҳад.
3495065
